‘Schijnsucces en beloonde agressie: een wrange ontknoping in Oekraïne’

De Russische inval in Oekraïne nadert zijn ontknoping. Het Amerikaanse pragmatisme, de verdeeldheid binnen Europa en onze energiehonger: het is bijzonder wrang allemaal, schrijft Jonathan Holslag.

Oekraïne is nu bijna drie jaar verwikkeld in een uiterst bloedig conflict, ziet Rusland beetje bij beetje terrein winnen, kijkt aan ­tegen aanzienlijke wapentekorten en voelt de strijdlust van de bevolking langzaam wegebben. Nog confronterender is de manier waarop heren in pak in achterkamertjes boven de hoofden van de Oekraïners bedisselen hoe de toekomst van het land en zijn inwoners eruit zal zien.

De entourage van Donald Trump stuurt aan op een akkoord met Rusland dat de Amerikaanse verplichtingen zo beperkt mogelijk houdt. Keith Kellogg, een ­generaal in ruste die Trump heeft aangesteld als gezant voor Rusland, wil een snelle vrede tussen Kiev en Moskou, de huidige frontlijnen bevriezen, Oekraïne in ruil daarvoor wapens blijven leveren, aansturen op een zekere normalisering van de relaties met Rusland, en Oekraïne uit de NAVO houden. De kern van dat mogelijke ­akkoord is dat Rusland zijn veroverde gebied dus mag houden en dat het zijn slag thuishaalt in het afblokken van Oekraïnes NAVO-lidmaatschap.

Er zijn ook andere gevolgen. Mocht er binnen deze krijtlijnen inderdaad een bestand komen, dan maakt dat duidelijk dat revisionistische mogendheden met hun agressie kunnen wegkomen, zolang ze kernwapens hebben en bereid zijn om voldoende manschappen op te offeren. Hoewel Trump en zijn adviseurs hun pragmatisme ten aanzien van de oorlog in Oekraïne vaak uitleggen als een noodzakelijk kwaad om China in te dammen, is het helemaal niet zeker dat China onder de indruk is van die Amerikaanse houding.

De afwikkeling legt ook opnieuw breuklijnen binnen Europa bloot. Terwijl de Baltische ­staten pleiten voor snelle NAVO-toetreding willen veel ­andere Europese landen er niets van weten. Ook EU-lidmaatschap ligt gevoelig. Recent was de pro-Russische premier van ­Slowakije, Robert Fico, al op bezoek bij Vladimir Poetin en belde Viktor Orbán met de Russische president om ‘een oplossing’ te bespreken. Polen blijft wantrouwiger tegenover Rusland, maar heeft dan weer tal van historische, economische en geopolitieke ­redenen om Oekraïne een snelle remonte te ontzeggen.

Verschillende Europese landen kunnen ook niet zonder Russisch gas. De eerste acht maanden van dit jaar voerde Europa al weer meer gas in dan tijdens dezelfde periode vorig jaar. België zal dit jaar wellicht voor zo’n miljard dollar ­Russisch gas kopen. Slowakije en Hongarije dringen aan op een normalisering van de energiehandel. Het is bijzonder wrang allemaal, en Poetin zal zich op de borst kloppen. Ook een pyrrusoverwinning is een overwinning.