‘Slachtoffers van IS verdienen gerechtigheid, geen executies’

Minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) ziet er blijkbaar geen graten in dat Syriëstrijders in het Midden-Oosten worden geëxecuteerd. ‘Een land dat de mensenrechten hoog in het vaandel voert, heeft er baat bij het hoofd koel te houden en enige consistentie aan de dag te leggen’, schrijft Wies De Graeve, directeur van Amnesty International Vlaanderen.

Vorige week knoopte Irak 38 mensen op tijdens een massa-executie. Ze werden ter dood veroordeeld voor terreurmisdrijven. Het was al de tweede massa-executie in drie maanden. De overwinning die de Iraakse regering uitriep op Islamitische Staat wordt zo overschaduwd door het roekeloos uitvoeren van wrede en onmenselijke straffen.

Recht op gerechtigheid

Dat alle partijen in de oorlog in Syrië en Irak op grote schaal oorlogsmisdaden plegen, heeft Amnesty International al meermaals aangetoond en onderstreept in onderzoeksrapporten. Die misdaden en mensenrechtenschendingen mogen niet straffeloos blijven.

Dat is van essentieel belang voor de slachtoffers en voor een duurzame vrede. Slachtoffers van oorlogsmisdaden, waar ook, hebben recht op gerechtigheid. Dat is een fundamenteel uitgangspunt. Daarom roepen we de Belgische regering al sinds 2014 op om de strijd tegen straffeloosheid voor oorlogsmisdaden te integreren in het antiterreurbeleid.

Gerechtigheid voor de slachtoffers van IS betekent mogelijke misdaden onderzoeken, vervolging instellen en verdachten onderwerpen aan een eerlijk proces. Daarvoor mogen kosten noch moeite worden gespaard. Massa-executies na krakkemikkige en overhaaste processen hebben echter niets te maken met gerechtigheid. Wie mensenrechten verdedigt, moet zich daar luid en duidelijk tegen uitspreken.

De doodstraf is nooit te rechtvaardigen, ook niet voor zij die de ergste misdaden plegen. Leden van IS die gruweldaden gepleegd hebben, moeten opgespoord, eerlijk berecht en bestraft worden. Hun vreselijke daden mogen ons echter niet doen afwijken van onze rechtvaardige en menswaardige principes. De beschaafdheid van een samenleving laat zich deels meten in de manier waarop we straffen. Slechts een minderheid van landen hanteert de doodstraf vandaag nog.

VN-resolutie

En daar zijn goede redenen voor. (Het vooruitzicht op) Een executie door ophanging, onthoofding of het vuurpeloton is wreed en onmenselijk. Het verbod op zo’n wrede en onmenselijke behandeling is absoluut en verdraagt geen uitzonderingen. Zeker niet in Irak, waar de overheid een traditie heeft van executies na oneerlijke processen en na ‘bekentenissen’ onder foltering. Bovendien werd nog nooit aangetoond dat de doodstraf meer afschrikt dan een andere straf. Het is geen efficiënt middel tegen criminaliteit of terreur. Bovendien riskeer je steeds onschuldigen te doden want geen enkel rechtssysteem is onfeilbaar.

Net deze week is het 10 jaar geleden dat de Algemene Vergadering van de VN voor het eerst een resolutie goedkeurde voor een wereldwijd moratorium op het uitvoeren van de doodstraf. Ondertussen is de internationale dynamiek om die onmenselijke straf te bannen alleen maar sterker geworden: 89% van de VN-lidstaten is al executie-vrij. België neemt daarin internationaal uitdrukkelijk het voortouw. Ons land zal in 2019 zelfs gastheer zijn voor het World Congress Against the Death Penalty.

Vreemd dus dat onze beleidsmakers – tot de minister van Binnenlandse Zaken toe – in de discussie over het berechten van Belgische IS-strijders in Irak de mogelijke veroordeling tot de doodstraf kaderen als ‘boontje komt om zijn loontje’. Een land dat de mensenrechten hoog in het vaandel voert, heeft er baat bij het hoofd koel te houden en enige consistentie aan de dag te leggen. Belgische IS-strijders moeten – zoals andere verdachten in de Iraakse cel – een eerlijk proces krijgen en een straf die gerechtigheid belichaamt. En tegen de doodstraf moeten we ons overal en altijd verzetten.