Na een onverwachte ommezwaai wil de conservatieve Republikeinse speaker van het Huis van Afgevaardigden, Mike Johnson, vandaag miljardensteun van de VS aan Oekraïne doordrukken. Een deel van de radicaal-rechtse achterban in zijn partij wil hem hierom wraken.
Ongeveer iedereen wreef zich de ogen uit toen Mike Johnson ineens massale steun aan Oekraïne begon te omarmen en deze week die steun concreet wilde organiseren. Van voor hij in oktober vorig jaar bijna stoemelings speaker werd, had hij grote bezwaren gemaakt tegen de geldstroom richting dat land. Hij eiste toerekeningsvatbaarheid voor de sommen die zouden worden overgedragen, een duidelijk einddoel voor de oorlog in Oekraïne, en zette zich schrap tegen andere dan militaire steun. Bovendien koppelde hij potentiële steun aan zware toegevingen van de Democraten.
Toen hij speaker van het Huis van Afgevaardigden werd, in opvolging van de door de rechterzijde in de Republikeinse Partij uitgespuwde Kevin McCarthy, leek de onverzettelijkheid zelf de voorzittershamer te hebben verworven. Johnson, een christen-nationalist, totaal anti-abortus, anti-homo, anti-evolutie (hij steunde een project Ark van Noach), leek wel de laatste die een politieke bocht zou nemen.
(lees verder onder de preview)
Het werd er niet gemakkelijker op toen de regering van de Democratische president Joe Biden in november allerlei projecten in een superpakket combineerde: hulp aan Oekraïne, hulp aan Taiwan, hulp aan Israël, meer geld voor migratiebeleid. Dat combinatiepakket stokte op allerlei vormen van verzet. Sommige Republikeinen knapten af op de hulp aan Oekraïne, de onvoorwaardelijke steun aan Israël was onverteerbaar voor sommige Democraten, en verzet tegen het migratieluik werd gedeeld door de meeste Republikeinen. Johnson eiste verregaande toegevingen van Biden inzake migratie, in ruil voor steun aan de andere onderdelen van het pakket.
Die aanpak leek vruchten te dragen. Er werd met medewerking van een Republikeinse senator een compromis onderhandeld waarbij het Witte Huis instemde met vele – niet alle – eisen van de Republikeinen. Republikeins boegbeeld Donald Trump floot dat compromis eind januari echter terug, omdat elke regeling inzake migratie volgens hem een negatief effect zou sorteren voor zijn presidentscampagne.
De Senaat keurde daarop een gecombineerd pakket goed dat onder meer de miljardensteun aan Oekraïne bevatte, maar geen migratiecompromis.
De rechterzijde van de Republikeinen in het Huis van Afgevaardigde wilde van dat compromis niet weten. En zo gingen de maanden voorbij, zonder dat er VS-steun aan Oekraïne kon worden goedgekeurd.
(lees verder onder de preview)
Afgezet staat netjes
Johnson zocht wel naar een oplossing. Hij opperde dat men de steun als een lening zou kunnen organiseren, of dat bevroren Russische tegoeden zouden kunnen aangesproken worden om de steun te betalen. Op dat moment begon volksvertegenwoordiger Marjorie Taylor Greene zich te roeren. Greene is in de rest van de wereld misschien bekend omdat ze QAnon-stellingen heeft aangehangen, omdat ze ooit de bosbranden in Californië linkte aan een ‘Joodse laser’ in de ruimte, of omdat ze betwijfeld heeft dat het Pentagon op 11 september 2001 wel degelijk werd getroffen door een vliegtuig. Ze heeft zich intussen opgewerkt tot een machtspersoon in het Huis, tot een vertrouweling van de vorige speaker Kevin McCarthy, en zelfs tot mogelijke kandidaat-vicepresident voor Donald Trump. Na de afzetting van McCarthy warmde ze nooit op voor diens nochtans conservatievere opvolger. Sinds de nieuwe speaker een begroting hielp goedkeuren, met steun van Democraten, en vooral sinds hij ook nieuwe steun aan Oekraïne probeerde te organiseren, samen met Democraten, is de stille obstructie van Greene omgeslagen in openlijke tegenwerking. Ze kondigde aan dat ze een afzettingsprocedure tegen Johnson overwoog.
Die afzettingsprocedure was een van de middelen waarmee Kevin McCarthy begin vorig jaar de speaker-verkiezingen had gewonnen. Hij had de fractieregels laten wijzigen zodanig dat één fractielid een afzettingsprocedure in gang kan zetten. Aangezien de Republikeinse meerderheid in het Huis – onder meer na de verwijdering van liegend parlementslid George Santos – is geslonken tot twee verkozenen, en de Democratische oppositie in principe geen Republikeinse speaker zal ondersteunen, heeft zo’n afzettingsprocedure een grote kans op slagen. Greene bleef enkele weken op haar dreigement zitten.
Liever kogels dan zijn zoon
Deze week werd Johnson heel concreet en expliciet. Hij liet zijn eerdere denkpistes inzake leningen en Russische tegoeden vallen, en besliste drie afzonderlijke wetten tot steun in te dienen (voor Oekraïne, Taiwan, Israël), waarover vandaag zaterdag moet worden gestemd. In totaal 95 miljard dollar aan steun zal worden toegekend. Daarvan gaat in zijn voorstel ruim 60 miljard naar Oekraïne – ongeveer evenveel als Biden in oktober-november had gevraagd. Als de drie wetten vandaag worden goedgekeurd, gaan ze naar de Senaat, ter bekrachtiging. In de Senaat hebben de Democraten de meerderheid.
Democraten in het Huis hebben beloofd voor de drie steunwetten te zullen stemmen, waardoor er zeker een meerderheid voor gevonden kan worden.
Waarom is Johnson van idee veranderd inzake Oekraïne?
Een links commentator opperde dat hij gezwicht is voor het militair-industrieel complex.
De speaker heeft zelf een aantal andere redenen gegeven. De briefings door de inlichtingendiensten hebben hem getoond hoe precair de situatie is, liet hij weten. Als speaker krijgt hij meer informatie, zei hij, en hij is overtuigd dat Oekraïne de oorlog zal verliezen, misschien nog voor het einde van dit jaar, tenzij de VS de oorlogsinspanning met wapens blijven ondersteunen. Die briefings hebben ook zijn beeld van de Russische leider Poetin aangescherpt: als hij niet gestopt wordt, aldus Johnson, zal hij door Europa blijven marcheren en daarbij eventueel NAVO-bondgenoten aanvallen. In dat geval zouden de VS verplicht worden om militairen in te zetten.
Derde element: zijn zoon gaat binnenkort aan de zeemachtacademie studeren. ‘Om het botweg te zeggen, ik zou liever kogels naar Oekraïne sturen dan Amerikaanse jongens.’ Om het nog botter te zeggen, hij wil zijn zoon niet in een oorlog met Poetin riskeren.
‘Moskou Marjorie’
Het wetsvoorstel van Johnson voor hulp aan Oekraïne heeft Marjorie Taylor Greenes acties tegen de speaker nieuw leven gegeven. Minstens twee Republikeinen in het Huis steunen nu haar poging om Johnson af te zetten als speaker, en meerdere anderen spreken hun twijfels over hem uit. Greene heeft het over een ‘burgeroorlog’ in het Huis. Ze wil niet dat geld van de belastingbetaler wordt besteed aan buitenlandse oorlogen. Ze nam de Russische stelling over dat de VS-steun ten goede zou komen van ‘Oekraïense nazi’s’.
Maar in tegenstelling tot de vorige keren dat ze zich tegen die steun keerde, krijgt ze nu heel vocale weerstand uit eigen partij.
Enkele Republikeinse verkozenen hebben het over ‘Moskou Marjorie’, onder meer omdat ze intussen zowat een heldenstatus heeft verworven op de Russische staatstelevisie. De Republikeinse voorzitter van de Inlichtingencommissie, Mike Turner, verklaarde dat de retoriek van sommigen van zijn fractiegenoten ‘rechtstreeks van Rusland komt’. Verkozene Don Bacon zei dat ‘enkele van mijn collega’s ongelukkig genoeg zouden willen dat de Russen winnen’.
Don Crenshaw, volksvertegenwoordiger uit Texas, die een oog verloor in de oorlog in Afghanistan, formuleerde het nog scherper: ‘Ik denk dat hun redenering is dat ze zo graag willen dat Rusland wint dat ze bereid zijn daarvoor de speaker uit zijn functie te zetten. Ik bedoel: het is een vreemd standpunt om in te nemen…’
Breder hebben vele Republikeinen ook de buik vol van een Huis waar ze voortdurend robbertjes uitvechten met partijgenoten zonder dat ze iets realiseren voor hun kiezers. De geciteerde Mike Turner hekelde de ‘Bullebak Fractie’, verwijzend naar onder meer Greene: ‘We moeten terugkeren naar professionalisme, naar regeren, naar wetgeving,’ verzuchtte hij.
(lees verder onder de preview)
Steun van Democraten?
Als de drie steunwetten vandaag worden goedgekeurd met steun van Democraten, is de kans reëel dat Marjorie Taylor Greene de afzettingsprocedure tegen de speaker start. In dat geval moet er binnen de drie werkdagen een stemming komen over het lot van Johnson.
Met haar 2 kompanen en meerdere twijfelaars in de fractie is het mathematisch zeker dat Johnson geen Republikeinse meerderheid vindt. Maar zullen de Democraten hem helpen? Enkele individuele Democratische verkozenen hebben aangegeven dat ze het overwegen. Ze zoeken misschien meer toegevingen vooraleer ze de knoop doorhakken.
Het zou een ommekeer zijn die even groot is als die van Johnson inzake Oekraïne. Bij zijn aantreden vonden Democraten dat Johnson in zijn radicaliteit een gevaar was voor de Republiek. Nu appreciëren ze tot op zekere hoogte zijn pragmatisme.
Waar staat Trump?
Enkele dagen voor hij zijn plannen inzake steun aan Oekraïne formuleerde, bracht Johnson een bezoek aan Mar-a-Lago, Trumps verblijf in Florida. De twee hadden het naar buitenuit over maatregelen om sans-papiers te beletten te stemmen. Maar daarnaast zal Johnson wellicht over Oekraïne hebben gesproken.
Trump werd na afloop gevraagd wat hij dacht over de mogelijke afzettingsdemarche van Marjorie Taylor Greene. Hij liet het in het midden, zoals hij ook in het midden liet of hij Johnson zou ondersteunen. ‘We zullen zien wat (met de steun aan Oekraïne, red.) zal gebeuren.’
Johnson zelf verklaarde dat sommige dingen belangrijker zijn dan een baan.
Oekraïne
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier