Succes onderhandelingen Iran-VS hangt af van Iraanse binnenlandse politiek

Het is voor de Iraanse hervormers en president Hassan Rowani cruciaal dat de onderhandelingen met de VS snel, effectief en boven alles voordelig voor Iran zijn.

Na de terugkeer van de Iraanse president Hassan Rohani uit New York werd zijn escorte in Teheran bekogeld met eieren en een schoen en klonk boe-geroep. Dit incident, waarschijnlijk georchestreerd door de twee belangrijkste hardliner militaire groeperingen de Basij en deRevolutionaire Garde, laat duidelijk zien in hoeverre de Iraanse binnenlandse politiek verdeeld is over mogelijke politieke toenadering tot de VS. De uitkomst van deze verdeeldheid gaat bepalen hoe Iran zich op het internationaal toneel gedraagd.

Deze splitsing is nationaal en loopt veel dieper dan voorheen gedacht. Enkele vrijdaggebeden, die vaak als politiek platform gebruikt worden, schetsen dat. Terwijl de imam van de stad Sari verklaarde dat “onderhandelingen met Amerika geen misdrijf zijn” en een ander predikte dat “de Iraanse diplomatie intelligent is,” benadrukte de invloedrijke imam van de heilige stad Mashhad dat “wat er ook gebeurd, Amerika blijft de vijand.” Ali Khamenei, geestelijk leider en ultimieme machthebber, bewaart momenteel de balans tussen deze twee groepen. Alhoewel hij Rohani’s missie in New York steunde, uitte hij toch kritiek over het telefoongesprek met VS -president Barack Obama.

Het grootste voordeel dat president Rohani heeft tegenover de oppositie inzake internationaal beleid is dat hij nauwe relaties heeft met de leider Khamenei. Deze steun is echter niet onvoorwaardelijk en hangt ook af van hoe effectief Rohani binnenlandse problemen aanpakt. Met name de inflatie, veroorzaakt voornamelijk door internationale sancties en het populistische beleid van de vorige president, staat bovenop de agenda. De meest recente officiele cijfers tonen aan dat jaarlijkse inflatie meer dan 40% bedraagt. Alhoewel er weinig verschil is tussen het beleid van de hervormers en de hardliners over inflatie, zullen de hardliners toch elke mogelijkheid aangrijpen om Rohani’s kabinet de kop in te drukken. Dat geldt ook voor zijn buitenlands beleid. Amir Mohebian, hoogleraar in de westerse filosofie aan de Azad-universiteit voorspelt dat Rohani zes maanden heeft om positieve resultaten uit de nucleaire onderhandelingen te halen. Na deze tijd zouden “radicale fracties een enorme campagne tegen de president beginnen.”

De druk van hardliners op de president en zijn kabinet, nog maar slechts enkele maanden aan de macht, zal dus toenemen en de onderhandelingen tussen Iran en de VS onder druk zetten. Tot nog toe heeft Mohamad Javad Zarif, minister van buitenlandse zaken, scherp doch tactisch gereageerd op uitspraken van de oppositie. Om het hoofd boven water te houden is het daarom voor de hervormers cruciaal, en dit is dikwijls door Rohani zelf publiekelijk benadrukt, dat de onderhandelingen met de VS snel, effectief en boven alles voordelig voor Iran zijn. Lukt dit niet, dan zal geleidelijke machtsconsolidatie van de oppositie leiden tot een steeds meer uitgesloten en op zichzelf toegewezen nucleair Iran en de daarmee verbonden internationale repercussies.

Zep Kalb studeert in Teheran