Rusland houdt momenteel de grootste militaire oefening in haar recente geschiedenis. De NAVO doet binnen enkele weken hetzelfde in Noorwegen. ‘De Euraziatische krachten organiseren zich tegen het Westen’, zegt professor internationale politiek David Criekemans.
Rusland houdt momenteel in Siberië en het Oosten van het land naar eigen zeggen de grootste militaire oefening sinds 1981. Een kleine 300.000 soldaten, 36.000 tanks en gepantserde voertuigen, 80 schepen en duizend vliegtuigen en drones worden ingezet bij de zogenaamde Vostok 2018-operatie betrokken. Naast Mongolië neemt ook China deel aan de militaire oefeningen. Verzamelen de twee supermachten zich in blok tegen het Westen? En moeten de we oefening als een directe provocatie beschouwen? ‘Het is een niet mis te verstane boodschap aan het adres van de Verenigde Staten’, zegt David Criekemans, professor internationale politiek aan de Universiteit Antwerpen.
Rusland houdt naar eigen zeggen de grootste militaire oefening sinds 1981. Naast Mongolië neemt ook China deel aan de operatie.
CRIEKEMANS: Het is niet de eerste keer dat China en Rusland gezamenlijk militaire oefeningen doen. Beide landen hielden samen bijvoorbeeld een negental maritieme oefeningen. Voor deze samenwerking was vooral de Shanghai Cooperation Organisation van belang. Die werd opgericht in mei 2001 als coördinatieorgaan in de strijd tegen terrorisme, maar werd later ook een vehikel om economische en militaire samenwerking te organiseren. Het verschil is wel dat deze oefening totaal van aard is: ter land, ter zee én in de lucht. Dat is voordien nog niet gebeurd.
China en Rusland willen op eigen houtje, zonder Amerikaanse bemoeienissen orde op zaken stellen in de regio.
Moet het Westen zich door deze gezamenlijke oefening bedreigd voelen? De Franse regering noemt het een provocatie.
CRIEKEMANS: De geopolitieke context waarin deze grootschalige oefening plaatsvindt, is nieuw. Zowel de China als de Russische Federatie wordt geconfronteerd met een assertieve houding uit het Westen. Rusland kijkt aan tegen sancties na de annexatie van het schiereiland Krim en betrokkenheid bij de opstand in Oost-Oekraïne. China wordt op zijn beurt om de oren geslagen met Amerikaanse handelstarieven. Daarbovenop ontplooit de Verenigde Staten een aanzienlijke militaire aanwezigheid in de ruime regio rond de Zuid-Chinese Zee. Logische conclusie is dat de Euraziatische krachten bij elkaar worden geduwd en zich samen gaan organiseren.
We mogen in de toekomst meer van zulke gezamenlijke operaties verwachten?
CRIEKEMANS: Ik verwacht van wel. Het is belangrijk om op te merken dat de Chinezen in dit verhaal de dominante actor aan het worden zijn. Niet alleen op economisch, maar ook op militair vlak. De militaire uitgaven van China groeien met zeven procent terwijl die van Rusland stagneren en zelfs wat teruglopen. Rusland pivoteert naar Azië. Moskou toont aan het Westen dat het bereid is om onder druk China als militaire bondgenoot te gebruiken.
Ook Turkije kreeg een uitnodiging in de bus om deel te nemen aan de grootschalige militaire oefening. Minister van Defensie Akar zei dat het voorstel zal worden geëvalueerd.
CRIEKEMANS: Dat lijkt mij wat moeilijk. Turkije is lid van de NAVO, maar staat er anderzijds met één been buiten de organisatie. Het heeft recent luchtafweersystemen bij Rusland gekocht en wordt door de sancties van de Verenigde Staten enorm onder druk gezet. Door de crisis van de Turkse Lira wordt Ankara gedwongen om haar pijlen wat meer op China en Rusland te richten. Het aanbod hoeft dus niet te verbazen, maar gezien het NAVO-lidmaatschap lijkt me dat toch een onwaarschijnlijk scenario.
Momenteel komt ook het Eastern Economic Forum samen in de Russische stad Vladivostok. Naast China, Rusland en Mongolië tekenen ook Zuid-Korea en Japan present.
CRIEKEMANS: Als je de optelsom maakt, krijg je een enorm interessant verhaal. De Euraziatische krachten doen een poging om de traditionele Westerse partners te verleiden. Het is een niet mis te verstane boodschap: ‘Verenigde Staten, wat komen jullie hier eigenlijk doen? Jullie hebben in Azië niets te zoeken’. Ze willen op eigen houtje en zonder Amerikaanse bemoeienissen orde op zaken stellen in de regio.
Binnen een maand begint in Noorwegen een van de grootste NAVO-oefeningen in de recente geschiedenis. Onder de naam Trident Juncture 2018 wordt Artikel 5 gesimuleerd, het principe dat een aanval tegen één land een aanval tegen alle NAVO-leden betekent.
CRIEKEMANS: Deze NAVO-operatie is al twee jaar in de maak, en mogen we dus niet beschouwen als een rechtstreeks antwoord op de Russische manoeuvres. Maar sinds 2014 heeft de NAVO wel een tweede leven gekregen en is er een opbodpolitiek tussen het Westen en het Oosten ontstaan. Niet alleen op vlak van militaire oefeningen, maar ook wat de wapenuitrusting betreft. Dat laatste is een klassiek voorbeeld van het veiligheidsdilemma. Wanneer het Westen zich bewapent, zal Rusland zich genoodzaakt voelen om daar een antwoord op te formuleren. Het is een nulsomspel (een situatie waarbij er netto geen winst wordt geboek; nvdr) die doet denken aan de Koude Oorlog.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
