‘Sluiting USAID: in tijden waarin mondiale solidariteit belangrijker is dan ooit, kiest de VS onder Trump voor isolationisme en zelfzucht’

‘Als iemand met meer dan twintig jaar ervaring op het snijvlak van humanitaire hulp, ontwikkeling en vrede, zie ik de verwoestende effecten van deze beslissing al plaatsvinden’, schrijft Christina Bache (VUB).

Een van de meest zorgwekkende beleidsbeslissingen die de Trump-administratie sinds haar aantreden in januari heeft genomen, is de sluiting van het Amerikaanse Agentschap voor Internationale Ontwikkeling (USAID), samen met de tijdelijke opschorting en mogelijke afschaffing van de Amerikaanse humanitaire en ontwikkelingshulp. Deze stap dreigt wereldwijd verstrekkende gevolgen te hebben voor miljoenen levens en bestaansmiddelen.

Als iemand met meer dan twintig jaar ervaring op het snijvlak van humanitaire hulp, ontwikkeling en vrede, zie ik de verwoestende effecten van deze beslissing al plaatsvinden. Een recent voorbeeld is het abrupt stopzetten van een project voor economische participatie van vrouwen, uitgevoerd door het Center for International Private Enterprise. Dit project was onderdeel van het WE-CHAMPS-initiatief, dat vrouwen ondersteunde bij het opstarten en leiden van bedrijven.

Het hielp onder meer bij het versterken van vrouwenorganisaties en bood trainingen over eerlijke aanwerving, gelijke lonen, veilige werkomstandigheden en het voorkomen van intimidatie. Dergelijke initiatieven zijn essentieel om vrouwen gelijke kansen te bieden en hun economische positie te versterken. Dit project was slechts één van de talloze initiatieven die nu dreigen te verdwijnen. De Verenigde Staten, ooit de grootste donor van humanitaire hulp, gevolgd door landen als Duitsland, Japan, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk, dreigt zijn plaats als morele wereldleider te verspelen.

Het USAID-budget voor het fiscale jaar 2023 bedroeg 43,4 miljard dollar, wat minder dan 1 procent van de door het Congres goedgekeurde Amerikaanse federale begroting uitmaakt. Dit staat in schril contrast met de 13 procent die is toegewezen aan defensie. NGO’s voeren het merendeel—meer dan 52%—van de USAID-programma’s uit, terwijl 40% wordt beheerd door commerciële bedrijven.

De resterende 34% van het budget gaat naar internationale publieke organisaties, zoals de Wereldbank en het Wereldvoedselprogramma. De Amerikaanse overheid zelf beheert ongeveer 10%, terwijl buitenlandse overheden circa 4% van de programma’s uitvoeren.

USAID werd in 1961 opgericht door president John F. Kennedy met een duidelijke visie: humanitaire hulp niet alleen als een morele verantwoordelijkheid, maar ook als een strategische investering in wereldwijde stabiliteit.

Tijdens de Koude Oorlog fungeerde het agentschap als een essentieel instrument om de invloed van de Sovjet-Unie tegen te gaan. Ook vandaag begrijpen beleidsmakers dat investeren in buitenlandse stabiliteit directe voordelen biedt voor de nationale veiligheid en economie van de VS. Daarnaast heerst het besef dat de VS een verantwoordelijkheid heeft om bij te dragen aan wereldwijde ontwikkeling. USAID biedt onder meer technische ondersteuning en financiële middelen voor landbouw, gezondheidszorg, onderwijs, economische groei en werkgelegenheid.

Organisaties in meer dan honderd landen worden gedwongen om levensreddende programma’s stop te zetten of drastisch af te bouwen. Dat betekent: minder toegang tot kraamzorg, het stilleggen van vaccinatiecampagnes, en voedselhulp die miljoenen mensen in leven houdt, die simpelweg verdwijnt. Deze maatregelen ondermijnen ook projecten die werken aan het verkleinen van raciale en genderongelijkheden. Hiermee laat de VS niet alleen haar eigen beloftes aan de wereldgemeenschap varen, maar schaadt het ook de mondiale vooruitgang op het gebied van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s) van de VN—doelen waar de VS ooit een voortrekkersrol in speelde.

In tijden waarin mondiale solidariteit belangrijker is dan ooit, kiest de VS onder Trump voor isolationisme en zelfzucht. De terugtrekking uit de VN-Mensenrechtenraad, de Wereldgezondheidsorganisatie en het Klimaatakkoord van Parijs onderstrepen deze houding. Dit beleid zendt een vernietigende boodschap uit: internationale samenwerking en solidariteit zijn voor de VS niet langer van waarde.

Deze koerswijziging heeft verstrekkende en mogelijk onomkeerbare gevolgen. Door haar invloed als wereldmacht in te perken, dreigt de VS niet alleen haar bondgenoten, maar ook haar eigen toekomst te schaden. Het is tijd dat beleidsmakers, burgers en de internationale gemeenschap inzien wat er op het spel staat: niet alleen de levens en kansen van miljoenen mensen, maar ook de fundamentele waarden van menselijkheid en wederzijdse verantwoordelijkheid.

Dr. Christina Bache, Center for Migration, Diversity and Justice, Brussels School of Governance, Vrije Universiteit Brussel.