‘Biden en Macron sleuren vrolijk hun partij én de rechtsstaat mee de dieperik in’

Aan blunders van liberale politici is er geen gebrek. In dezelfde week dat de partij van de Franse president Emmanuel Macron de eerste ronde van de parlementsverkiezingen verloor, struikelde de oude Amerikaanse president Joe Biden schrikbarend over zijn woorden. Er zijn belangrijke verschillen tussen de visies van Biden en Macron, maar dat beide politici zich tot het brede liberalisme bekennen, is evident. Dat ze niet de beste week achter de rug hebben, ook.

Sinds de afgang van Joe Biden in het debat tegen Donald Trump vorige week zijn de Democraten zich verder in de nesten aan het werken door met veel misbaar de voors en tegens van een kandidaatswissel af te wegen. De druk van de media is groot. Tv-zender CNN herhaalt met plezier, en in split screen, de tastende, aarzelende en afwezige Biden, naast de beelden van een ‘dynamische’ Trump. Dat die laatste een hufter is, is al lang geen nieuws meer, en blijft dus onderbelicht. Maar een wissel bij de Democraten zal er niet komen, en alle manoeuvres om nu nog een andere kandidaat te lanceren maken kandidaat Joe Biden nog zwakker dan hij al was.

De invloedrijke The New York Times-columnist Ezra Klein pleit nog eens, net als vier maanden geleden, voor een late vervanging, maar de Democraten hebben de facto al veel eerder beslist dat ze Biden niets in de weg zouden leggen. Geen enkele echt sterke Democraat heeft het gewaagd om de zittende president uit te dagen op het moment dat het nog kon, in de voorverkiezingen. En vooral: Biden zelf heeft nooit echt de optie overwogen om zijn plaats aan iemand anders te laten. Dat Maureen Dowd, een andere invloedrijke Times-columnist, nu in de scherpste bewoordingen Joe Biden aanvalt – hij zou ‘egoïstisch’ zijn, en zijn overmoed zou ‘onuitstaanbaar’ zijn – is mosterd na de maaltijd. Het heeft er alle schijn van dat op 5 november niet de beste leider het zal halen, maar de man die de interessantste leugens verkoopt. Dat is niet Joe Biden.

Ook in Frankrijk blijkt het voor een president moeilijk om het landsbelang voorop te stellen, of toch als dat ten koste van zichzelf gaat. Biden en Macron sleuren vrolijk hun partij én de rechtsstaat mee de dieperik in. In Parijs was president Macron na de slechte uitslag van zijn liberale beweging in de Europese verkiezingen van begin juni zo geschrokken – en zo arrogant – dat hij van de weeromstuit nieuwe parlementsverkiezingen uitschreef, als een kleuter die een blokkentoren omgooit omdat hij zijn zin niet krijgt.

Dat was zo mogelijk een nog grotere gok dan die van een tweede race met Biden als kopman. Het resultaat is verpletterend, niet het minst voor Macron zelf. Het extreemrechtse Rassemblement National won zondag met 33 procent van de stemmen. Dat is bijna een verdubbeling in vergelijking met de vorige keer. Het nieuwe linkse blok van het Nouveau Front Populaire werd de tweede grootste formatie, met 28 procent, en de alliantie van Macron bleef steken op 20 procent. We kunnen alleen maar hopen dat de president zijn fout inziet, en net als het linkse blok zijn kandidaten terugtrekt in die districten waar de tweede ronde nog tussen drie kandidaten gaat, zodat de kandidaat van Le Pen minder kans maakt.

In de VS valt er ook nog wat te hopen. Heel misschien kan Joe Biden met een paar sterke optredens nog een beetje van de geleden schade herstellen. De Democraten zijn nu helemaal wakker, en geen mens twijfelt nog over wat de zwakke plek van Biden is: zijn leeftijd. Anders dan in 2016 is Trump nu de gedoodverfde winnaar. Het zou het partij-establishment, en Biden zelf, moeten aanzetten tot de race van zijn leven. Maar de bezorgdheid is en blijft huizenhoog, want ‘de race van zijn leven’ is ook letterlijk te nemen. Het is te hopen dat hij überhaupt de eindstreep haalt.

In de Verenigde Staten liggen de ‘liberals’ onder vuur omdat de toppers te weinig op het spel durven te zetten. In Frankrijk wordt de liberale partij bedolven onder de kritiek omdat de partijleiding te véél risico’s heeft genomen. Daar valt in beide gevallen wel wat voor te zeggen. Maar zowel in de Verenigde Staten als in Frankrijk ligt de grootste verantwoordelijkheid elders: bij de twee liberale politici zelf.