Of de Schotse burger nu ‘Yes’ of ‘No’ stemt in het referendum over onafhankelijkheid, hij of zij heeft nu al gewonnen, meent Karl Drabbe van Doorbraak.
Kunt u zich een samenleving voorstellen waar 97 procent van de stemgerechtigde bevolking – en in feite zelfs meer – zich spontaan laat registreren om te mogen deelnemen aan een referendum? Dat het in feite meer dan 97 procent is, circa 4,26 miljoen mensen, ligt eraan dat het autonome Schotland besliste dat iedereen ouder dan zestien morgen mag deelnemen aan de volksraadpleging. In het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland zijn daarentegen enkel achttienjarigen stemgerechtigd.
Dat het referendum gaat om de directe toekomst van de hele samenleving – sociaal, politiek, ecologisch, cultureel, identitair, fiscaal, monetair, op vlak van defensie … – ligt zeker mee aan de basis van het grote enthousiasme waarmee a whole nation op 18 september naar de stembus gaat.
Hoeveel van die 97 procent effectief een stem zal hebben uitgebracht, weten we op 19 september, als de telling wat vlot. En hoeveel van die kiezers ja of neen stemden, zullen we dan ook weten.
Toch lijkt het interessanter te weten dàt zo veel mensen – a whole nation dus – straks hun stem zullen uitbrengen na ongeveer een jaar lang maatschappelijk debat. Iedereen kijkt dan wel reikhalzend uit naar de stembusuitslag, de mobilisatiekracht alleen al van het Schotse onafhankelijkheidsreferendum is immens, en kent zijn gelijke niet in de westerse geschiedenis.
Analyse nog niet in België
De analyse die elke goedmenende democraat nauw aan het hart moet liggen, is alvast in ons land nog niet gemaakt. Ook in dit land verkijkt men zich op de politieke ja/neen-keuze. Weddenschappen worden hier niet gehouden, in tegenstelling tot aan de overzijde van het Kanaal.
Maar dat het een item is, bewijzen de vele krantenpagina’s en radioprogramma’s van de voorbije weken – over de sociale media zwijgen we in alle bescheidenheid, gevuld als ze waren over Schotland, zijn toekomst, de banvloeken van David Cameron, de kritiek op de ‘Schotlandonvriendelijke’ BBC, de vele talen en genetische afkomst van het diverse noorden van het Britse eiland en de vele eilandjes in het westen en het noorden van ‘Alba’ …
Nooit eerder kregen we in de Vlaamse pers zo veel te weten over een (deel van een) land, als over Schotland. Om onze buren – dichtbij en veraf – te leren kennen, is zo’n referendum-met-impact mooi meegenomen. Hopen maar op een zelfde interesse voor Catalonië, waar men op 9 november een onafhankelijkheidsreferendum houdt. Echter, dat wordt niet erkend door Madrid, daar waar Westminster wel de deur openzette voor het referendum en dus ook het debat.
Nooit eerder werd een debat zo decent gevoerd
Net dat debat kent een onvoorstelbare impact. Wie had ooit kunnen denken dat zowat alle Schotten, van upper upper class tot lower lower class en daarbuiten – we kunnen het niet vaak genoeg herhalen: 97% van de stemgerechtigde bevolking – zich zouden registreren? En zich daartoe ook zouden informeren, daarbij gebruik makende van alle mogelijke media en met de opvallende productie en consumptie van sociale media (waar weliswaar vooral het Yes-kamp gretig gebruik van maakte). Nooit eerder werd een debat zo breed gedragen, nooit eerder werd een debat zo decent gevoerd – de paar obligate uitschuivers als spreekwoordelijke uitzonderingen.
Politici van alle partijen, vakbondsleiders, politicologen, werklozen, kleuterjuffen. Niet alleen is iedereen begaan met het referendum – en dus met de toekomst van Schotland en de Schotse samenleving -, mensen informeren zich, en vormen op zelfstandige basis een eigen opinie. Ze lezen en luisteren. Ze nemen een op niveau gevoerd debat waar. Ze nemen ook actief deel aan het debat. En ze kiezen.
Straks, op 18 september gaan enkele miljoenen Schotten op volledig vrijwillige basis een keuze maken voor een vrij of een vrijer Schotland. Want niemand wil terug naar een ‘unitaire’ staat. Zelfs de meest verstokte anglofielen ten noorden van de Tweed willen meer autonomie, DevoMax in het jargon (maximale devolutie). En van Cameron en co krijgen ze die ook, als ze braaf ‘no’ stemmen.
Yes- én No-voter winnen
De winnaar van het debat is in feite nu al bekend. Niet de ‘yes-voter’, noch de ‘no-voter’. Maar de Schotse burger, de Schotse democratie. Het volwassen debat binnen een samenleving met een participatiegraad van bijna 100% moet een natte droom zijn voor David Van Reybrouck en zijn mislukte doch goedbedoelde G1000 – met 703 deelnemers. Zijn pleidooi voor populisme werd echter wel ten volle gerealiseerd in Schotland: door burgers te betrekken bij een mobiliserend debat, werd het debat ook tot het niveau van de hele samenleving getild, buiten de afgeschermde studio’s van de duidingsprogramma’s en los van het elitaire parlement.
En niet alleen de Schotse burger wint. De Schotse samenleving, de Schotse bevolking as a whole wint ook. Op dat vlak heeft het onafhankelijkheidsreferendum ook gewonnen. Qua nation building kan dit tellen. Zelfs bij een resultaat van pakweg minder dan 45% ‘yes’, kan first minister Alex Salmond tevreden terugkijken: zijn democratie heeft bewezen volwassen te zijn, te werken, hoe dan ook meer bevoegdheden te verkrijgen én een natie te schragen. Een volwassen natie. Een staat in wording.
Schotland onafhankelijk: Yes or no?
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier