Stemmenkanon, linkspopulist of astronaut: wie kiest Kamala Harris als kandidaat vicepresident?

De voorbije dagen sprak Kamala Harris met wat wellicht zes resterende kandidaten zijn voor de rol van haar vicepresident. Ze maakt haar keuze volgens haar campagne morgen dinsdag bekend. Wat zijn de overwegingen? Wie maakt meer kans? En wat met de discussie rond een Joodse kandidaat?

De zes resterende kandidaten hebben al dat gemeen: het zijn witte mannen. Eén van hen is geen hetero, minister van Transport Pete Buttigieg. Vier van hen zijn gouverneur, Josh Shapiro van Pennvylvania, Andy Beshear van Kentucky, Tim Walz van Minnesota en J.B. Pritzker van Illinois. Een van hen is senator, Mark Kelly uit Arizona. Twee van de zes kunnen stemmen aanbrengen voor een swingstaat, Shapiro met Pennsylvania en Kelly met Arizona. Pennsylvania is de grootste van de zeven swingstaten. Een overwinning in de staat levert 19 kiespersonen op. Arizona brengt 11 stemmen bij. Voor een meerderheid in het kiescollege heeft een president 270 stemmen nodig.

Alle zes (Pritzker wordt door de bookmakers als het buitenbeentje, de minst kanshebbende beschouwd), hebben ze zich de voorbije dagen het vuur uit de sloffen gelopen om campagne te voeren voor Harris.

Het (Joodse) stemmenkanon

Josh Shapiro (51) is volgens mediaberichten de koploper onder de zes. Dat Harris in zijn staat haar keuze bekend zou maken, kan een aanduiding zijn dat hij het wordt. Maar er loopt ook een campagne tegen hem.

Shapiro is de belichaming van een gematigde Democraat. In een staat als Pennsylvania, die politiek echt verdeeld is, moet de gouverneur tot op zekere hoogte een brugfiguur zijn. Shapiro is dat. Hij onderhoudt goede relaties met de Republikeinen in zijn staat. Hij ondersteunt programmapunten die kritiek krijgen van meer linkse Democraten. Zo is hij een voorstander van het voucher-systeem voor onderwijs, waarbij ouders die niet tevreden zijn met het overheidsonderwijs een voucher (coupon) kunnen krijgen om voor privéonderwijs te betalen.

Shapiro wint verkiezingen. Recentst, in 2022, won hij bij zijn eerste poging het gouverneurschap. Hij haalde het met 15 procent voorsprong. Dat was niet puur op charisma. Onder aansturing van Donald Trump hadden de Republikeinen een christen-wit-nationalist als kandidaat genomineerd, die bovendien geen interviews gaf en op voorhand de uitslag in twijfel trok. Het was zo erg dat de Republikeinse geldschieters Shapiro verkozen boven hun eigen kandidaat.

Peilingen geven aan dat Shapiro ook na de verkiezingen populair gebleven is. 61 procent van de bevolking is tevreden met het centrumbeleid dat hij voert.

Maar er is ook kritiek, bijvoorbeeld omdat hij niet fluks optrad toen een van zijn medewerkers werd beschuldigd van seksueel wangedrag. Er werd een forse schadevergoeding uitbetaald. Shapiro probeerde de zaak in stilte te regelen.

De grotere kritiek ligt elders. Shapiro heeft zich herhaaldelijk uitgesproken over Israël/Gaza en over de protesten, onder meer aan de universiteiten. Hij bekritiseerde pro-Palestijnse betogers die in Philadelphia winkels in Joods bezit viseerden in hun acties. En hij maande de universiteiten aan om zich feller te keren tegen uitingen van antisemitisme. ‘Zoals mensen die zich uitdossen in KKK-gewaden of met KKK-symbolen’ niet getolereerd zouden worden, zo moet het, zei hij aan CNN, ook gaan met antisemitisme. In datzelfde interview veroordeelde hij ook islamofobie. Hij pleitte ervoor om protestkampen aan universiteiten te ontmantelen.

Niet dat hij Israël over de hele lijn verdedigde. Hij ging zelfs wat verder in zijn kritiek dan president Biden. De Israëlische premier Netanyahu noemde hij ‘een van de slechtste leiders aller tijden’.

Josh Shapiro has criticized Benjamin Netanyahu, but anti-Israel activists still don’t want him on the Democratic ticket.@Yair_Rosenberg argues that a Jewish vice president would function in precisely the opposite manner from what these critics fear. https://t.co/LmJFMwG3Pg

— The Atlantic (@TheAtlantic) August 1, 2024

Kort nadat hij gesignaleerd werd als mogelijke kandidaat vicepresident dook een website NoGenocideJosh op. Linkse kritiek binnen de partij focuste behalve op zijn KKK-uitspraak ook op zijn beslissing rond vouchers. Deze linkse critici argumenteren dat er geen sprake is van antisemitisme en dat ze geen bezwaar maken tegen de andere Jood onder de zes kandidaten, Pritzker.

Als reactie op deze kritiek zijn er ook figuren binnen de partij die juist het tegendeel stellen. Shapiro’s standpunten over Israël en Gaza wijken niet af van die van de andere kandidaten. Waarom hem dan viseren als het niet uit antisemitisme is? Waarom niet voor het offensief kiezen en de eerste vrouwelijke president van zwart-Aziatische origine koppelen aan de eerste Jood als vicepresident?

De VS hebben nog nooit een Joodse vicepresident gehad. Er was wel één vicepresidentskandidaat, Joe Lieberman, die met presidentskandidaat Al Gore verkiesbaar was in 2000. Gore-Lieberman verloren van Bush-Cheney.

Het gevolg van deze discussie is dat Kamala Harris altijd wel een deel van de achterban verstoort met de keuze/niet-keuze voor Shapiro. Haar overweging kan zijn: weegt de verhoogde kans op winst in Pennsylvania op tegen de mogelijke negatieve invloed van Shapiro in plaatsen met veel moslimkiezers, zoals Michigan (15 stemmen in het kiescollege)? En wat betekent haar keuze voor het beleid dat ze inzake Israël wil voeren?

Astronaut Mark Kelly

Mark Kelly (60) is niet zo welbespraakt als Shapiro (wiens spreekstijl met de nodige overdrijving is vergeleken met die van Barack Obama). En hij werd eerder met de hakken over de sloot verkozen tot de Senaat. Maar zijn biografie en zijn ‘realistische’ standpunt inzake migratie maken hem interessant.

Kelly maakte carrière in de zeemacht, en werd piloot voor de Space Shuttle richting het ISS-ruimtestation. Hij bracht 54 dagen in de ruimte door.

Kelly is getrouwd met voormalig lid van het Huis van Afgevaardigden Gabby Giffords. Giffords werd in januari 2011 in het hoofd geschoten tijdens een vragenstonde met kiezers in Tucson. Ze overleefde de aanslag, maar hield er onder meer spraakproblemen aan over, die een verdere politieke carrière tenminste tijdelijk onmogelijk maakten. Zij en Kelly begonnen na haar eerste revalidatie actie te voeren voor een strengere wapenwetgeving.

Kelly staat als bewoner van grensstaat Arizona middenin de migratiepolitiek, en hij was niet altijd mals voor het beleid van Biden-Harris. Zo probeerde hij de afschaffing van Title 42 tegen te houden tot er voldoende maatregelen en ambtenaren waren om de toename in migratie in goede banen te leiden. Op basis van Title 42, dat door Donald Trump vanonder het stof was gehaald, kon de grenspolitie migranten zonder verdere procedure terugsturen op basis van gevaar voor de volksgezondheid (covid). Heel traag – en lang nadat covid ophield een gevaar in te houden – schafte de Bidenregering die regel af, maar inderdaad zonder dat er voldoende infrastructuur en personeel voorradig was.

Migratie is een teer punt voor Harris. De Trumpcampagne bestookt tv-kijkers met clipjes waarin Harris verklaarde dat de grens ‘beveiligd’ was, op een moment dat ze dat duidelijk niet was, en er dagelijks duizenden mensen illegaal de grens overstaken. Kelly kan haar rugdekking geven op een voor haar moeilijk terrein. Hij kan haar liaison zijn met het leger en haar spreekbuis inzake wapenwetgeving. Hij kan haar een betere kans geven om in de twiststaat Arizona te winnen.

Van de andere kant wordt eraan getwijfeld of Kelly klaar is om haar ingeval van nood op te volgen en president te worden. Hij was tot dusver een senator met beperkte actieradius en interesse.

De ideale schoonzoon met zoetgiftige tong

Minister van Transport Pete Buttigieg (42) is een politiek natuurtalent. Hij treedt met plezier op op vijandig terrein, met name bij Fox News, en slaagt erin zonder zich op te winden of zonder onwelvoeglijk over te komen de duidelijk gefrustreerde Fox-ankers onder tafel te praten, en hun ballonnetjes te doorprikken. Hij is de ideale schoonzoon, in een homohuwelijk met kinderen, en de ideale debatpartner voor Trumps vice, J.D. Vance, die hij al in interviews met de grond gelijk heeft gemaakt.

Hij staat centrumrechts binnen de partij en hij kan een politiek evenwicht geven, waarbij zij naar links leunt en hij naar rechts.

De vraag is of hij Harris niet zal overschaduwen. Zoals de andere kandidaten is hij ambitieus, maar Buttigieg is het net iets meer openlijk en toont zich iets meer gehaast.

Nog twee vragen: brengt hij haar stemmen bij en is een land dat aarzelt rond de eerste Jood, wel klaar voor de eerste openlijke homo-vicepresident?

De linkspopulist

Tim Walz (60) was een vroege favoriet. Hij was vrij onbekend buiten zijn staat Minnesota, en ineens ontpopte hij zich in talloze interviews tot een bedreven verdediger van sociale maatregelen. Hij heeft daarbij het voordeel dat hij als gouverneur zelf nogal wat sociale maatregelen wist te realiseren, daarbij gratis schoolmaaltijden, betaald zwangerschapsverlof, een verstevigd staatsrecht op abortus, en beperkingen op wapenbezit. Hij spreekt de taal van de straat, werkte als leraar en sportcoach. Hij ziet eruit als een goedzakkerige grijsaard, maar in werkelijkheid is hij slechts enkele maanden ouder dan Harris.

In reactie op kritiek dat zijn beleid in Minnesota te links was voor de rest van het land, zei hij recent: ‘Wat een monster! Kinderen eten en hebben hun buikje vol zodat ze kunnen leren, en vrouwen beslissen over hun eigen gezondheidszorg. We zitten in de top vijf van staten inzake industrie, en in de top drie inzake geluk.’

Hij kwam als eerste op de proppen met de intussen breed gedeelde term ‘bizar’ (weird) om J.D. Vance en in tweede instantie Donald Trump te omschrijven.

In het midden van de campagne rond het vicepresidentschap leek hij, na een vroege piek, wat achteruit te boeren, maar de voorbije dagen kreeg hij prominente steunbetuigingen, onder meer van vakbonden, van Bernie Sanders en – volgens aanhoudende onbevestigde geruchten – van gewezen speaker Nancy Pelosi.

Toen Biden nog kandidaat was, werd gevreesd dat Minnesota naar Trump zou kunnen gaan. Met Harris lijkt de staat weer duidelijk in Democratische handen. Maar iemand die het volk in mensentaal aanspreekt, is ook buiten Minnesota nuttig. Als gouverneur heeft hij bestuurservaring. Maar hij kan niet, zoals Josh Shapiro, een cruciale staat helpen kantelen.

De Democraat in Republikeins hartland

Andy Beshear (46) werd in 2022 herkozen als gouverneur van Kentucky. Kentucky heeft de voorbije twintig jaar elke keer in grote meerderheid voor Republikeinse presidentskandidaten gekozen. Niets laat vermoeden dat het dit jaar anders zal gaan.

Wat doet die staat dan met een Democratische gouverneur? In zijn eerste verkiezing werd Beshear geholpen door geruzie bij de Republikeinen. De tweede keer won hij met een campagne die grotendeels stoelde op het verzet tegen het federaal verbod op abortus. Kentucky werd meteen een staat die ook abortus verbood, ondanks het veto van Beshear. De Republikeinse kandidaat gouverneur was in 2022 tegen uitzonderingen op dat verbod gekant.

Maar het was niet alleen dat. Beshear maakt deel uit van een politieke dynastie – zijn vader was ook gouverneur. wat hem plaatselijk naambekendheid geeft. Kentucky werd onder Beshear herhaaldelijk getroffen door natuurrampen. Hij volgde ze van nabij, ging ter plaatse, probeerde zoveel mogelijk financiële hulp los te maken. Zijn optreden als ‘mens onder mensen’ maakte indruk. Hij kon onder Biden ook nogal wat investeringen naar zijn staat halen.

Beshear is centrumlinks. Nog meer dan Walz haalt hij steun van vakbonden binnen.

Hij kan een brug naar Republikeinse kiezers zijn. Maar hoeveel stemmen wint hij voor Harris? Niemand verwacht dat Kentucky met hem Democratisch zal stemmen.

De olijke outsider

J.B. Pritzker (59) valt in vele verslagen over de mogelijke vicepresidentskandidaten net van de composietfoto. Hij is de rijkste van de zes, met een fortuin dat geschat werd op 3,5 miljard dollar. Hij is een telg van de Pritzkerfamilie, van Joods-Oekraïense origine, die onder meer de Hyatt-hotels bezit. Zijn fortuin stelde hem in staat zijn eigen gouverneurscampagne voor de staat Illinois te financieren.

Pritzker zette zich als kandidaat-vicepresident met een aantal interviews in de kijker. Hij was de grappigste, wat misschien de indruk versterkte dat hij niet echt in de running was. Zo grapte hij dat hij het voorbije weekend eigenlijk had moeten optreden op het Lollapalooza-popfestival in Chicago, maar dat hij had afgezegd omdat hij zich vrij wilde houden voor oproepen uit Washington.

Hij doet het goed in zijn tweede termijn als gouverneur in de staat Illinois, waar het lastig kan zijn links Chicago te verzoenen met een veel behoudender platteland. Het is iets wat bij vele van de kandidaten terugkomt: ze weten hoe met de tegenpartij om te gaan.

Illinois stemt sinds 1992 op de Democratische presidentskandidaat, en dat zal volgens peilingen dit jaar niet anders zijn. Pritzkers aanwezigheid kan misschien de zakenwereld geruststellen over Harris.