Syrië verdient onze solidariteit: door Westerse onverschilligheid kregen radicale groepen meer invloed

‘De zwakke internationale respons op de crisis in Syrië liet toe dat radicale actoren, zoals ISIS, aan invloed konden winnen. In twee jaar tijd is het conflict in Syrië dan ook geëvolueerd van een revolutie naar een burgeroorlog’, zegt ngo-fotograaf Willemjan Vandenplas.

In twee jaar tijd is het conflict in Syrië geëvolueerd van een revolutie naar een burgeroorlog. Vreedzame betogers en burgeractivisten werden verdrongen door honderden milities en gewapende groepen. De militarisering van het conflict en de inmenging van staten zoals Iran en Saoedi-Arabië verwarren veel buitenstaanders. Een veelgehoorde stelling is dat het onmogelijk is om partij te kiezen bij een conflict waarin alle partijen zich schuldig maken aan mensenrechtenschendingen. “Het conflict lijkt dermate ingewikkeld dat we er niets zinnigs over kunnen zeggen, en al helemaal niets rond doen”, klinkt het.

Brigitte Herremans, verantwoordelijke van het Midden-Oosten bij Broederlijkdelen en Pax Christi, zegt: “Ik ben het hier niet mee eens. Solidariteit met Syrië is net zo voor de hand liggend als solidariteit met de Palestijnen, de Sahrawi’s of de Tibetanen. De Syrische bevolking ziet haar basisrechten al vijftig jaar geschonden. Ongetwijfeld was het naïef om in opstand te komen tegen het regime van Bashar al-Assad. Bovendien steunden lang niet alle Syriërs de oorspronkelijk vreedzame protesten en verkiezen zij het Assad-regime boven een ongewisse toekomst. Natuurlijk plegen de gewapende rebellen mensenrechtenschendingen en is de opmars van gewelddadige jihadistenbewegingen bijzonder verontrustend. De betogers hebben niet voor een militair conflict en de desintegratie van het land gekozen. Het regime maakte die keuze en de radicale groeperingen gingen mee in die koers. De mislukking van de revolutie is geen reden om onze handen van de Syrische bevolking te trekken en ons te desolidariseren. Wel integendeel”, zegt Herremans.

Schrikbewind

“Syrische burgers startten de protesten vanuit de hoop dat die een nieuw tijdperk zou inluiden. De meesten onder hen hadden geen enkele ervaring met activisme, want ngo’s en sociale organisaties waren immers verboden in Syrië. Toch slaagden activisten erin om lokale comités en raden op te zetten. Ondanks de militarisering bestaan nog ze nog steeds en monitoren ze onder andere mensenrechtenschendingen en leveren ze humanitaire hulp. Burgers verzetten zich ook tegen de jihadisten en komen op straat tegen hen, zoals onder andere gebeurde in de stad Minbij. In maart ontvoerden gewapende mannen de bekende mensenrechtenactiviste Razzan Zaytouneh en haar collega’s. De campagne Douma4, die ijvert voor hun vrijlating, wordt breed gedragen.”

Volgens Kristyan Benedict, campagne manager van Amnesty International “is solidariteit enorm moeilijk in een land als Syrië dat geregeerd wordt door een dictator als al-Assad. De staat promoot angst en wantrouwen en maakt opkomende netwerken van burgeractivisten kapot door burgeractivisten op te pakken, te kidnappen, te martelen en te vermoorden. Al wie die dissident gedrag vertoont of een geloofwaardige en één gemaakte oppositie beweging wil uitbouwen, wordt geviseerd. Dit schrikbewind leidt ertoe dat het fundamenteel problematisch geworden is om solidariteit met het land te bewerkstelligen. Toch is het uitermate belangrijk dat we streven naar vormen van solidariteit met een regio waar zich vandaag een van de grootste catastrofes van onze generatie voltrekt. Daarom is het noodzakelijk dat we de traditionele vormen van solidariteit herzien. Tegelijkertijd moeten we er ook over waken met wie we solidair zijn.”

Onafhankelijk middenveld

De hoeksteen van deze veranderende solidariteit is de emancipatie van Syrische activisten door hen uit te rusten en te mobiliseren zodat ze een onafhankelijk middenveld kunnen uitbouwen. Volgens Matthias Christensen, van the Young Syrian Activists, is het belangrijk om deze derde kracht te activeren in Syrië zodat er geen ontegensprekelijke winnaar van het conflict naar voor kan komen. Door een onafhankelijk middenveld te construeren kunnen de Syriërs hun rechten beter beschermen en kunnen de geweldloze bewegingen makkelijker een groter publiek bereiken. Dit is zeer belangrijk in de transitie, want zowel binnen als buiten Syrië zijn er nog steeds moedige mensen die tegen armoede, corruptie en repressie strijden.

Volgens de vroegere topman van de Arabisch-Europese Liga Dyab Abou Jahjah is de situatie in Syrië momenteel nog ingewikkelder geworden: “het verhaal van de burgeractivisten lijkt me momenteel in de marge te voltrekken in de Syrische narratieve. Wat betreft de rol van het Westen….” Abou Jahjah vindt dat het vooral Saudi-Arabië en Qatar zijn die deze burgeractivisten steunen en de rol van het Westen is dus beperkt.

Solidariteit

Wie zichzelf progressief noemt, zou deze activisten zeker moeten steunen, maar toch is een sterk Syrische middenveld niet enkel een baken voor progressieve mensen. Ik stel vast dat veel Westerse activisten geen steun verlenen aan dit middenveld, tot grote ontsteltenis van de burgeractivisten ter plekke. Deze activisten roepen nochtans op om een toekomst uit te bouwen waarin mensenrechten gerespecteerd en beschermd worden. En wie verdient onze solidariteit meer dan deze burgeractivisten in Syrisch conflict? Niemand.

Tot nu toe gaven regeringen vooral humanitaire hulp, de eenvoudigste manier om de dringendste noden van burgers in te willigen, maar tegelijkertijd lieten ze na om basisactivisme te steunen want dit vergt nu eenmaal meer inspanningen. Maar net die onverschilligheid vanuit het Westen en de zwakke internationale respons op de crisis lieten toe dat andere radicale actoren meer invloed konden winnen.