‘Steeds weer blijkt: landen die stout zijn, krijgen straf van China’

Publiekelijk schetst de Chinese regering fraaie vergezichten over economische samenwerking en een gelijk speelveld. Maar strijk Xi Jinping niet tegen de haren in, want dan volgt straf. Het is listige diplomatie van China, waarbij het steeds probeert het westerse blok uiteen te spelen, schrijft Robbert de Witt (EW).

Als je niet zegt waar en wanneer je precies langskomt, heb je ook geen gedoe met betogers. Dat plannetje van de staf van de Chinese minister van Buitenlandse Zaken werkte aardig, tijdens een recent bezoek aan Australië. Het dagprogramma van Wang Yi werd steeds pas op het laatste moment bekendgemaakt, en dus bleef het meestal rustig. Alleen bij de Chinese ambassade in Canberra stonden demonstranten te schreeuwen.

Dat kwam Wang Yi niet goed uit, want hij wilde nu juist met zijn meerdaagse bezoek laten zien dat alles weer goed komt tussen beide landen. Kennelijk was het tijd om de Australiërs weer te omarmen. Dat was wel nodig ook, want de Chinees-Australische relaties waren de afgelopen jaren flink bekoeld.

Australië moest de pijn voelen

Zeker onder de vorige Australische regering, van de conservatieve premier Scott Morrison. Die had het gewaagd om Peking te beschuldigen van spionage en wilde ook nog eens een onafhankelijk onderzoek naar de oorsprong van het coronavirus waar de hele wereld zo’n last van heeft gehad. Dat viel volledig verkeerd in China. Australië moest de pijn voelen.

Op allerlei Australische producten werden plots hoge importtarieven ingevoerd. Dat ging om wijn, rundvlees en kreeften – producten waarvan China de belangrijkste afnemer was, maar die de Chinezen ook elders konden kopen. Want, geslepen als de Chinese regering is, Australisch ijzererts bleef buiten schot – dat heeft de Chinese industrie te hard nodig.

Tekenend voor de westerse zwakheid tegenover China

In de prachtige documentaireserie De wereld van de Chinezen, elke zondag op de Nederlandse openbare omroep NPO2, is te zien wat de gevolgen van de gerichte straffen zijn. Een Australische kreeftenvisser bijvoorbeeld, ziet zijn afzet en daarmee zijn inkomsten enorm kelderen. Kreeg hij eerst dankzij de grote vraag uit China 70 Australische dollar voor een kreeft, nu is dat amper de helft.

Lees verder onder de video

De visser heeft geen goed woord over voor zijn regering, die Australië veel te afhankelijk heeft gemaakt van China. Maar als documentairemaker Ruben Terlou hem vraagt of hij opnieuw kreeft zou verkopen aan China als de importtarieven weer omlaag gaan, zegt de kreeftenvisser dat hij dat ‘natuurlijk’ zou doen. Het is tekenend voor de westerse zwakheid tegenover China.

Volgens Wang Yi moet Australië zich niet laten beïnvloeden

Net zo opmerkelijk zijn overigens in diezelfde aflevering de uitlatingen van Chinezen die vastgoed willen kopen in de West-Australische stad Perth. Zij vinden het leven in Australië heel aantrekkelijk, omdat het er zo relaxed is. De Australiërs werken zich niet kapot en houden veel tijd over om leuke dingen te doen. Hoe anders is dat in China, zeggen zij: daar draait alles om carrière maken en is de concurrentie moordend. Zou je niet beter weten, dan zou de kijker toch denken dat China kapitalistisch is en Australië socialistisch.

Het is natuurlijk andersom. Australië zit in het kamp van de Verenigde Staten en precies dat is ook de reden voor Wangs bezoek, waarbij hij nadrukkelijk liet doorschemeren dat de handelsbeperkingen binnenkort zullen verdwijnen. Dat deed hij wel met een waarschuwing: volgens Wang Yi moet Australië, wil het de handelsrelaties stabiel houden, zich vooral niet laten beïnvloeden door ‘een derde partij’. Iedereen begreep dat de Chinees daarmee Amerika bedoelde.

Ook in Europa staan de seinen steeds meer op rood

Het is listige diplomatie van China, waarbij het steeds probeert het westerse blok uiteen te spelen. Dat de relatie met de Verenigde Staten echt goed zal worden, daarin hebben de partijbonzen in Peking weinig fiducie. En ook in Europa staan de seinen steeds meer op rood, als het gaat om economische afhankelijkheid van China.

Dat komt China allemaal heel slecht uit. De coronapandemie heeft in China, dat langdurig achter slot en grendel ging, diepe wonden geslagen. Economisch herstel blijft maar uit. Dan is het verbeteren van de relatie met Australië ineens wél aan de orde.

Het bezoek van premier Mark Rutte en minister van Buitenlandse Handel Geoffrey van Leeuwen (allebei VVD) aan China deze week was om precies die reden van belang voor Peking. Fraaie vergezichten over economische samenwerking, een gelijk speelveld, enzovoort. Maar strijk Xi Jinping niet tegen de haren in, want dan volgt straf.