Rusland en China stellen zich pragmatisch op tegenover de islamisten die de macht grepen in Afghanistan. De taliban moeten vooral geen terroristen gaan sponsoren.
Het chaotische Amerikaanse vertrek uit Afghanistan heeft de deur opengezet voor geopolitieke rivalen Rusland en China, die anders dan westerse landen hun beider ambassades open houden in Kaboel. Terwijl het Westen in shock is over de snelle machtsovername van de taliban, grijpen Rusland en China kansen aan om hun invloed in de regio op te krikken.
In verklaringen toonden Russische functionarissen zich de voorbije dagen bijna uitgelaten door de aardverschuiving in Afghanistan. Sergej Lavrov, de buitenlandminister, is naar eigen zeggen vol lof over de meewerkende houding van de militante islamisten. In de gevluchte president Ashraf Ghani zag de Russische Afghanistan-gezant Zamir Kabulov een ‘marionet’ van het Westen.
Rusland heeft de Amerikaanse interventie in Afghanistan altijd fel bekritiseerd. De verknoeide exit leidt dan ook tot enig leedvermaak. Zo twitterde de Russische ambassade in Londen woensdag uit een schijnbaar verkneukelende speech van Lavrov: ‘De wereldorde verandert (maar) het Westen heeft het moeilijk zijn dominantie op te geven. Deze landen trekken zich nu pijnlijk terug uit posities die ze sinds decennia inpalmen.’
Terroristische organisatie
Rusland is al sinds 2015 in gesprek met de taliban, hoewel het de islamisten officieel op de lijst van terroristische organisaties heeft staan. Vorig jaar berichtten Amerikaanse media zelfs dat de Russische inlichtingendienst talibanstrijders premies betaalde voor het vermoorden van Amerikaanse soldaten.
Rusland wil de stabiliteit behouden in de Centraal-Aziatische achtertuin. Moskou onderhoudt militaire bondgenootschappen met ondere andere Kazachstan, Tadzjikistan en Oezbekistan, buurlanden van Afghanistan. De voorbije maand hielden de bondgenoten een militaire oefening aan de Afghaanse grens, net wanneer de taliban in Afghanistan richting hoofdstad Kaboel oprukten – allicht geen toeval.
Door het vertrek van de Amerikanen is Rusland nu de enige grote speler in de regio, en President Vladimir Poetin wil zijn bondgenoten beschermen. Om de taliban te paaien opperen Russische diplomaten zoals Kabulov de mogelijkheid om er bij de Verenigde Naties voor te ijveren dat de taliban niet langer als terroristische organisatie aangemerkt worden – een felbegeerde prijs voor de taliban. Ook China zegt zich daartoe bereid.
‘We kunnen onze belangen afstemmen op die van China,’ zegt Arkady Dubnov, analist en expert Centraal-Azië in Moskou, tegen de Financial Times. ‘Wat goed is voor ons, is slecht voor de Amerikanen. Vandaag zit de situatie slecht voor de Amerikanen, dus dat is goed voor ons.’
Oeigoeren
China heeft de Amerikaanse terugtrekking ‘onverantwoordelijk’ genoemd. Een ontmoeting vorige maand tussen de Chinese minister van Buitenlandse Zaken Wang Yi en de talibanleider Mullah Abdul Ghani Baradar, die wordt gezien als de nieuwe president, toont dat Peking zich grondig heeft voorbereid op de machtsovername – in tegenstelling tot de Amerikanen.
De Volksrepubliek is bereid ‘vriendelijke en samenwerkende’ relaties aan te knopen met de taliban, aldus een regeringswoordvoerder. Maar dan moet het land geen uitvalsbasis worden voor ‘daden die nefast zijn voor China.’
China deelt immers een 75 kilometer lange grens met Afghanistan, met name in de westelijke regio Xianjiang, thuis van de vervolgde Oeigoerse minderheid. De vrees in Peking is dat de taliban steun zouden kunnen gaan verlenen aan separatistische Oeigoeren, ook moslims, die onderdrukking door de Chinese regering bevechten. Een deel van hen zou zich ophouden in het grensgebied bij Afghanistan. Talibanleiders hebben beloofd dat ze zich niet met China’s binnenlandse aangelegenheden gaan bemoeien.
China lijkt de diplomatieke en economische aanpak te verkiezen boven de militaire. Zo zou Peking bereid zijn honderden miljoenen dollars op tafel te leggen voor heropbouw in het land. President Xi Jinping zou de taliban ook als legitieme regering erkennen. Het Amerikaanse vertrek uit Afghanistan is geen overwinning voor Peking: de dreiging voor terreur neemt toe, en de Verenigde Staten zijn niet meer afgeleid door hun ‘war on terror.’ Chinezen noemen Afghanistan het ‘kerkhof der imperiums’, waar grootmachten zoals de VS en Rusland (in de jaren 80) hun tanden op stukbeten. Toch kan China niet aan de zijlijn blijven staan.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
