‘SP.A en Groen voeren een bedroevend spektakel op rond ons klimaat’

Volgens socioloog en auteur Ludo De Witte zijn partijvoorzitters John Crombez (SP.A) en Meyrem Almaci (Groen) te veel bezig met hun eigen electorale belangen en te weinig met het vormen van een ‘roodgroene klimaatcoalitie’.

De neoliberale elite is murw geslagen door de klimaatmobilisaties, maar stilaan komt een tegenoffensief op gang. Premier Charles Michel (MR) zet het Planbureau aan het werk, allicht om de financiële onhaalbaarheid van breed gedragen maatregelen ‘aan te tonen’. De N-VA, Open VLD en CD&V promoten de ecomodernisten (hun gedachtegoed wordt her en der opnieuw verpakt als ‘ecorealisme’) via hun netwerken in de media. Maar we zien vooral een ecomodernisme dat in wezen oproept zich neer te leggen bij de groeiende klimaatchaos, in afwachting van de komst van technologische wonderoplossingen.

Verwarring en verdeeldheid creëren in een beweging die aan kracht blijft winnen, dat lijkt het doel. Er wordt gesproken over CO2-heffingen en duurdere vliegtuigreizen, om iedereen duidelijk te maken dat de actievoerders ‘in ons vel willen snijden’. De geneugten van kernenergie worden op tafel gelegd als afleidingsmanoeuvre en als splijtzwam tussen voor- en tegenstanders. Er wordt gewezen op de vele honderdduizenden mensen die naar het Autosalon trokken, op de niet-witte medeburgers die veel minder zichtbaar zijn in de klimaatmanifestaties, op het feit dat scholieren van technische richtingen vooralsnog minder actiebereid zijn. Kortom, er wordt geprobeerd om iedereen te overtuigen dat de klimaatactivisten slechts een minderheid zijn.

Uiteindelijk moet zo een wig gedreven worden tussen de klimaatrevolte en brede bevolkingslagen – de 25% die de toplagen van de burgerlijke maatschappij uitmaken, maar ook de honderdduizenden mensen in de fermetteverkavelingen en de randgebieden met lintbebouwing die van hun auto afhankelijk zijn, net als de door het neoliberaal beleid zwaar getroffen ‘onderklasse’ van flexwerkers, leefloners, geracialiseerde minderheden en verarmde gepensioneerden, die allen vandaag al vechten om het hoofd boven water te houden.

Om het werk af te maken bereidt een coalitie van topbedrijven een grootscheepse mediacampagne voor. Van februari tot mei zullen ‘captains of industry’ en ‘bezorgde burgers’ het klimaatdebat naar zich toe proberen te trekken om het in een kiem van ecokapitalisme te smoren. In de commandopost van het initiatief zitten CEO’s en toplui van notoire vervuilers en banken die ongestoord miljarden investeren in fossiele energie. (De link naar het evenement van aanstaande dinsdag waarop het initiatief wordt gelanceerd voor de pers, werd verwijderd op vraag van de organisatoren, nvdr.)

De vraag rijst: waar blijft de roodgroene klimaatcoalitie? Alleen een roodgroen klimaatplan kan verder gaan dan cosmetische, ecokapitalistische maatregelen en kan zorgen voor sociaal rechtvaardige en dus breed gedragen stappen in de goede richting. Alleen een dergelijk front van progressieve partijen, vakbonden en milieuorganisaties kan zorgen voor een eisenbundel die het ideologisch offensief van politici als Charles Michel (MR), Gwendolyn Rutten (Open VLD) en Bart De Wever (N-VA) kan counteren.

Op dat punt voeren de leiders van SP.A en Groen vandaag een bedroevend spektakel op. Hun marketeers zijn bezig met hun ‘positionering op de electorale markt’. Elk in hun hoekje. Een jaar geleden al stelde ik aan parlementsleden en medewerkers van SP.A mijn ecosocialistisch boek voor. Ik zei hen dat de partij geen andere keuze heeft dan van ecologie een prioriteit te maken: de klimaatchaos die voorlopig vooral het arme Zuiden treft, klopt namelijk ook bij ons al aan de deur, steeds luider dankzij de klimaatvluchtelingen. Een zijlijn is er vandaag niet meer.

Ondertussen is er alleen maar tijd verloren. De marketeers van SP.A blijven zich doodleuk vastklampen aan oude recepten. Ze zetten SP.A ‘in de markt’ als de partij die garant staat voor onze sociale zekerheid. ‘Zekerheid voor iedereen’ is de slagzin van de SP.A voor de komende verkiezingen. Groen niet ‘beconcurreren’ op het terrein van de ecologie, een thema dat die partij al zo lang bezet en beheerst, is verstandig, zo luidt het dominante marketeerpraatje.

Kan iemand John Crombez alsnog wakker maken? Afgelopen maandag riep Groen-voorzitster Meyrem Almaci op Radio 1 op om ‘een klimaatcoalitie’ te vormen. Waar wacht SP.A op om op dat voorstel in te gaan? Akkoord, enig wantrouwen is gepast. Want het is denkbaar, waarschijnlijk zelfs, dat haar partijstrategen die oproep uitdokterden om het verwijt te counteren dat Groen de klimaatopstand wil kapen. Maar dat is dan precies een goede reden om de uitgestoken hand te aanvaarden, en te kijken of het voorstel gemeend is.

Groen van haar kant werpt zich op als spreekbuis van de klimaatactivisten. In 1999 legde de dioxinecrisis haar geen electorale windeieren, en ze hoopt vandaag gelijkaardige vruchten van de klimaatmobilisaties te kunnen plukken. Maar de partij houdt het graag vaag, want er mogen geen obstakels worden opgeworpen voor Kristof Calvo’s project van deelname van de groenen aan een neoliberale regering. Dat Groen vandaag cavalier seul speelt, aanvaardt de rechterzijde ook met dank, want het helpt om de revolte af te schilderen als een beweging gemanipuleerd door ecolo-bobo’s uit op plat electoraal gewin.

Het interview waarin Almaci opriep om ‘een klimaatcoalitie’ te vormen maakt duidelijk hoe onontbeerlijk progressieve samenwerking wel niet is. Ze wil een koolstofstaks. Zal een CO2-heffing voor de grootste vervuilers niet doorgerekend worden aan de consument, zo vroeg de journalist. Daarop heeft ze geen antwoord, tenzij dit gestamel: ‘Niets doen kost veel meer dan in actie treden.’ Zo is meteen duidelijk dat een diepgaande transitie groen én rood moet zijn, ecologisch én sociaal – uit rechtvaardigheidsoverwegingen, maar ook wegens de efficiëntie, om een breed draagvlak te creëren. En dan hebben partijen die pretenderen socialistisch te zijn een wezenlijke inbreng te doen.

Ondertussen stelde SP.A een nieuw pensioenplan voor. Belangrijk, want vandaag kunnen veel gepensioneerden een plotse uitgave van pakweg 800 à 1000 euro niet aan. Maar dan komt de kat op de koord. Het is een plan dat volgens SP.A moet gefinancierd worden met onder meer ‘het afschaffen van fiscale subsidies voor bedrijfswagens’. We zitten dus met de absurde situatie dat SP.A en Groen, twee partijen waarvan de militanten en kiezers grosso modo hetzelfde denken over ecologie en sociaal beleid, elk apart ‘een niche van de electorale markt’ opeisen: de ene het ecologische, de andere het sociale beleid… maar voor de financiering van hun plannen hetzelfde geld willen gebruiken!

John Crombez en Meyrem Almaci, leiders horen te leiden. Er is nood aan een geïntegreerd sociaalecologisch transitieplan, en daarvoor zijn Groen en SP.A op elkaar aangewezen. Zet jullie samen, nodig vakbonden, milieuorganisaties en klimaatactivisten uit en kom met een enthousiasmerend plan, mét breekpunten. De postjespakkers in jullie partijen, die al dromen van een ministerpost of een kabinetsfunctie in een regering met ecokapitalistische partijen, zullen het niet graag horen, maar het klimaat is belangrijker.

Zorg voor een plan, een kalender, enkele concrete doelen. Het geld voor die campagne kan je weghalen uit het budget bestemd voor de marketeers die jullie campagnes naar hun hand willen zetten. Begin met een grote militantenconcentratie, en nodig daarvoor bijvoorbeeld Naomi Klein uit. Ook de syndicalisten van de Britse vakbonden die de afbouw van hun fossiele-energiesectoren hebben becijferd hebben veel te zeggen. Vraag ook een klimaatwetenschapper als Kevin Anderson van het Tyndall Centre for Climate Research, die als geen ander de sociale aspecten van de klimaatstrijd in rekening brengt. Enkele van onze klimaatactivisten mogen natuurlijk evenmin ontbreken. Want als deze fantastische klimaatrevolte niet haar doel bereikt – een begin van structurele transformatie van het koolstofverslaafde kapitalisme – dan zal dat alleszins niet de schuld zijn van de Anuna’s van deze wereld.