‘Het handelsmerk van Wagner in Afrika is hetzelfde als in Oekraïne: geen genade’, schrijft Jonathan Holslag (VUB).
Terwijl Europa alles inzet om Rusland op de oostflank te stoppen, dwingen enkele honderden Russische huurlingen haar opnieuw tot de aftocht op de zuidflank. Een recent animatiefilmpje toont hoe Wagner-huurlingen een Malinese strijder te hulp snellen om een Frans zombieleger neer te maaien. Vervolgens komt een soldaat uit Ivoorkust om versterking vragen. ‘A bas l’imperialisme!’
De Russen wonnen terrein door bescherming te bieden aan Afrikaanse overheden in ruil voor grondstoffen zoals diamanten en goud. Ook de bevolking onthaalde de Russische huurlingen aanvankelijk enthousiast. Europese militairen konden terreurgroepen als de IS en Al-Qaeda moeilijk de baas, wat een propagandaoffensief uit Moskou onophoudelijk benadrukte. Het handelsmerk van Wagner in Afrika is hetzelfde als in Oekraïne: geen genade.
De Russen wonnen terrein door bescherming te bieden aan Afrikaanse overheden in ruil voor grondstoffen zoals diamanten en goud.
De Russen hebben zich nu ingeplant langs een corridor van de Middellandse Zee tot de Golf van Guinee. Rusland is al lange tijd aanwezig in Algerije en delen van Libië. Na een staatsgreep in 2021 vestigde Wagner zich in Mali. Tijdens een staatsgreep in het naburige Burkina Faso, in 2022, werd eveneens met de Russische vlag gezwaaid. In Guinee zitten de Russen in de bauxietmijnen. Nadat de Unie van West-Afrikaanse landen Ecowas de coup van kolonel Mamady Doumbouya had veroordeeld, werd die regionale organisatie afgeschilderd als een handpop van de NAVO.
Veel stelt het allemaal niet voor, die Russische aanwezigheid. Het gaat doorgaans om slechts kleine aantallen huurlingen. In Mali, bijvoorbeeld, slagen zij er ook niet in om het terrorisme in te dijken. Waren Europese troepen beducht voor burgerslachtoffers in hun strijd tegen Afrikaanse terreurgroepen, dan liggen de Russische huurlingen daar hoegenaamd niet van wakker. Hele dorpen werden uitgeroeid in vergeldingsoperaties. De kans bestaat dus dat de Russen krediet verliezen. Rusland zou dat kunnen compenseren door meer wapens te leveren aan de regimes, maar die trafiek komt onder druk door de oorlog in Oekraïne.
Het is dus helemaal niet zeker of de Russen hun aanwezigheid kunnen bestendigen. Dat neemt niet weg dat hun aanpak de anti-Europese sentimenten aanwakkert, meer jongeren naar terreurorganisaties zal jagen en op lange termijn zal leiden tot nog meer instabiliteit. Op een belangrijke corridor van migratie en georganiseerde misdaad is die evolutie een fenomenale bedreiging voor Europa. Het kan dus maar beter ook een oog op haar zuidflank houden.
