Russische schijnverkiezingen: ‘Het Westen mag Poetin niet opnieuw erkennen als president’

Het resultaat van de ‘vrije’ verkiezingen in Rusland, van 15 tot 17 maart, staat nu al vast. Op welke manier kan het Westen het huidige autoritaire regime ondermijnen? We vroegen het aan voormalig oligarch, Michail Chodorkovski.

Het verbaast niemand dat de Russische Kiescommissie de liberale politicus Boris Nadezjdin geschrapt heeft als presidentskandidaat. Hij is de enige kandidaat die zich uitspreekt tegen de oorlog in Oekraïne.

Michail Chodorkovski: Het was helaas te verwachten dat Nadezjdin geschrapt zou worden uit de lijst. Zijn kandidatuur was waarschijnlijk te riskant geworden voor het Kremlin aangezien veel Russen van zijn campagne gebruik hebben gemaakt om hun ontevredenheid te uiten.

Bedoelt u dan de mensen die Nadezjdins kandidatuur hebben ondertekend? Hij heeft zo’n 105.000 steunhandtekeningen ingediend bij de Kiescommissie. Dat is genoeg om de registratiedrempel van 100.000 handtekeningen te halen, hoewel hij naar eigen zeggen het dubbele verzameld.

Chodorkovski: Die mensen hebben bij -20° Celcius buiten gewacht om hun handtekening in te dienen. Ze hebben daarbij hun persoonlijke gegevens achtergelaten en weten dat die niet alleen aan de Kiescommissie maar ook aan de geheime dienst (FSB) bezorgd zullen worden. Die handeling toont aan hoe moe de Russen de oorlog zijn. Volgens peilingen had Nadezjdin al 10 procent van de stemmen kunnen halen.

Hij was waarschijnlijk op de tweede plaats beland, na Poetin, maar voor de kandidaten van Kremlin-gezinde systeempartijen. Heeft u advies voor uw collega’s van de oppositie en de Russische kiezers?

Chodorkovski: Sommigen roepen op tot een boycot van de verkiezingen, anderen denken dat het beter is om tegen Poetin te stemmen. De meesten van ons zijn het er echter over eens dat de stembiljetten niet correct geteld zullen worden. Ondanks onze verschillende visies hebben we nu een gemeenschappelijk plan op poten gezet: we roepen de Russische kiezer op om op de laatste verkiezingsdag, 17 maart, om 12 uur naar de stembureaus te trekken. Dan kan iedereen doen wat hun het meest juiste lijkt. Voor sommigen is dat stemmen op andere kandidaten, anderen zullen stembiljetten ongeldig maken of op een andere manier de verkiezing boycotten. Met die actie willen we tonen hoeveel mensen tegen Poetin zijn. Het Kremlin zal daar wel weer een verklaring voor verzinnen, maar het is een duidelijk teken voor de bevolking.

Wat kan het Westen volgens u doen tegen deze nepverkiezing?

Chodorkovski: De westerse regeringsleiders mogen de verkiezingen niet erkennen en Poetin niet aanvaarden als president.

Welke concrete gevolgen heeft dat? De Belarussische Alexandr Loekasjenko werd ook niet erkend omwille van vervalste resultaten, maar blijft de facto verder regeren.

Chodorkovski: Ik ben ervan overtuigd dat Poetin zal verzwakken wanneer iemand als Joe Biden zijn presidentschap niet erkent. De handel met westerse bedrijven in Rusland zou plots schaarser kunnen worden en sommige bedrijven zouden zich misschien terugtrekken. Mensen zouden vragen beginnen stellen, ook over de oorlog. Het is één ding om te vechten en te sterven voor een legitiem verkozen president, het is iets anders als die president niet wordt erkend. Kortom, het zou voor Poetin nog duurder en moeilijker worden om de oorlog verder te zetten.

Er zijn veel goede redenen om de verkiezingen als ondemocratisch te zien. Het feit dat Rusland inwoners van de bezette gebieden in Oekraïne laat stemmen, bijvoorbeeld. Toch stemt de meerderheid van de Russen nog altijd voor Poetin.

Chordorkovski: De steun voor Poetin mag absoluut niet overschat worden. In autoritaire regimes gaan mensen er vaak stilzwijgend van uit dat iedereen voor is, behalve zijzelf, hoewel velen in werkelijkheid tegen zijn. Ze durven dat niet publiekelijk te uiten, zolang er geen veiliger klimaat heerst. Tijdens vrije verkiezingen zou misschien 30 à 40 procent op Poetin stemmen. Dat zijn de mensen die altijd voor de zittende regering zullen stemmen.

Volgens betrouwbare opiniepeilingen wil meer dan de helft van de Russen dat de oorlog ophoudt. Het aandeel overtuigde voorstanders van de oorlog is gedaald tot 15 procent.

Chordorkovski: Er is inderdaad een groot verlangen naar vrede. Meer dan 50 procent van de bevraagden wil vrede, maar voor velen is dat onder de voorwaarde dat Rusland de bezette gebieden mag behouden.

Afgelopen zomer, tijdens de mislukte muiterij van Jevgeni Prigozjin, werden Russische burgers opgeroepen om zich te verzetten. Denkt u dat er vandaag meer mensen bereid zijn om risico’s te nemen om een ​​einde te maken aan het Poetin-regime?

Chodorkovski: Laten we het zo stellen: onze voorspelling dat de ontevredenheid verder zou groeien en almaar meer mensen de oorlog beu zouden worden, is bevestigd.

Ontevredenheid alleen is niet genoeg als motivatie om te protesteren, vooral niet in repressieve regimes. Zelf zat u tien jaar vast als politieke gevangene.

Chodorkovski: Het is moeilijk, maar we moeten proberen om van Rusland een federaal democratisch land te maken. De ontkenning van Poetins herverkiezing zou een eerste stap in de goede richting zijn. Ik zeg altijd tegen mijn collega’s in de oppositie: We kunnen 99 keer falen om Poetin onderuit te halen, maar we zullen één keer slagen. Dat is voldoende, Poetin hoeft maar één keer te verliezen.

Vertaling: Jana Verhaegen