‘Russische vrouwen moeten de mannen baren die Poetin naar het front kan sturen. En daar gaat het mis’

Het Kremlin neemt volop maatregelen om het geboortecijfer op te krikken. Dat is bittere noodzaak, schrijft Robbert de Witt (EW). Er worden naar schatting 1.200 Russen per dag gedood of zó ernstig verwond dat zij niet meer terug kunnen naar het front.

Het klonk als een lofzang op alle Russische moeders, maar eigenlijk ging het Vladimir Poetin alleen maar om hun baarmoeders. ‘Jullie, mijn lieve vrouwen, zijn in staat om de wereld te veranderen met jullie schoonheid, wijsheid en vrijgevigheid – maar vooral met de grootste gave van moeder natuur: kinderen baren.’ De president had het moment van deze ode aan zijn vrouwelijke onderdanen goed gekozen: 8 maart dit jaar, Internationale Vrouwendag. Het was geen vrijblijvende lofzang, maar één uit bittere noodzaak voor de toekomst van Rusland.

De afgelopen twintig jaar toonde Poetin steeds trots – vooral tijdens de stalinistische, door Poetin weer ingevoerde militaire 1 mei-parades op het Rode Plein – hoe modern het Russische ­leger inmiddels zou zijn. Het bleek grotendeels gebakken lucht. De nieuwste Russische raketten en ander wapentuig blijken geen partij voor de Oekraïense wilskracht en inventiviteit gecombineerd met moderne NAVO-wapens. En dus komt het aan op de ‘getallen’. Door steeds meer Russische mannen af te sturen op de Oekraïense stellingen, hopen de Russische generaals de tegenpartij uit te putten en daarna te overweldigen.

Vandaar de enorme aantallen slachtoffers aan Russische zijde. In mei berekenden analisten dat het naar schatting om 1.200 man per dag ging, hetzij gedood of zó ernstig gewond dat zij niet meer terug kunnen naar het front. In deze slepende ­oorlog dreigt demografie – bevolkingsomvang – daarmee de doorslaggevende factor te worden. Rusland is ogenschijnlijk in het voordeel, met ruim drie keer zoveel inwoners als Oekraïne, 146 miljoen versus 44 miljoen. Maar hoelang zal de Russische samenleving zulke enorme verliezen blijven accepteren?

Bovendien: een samenleving die zoveel jonge mannen verliest, raakt ook energie, wilskracht en arbeidskracht kwijt. Naar het schijnt lopen ook in Rusland de arbeidstekorten snel op. Tel daarbij op dat ruim 900.000 Russen het land verlieten na de invasie van Oekraïne, en het wordt duidelijk dat er een nieuwe demografische deuk ontstaat.

Hoe Kremlin geboortecijfer wil opkrikken

Er moet daarom snel nieuwe aanwas komen. Poetin heeft de Russische vrouwen dus net zo hard nodig als de mannen – zij moeten de mannen baren die hij in de toekomst naar het front kan sturen. Maar daar gaat het mis. Uiteraard zitten moeders er niet op te wachten dat hun zonen overhoop worden geschoten in Oekraïne. Gevolg: gezinsvorming wordt steeds vaker uitgesteld. Recente berichten laten zien hoe nerveus ze zijn in het Kremlin, als ze nieuwe demografische cijfers hieromtrent hebben gekregen van het Russische CBS.

Op de Krim – in 2014 afgepakt van Oekraïne – voeren privéklinieken geen abortussen meer uit, besloten zij na een bijeenkomst met de Russisch-Orthodoxe Kerk. Zo moeten de klinieken, aldus The Moscow Times vorige maand, een bijdrage leveren aan de ‘demografische situatie’.

In Karelië – de regio die grenst aan NAVO-land Finland – krijgen moeders tot 25 jaar oud een bonus van 100.000 roebel (omgerekend iets meer dan 1.000 euro). In Kaliningrad, aan de Oostzee, krijgen jonge moeders al langer zo’n bonus. Uiteraard hopen de Russische machthebbers dat vrouwen die op jonge leeftijd een baby krijgen, er meer dan één nemen. Dat moet het gemiddeld aantal kinderen dat een Russische vrouw heeft tijdens haar leven, opkrikken van 1,5 nu naar boven de 2,1, zodat de Russische bevolking weer gaat groeien.

Russische geboortecijfers laagst sinds 1945

Afgelopen jaar, tenslotte, bleek het aantal geboorten in Rusland het laagst te zijn sinds 1945. Bijzonder pijnlijk voor Poetin, want het illustreert hoe zijn land in de wereld aan invloed inboet. Rond 1970 telde de Sovjet-Unie nog meer inwoners (zo’n 230 miljoen) dan rivaal Amerika (210 miljoen). Alleen China en India waren volkrijker. Uiteraard daalde het aantal ­inwoners toen de Sovjet-Unie uiteenviel in 1991. Maar ook als alles bij het oude was gebleven – waar Poetin zoals bekend nog altijd van droomt – was de bevolking gekrompen. De laatste dertig jaar slonk de Russische bevolking met ruim 3 miljoen, tot iets meer dan 144 miljoen. Poetin heeft steeds minder onderdanen om te tiranniseren.

In 2020 zei Poetin in zijn jaarlijkse toespraak tot het volk: ‘Het lot van Rusland en zijn historische vooruitzichten hangen af van één ding: met hoeveel we zijn en met hoeveel we zullen zijn.’ Die vooruitzichten zijn niet goed, zoveel is duidelijk.