‘Saudi-Arabië kan het niet hebben dat er een Klein Duimpje in de achtertuin kabaal loopt te maken’

Arabist Chams Eddine Zaougui gelooft niet dat de Saudische strategie tegen Qatar effectief is. ‘Eigenlijk maken de Saudi’s enkel vijanden.’

Chams Eddine Zaougui: Helemaal onverwachts kwam de blokkade tegen Qatar niet. Het land stelt zich al een hele tijd assertiever op in de regio. Qatar is ‘een pygmee met de slagkracht van een reus’, zoals The Economist het ooit verwoordde, en dat vindt Saudi-Arabië maar niets. Sinds de Arabische Lente heeft Qatar zich in verschillende Arabische landen achter de islamisten geschaard, zoals de Moslimbroederschap in Egypte. Bovendien onderhoudt het relaties met Iran, de aartsvijand van Saudi-Arabië. Tegelijk probeert Saudi-Arabië zich op te werpen als een regionale grootmacht. Daarom willen de Saudi’s hun directe omgeving op orde krijgen, en kunnen ze het niet hebben dat er een Klein Duimpje in de achtertuin kabaal loopt te maken.

Is zo’n blokkade niet heel drastisch?

Zaougui: Het is de Saudische manier om duidelijk te maken wie de lakens uitdeelt. Het land heeft eerder al gedreigd met sancties tegen Qatar als het zijn kritische berichtgeving over Saudi-Arabië niet zou stoppen. Sinds Mohammad bin Salman er kroonprins is, merk je dat de toon verscherpt. De Saudi’s zijn het beu om met de stok te zwaaien, ze willen er ook wel eens mee slaan. Veel heeft ook te maken met de bijna paranoïde Saudische obsessie voor Iran. Ja, het is zo dat Iran van de chaos in het Midden-Oosten gebruik maakt om zijn invloed in de regio te vergroten. Maar soms zien de Saudi’s achter alles wat verkeerd gaat een Iraans complot.

Hoe problematisch is deze blokkade voor Qatar?

Zaougui: Het zorgt voor heel wat praktische problemen, vooral in de bevoorrading. Qatar is een rijk land, maar de rijkdom is niet eindeloos. Vergeet niet dat Qatar geografisch volledig ingesloten is, en dus relatief gemakkelijk kan worden afgesloten.

Hoe evalueert u de strategie van de Saudi’s in de regio?

Zaougui: Dit is geen duurzame manier om je macht te consolideren, want je maakt eigenlijk alleen maar vijanden. Het zorgt voor onrust bij de buren, het bemoeilijkt de verstandhouding met de sjiitische minderheid op het Arabisch schiereiland. Door altijd maar met geweld op te treden legt Saudi-Arabië de basis voor meer conflicten in de regio.

Hoe verklaart u de Amerikaanse reactie?

Zaougui: Ik vond het zeer opvallend dat Saudi-Arabië de blokkade heeft ingesteld zonder de Amerikanen te verwittigen. Dat was tot voor kort ondenkbaar. Los daarvan zie je dat de Amerikanen schipperen: ze zullen Saudi-Arabië nooit loslaten als bondgenoot, maar ze zijn duidelijk niet tevreden met de manier waarop de Saudi’s optreden in Jemen en met hun blokkade tegen Qatar. Anderzijds blijft Amerika de Saudi’s wel logistiek steunen, het gebeurt zelfs dat ze hen voorzien van clusterbommen.

Is de blokkade een voorbode van meer instabiliteit?

Zaougui: Ik vrees van wel. De Saudi’s kunnen beweren dat ze de regio stabiliseren, maar het is duidelijk dat ze olie op het vuur gooien. Saudi-Arabië is niet bereid tot compromissen.