De Britse premier Theresa May wil in de aanloop naar de algemene verkiezingen van mei 2020 grondig werk maken van een uitstap van het Verenigd Koninkrijk uit het Europees Verdrag voor de Mensenrechten. May zou de mensenrechten die in de Europese Conventie gebeiteld staan willen overhevelen en inschrijven in de Britse wetgeving waardoor ze zich niet meer moet verantwoorden voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) .
Het idee is niet nieuw. Eerder pleitte de regering van David Cameron, waarin Theresa May minister van Binnenlandse Zaken was, al om met een eigen British Bill of Rights af te wijken van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Dat verdrag dateert uit 1950 en is geen onderdeel van de Europese Unie, waarvoor momenteel ook al een uitstapregeling loopt na het EU-referendum waarin de Britten voor een brexit stemden.
Het Verdrag werd opgesteld, onder meer op initiatief van voormalig Brits premier Winston Churchill, om de gruwelijkheden uit de Tweede Wereldoorlog nooit meer te moeten doormaken. Inbreuken tegen de mensenrechten, zoals het recht op vrije meningsuiting, het recht op een eerlijk proces en het verbod op marteling, kunnen door de inwoners van een 40-tal Europese landen op de rol worden gezet bij het EHRM.
Maar in Groot-Brittannië groeit, vooral onder Conservatieven, hoe langer hoe meer de kritiek aan het adres van de rechters van het EHRM, bijvoorbeeld vanwege hun afkeurende houding tegenover een strenger immigratiebeleid of het uitleveren van terreurverdachten of criminelen aan landen waar wordt gemarteld. Zo ondervond May als minister van Binnenlandse Zaken heel wat moeite om haatprediker Abu Qatada het land uit te krijgen. De Britten hebben voor alle duidelijkheid geen probleem met de inhoud van het mensenrechtenverdrag, maar wel met de manier waarop het document wordt toegepast.
Spelen met vuur
Critici vrezen dat een uitstap de rechten van de Britse burgers zal inperken. Bovendien beroept het Goede Vrijdagakkoord, dat de vrede in Noord-Ierland regelt, zich op het Verdrag. Een uitstap is spelen met vuur, klinkt het. Als Groot-Brittannië uit het EHRM stapt, dan staan ze enkel met Wit-Rusland aan de kant.
Omdat er voorlopig geen parlementaire meerderheid bestaat om uit het mensenrechtenverdrag te stappen, stopte May bij haar aanstelling als premier haar plannen in de koelkast. Uiteraard ligt er wat uitstapregelingen betreft nog wel een en ander op het bord van het Britse parlement. De algemene teneur is dan ook dat er best eerst wordt verder gewerkt aan de eerste brexit. Maar in de aanloop naar de verkiezingen van mei 2020 wil May de nieuwe brexit een van de centrale thema’s in haar verkiezingscampagne maken.
De formele start van de onderhandelingen over de uitstap uit de EU begint in maart. Mogelijk duren die onderhandelingen twee jaar, tot in 2019. (TE)
