Honkbal, leger, politiek: wie is Ron DeSantis, de gedoodverfde uitdager van Biden (en Trump)?

Hij zakte de voorbije maanden weg in de peilingen, maar geholpen door een goed gevulde geldkist doet Ron DeSantis (44), gouverneur van Florida, toch een gooi naar het presidentschap. Zijn verkoopargument: hij kan Joe Biden verslaan, in tegenstelling tot Donald Trump. Maar zijn aankondiging kwam er met vertraging en voor een uitgedund publiek, na technische problemen met Twitter Spaces.

De aankondiging, tijdens een gesprek met Twitter-baas Elon Musk, zou er komen om middernacht Belgische tijd. Audiokanaal Twitter Spaces kon de toestroom van luisteraars echter niet de baas. Sommige geïnteresseerden kregen geen toegang of werden van het platform gegooid. Na 12 minuten stilte kon je Musk horen praten over server-problemen. Dat werd opnieuw gevolgd door stilte.

Met bijna een halfuur vertraging, en met een luisterpubliek dat volgens The New York Times was teruggevallen van ruim een half miljoen naar 113.000, kon DeSantis dan toch zijn presidentskandidaat officieel aankondigen.  ‘Ik doe een gooi naar het presidentschap van de VS om onze grote Amerikaanse comeback te leiden’, sprak hij.

Traditioneel kondigen gegadigden hun presidentscampagne aan via een meeting, die live wordt uitgezonden door nieuwszenders. In dit geval zou die aanpak een veel groter publiek bereikt hebben. Het zou ons ook van beeld hebben voorzien.

‘Ron’s DeSaster’, titelde The Daily Mail, Rons ramp; met De van DeSantis in plaats van de Di van Disaster. Variaties op de titel werden ruim gedeeld via Twitter. Politieke rivalen, waarbij Trump en de Democraten, toonden ongegeneerd hun Schadenfreude. De Bidencampagne liet weten dat haar link voor donaties wel werkte. Donald Trump meldde via zijn kanaal Truth Social dat niet alleen de lancering van DeSantis via Twitter een ramp was. ‘Zijn hele campagne zal een ramp zijn. Kijken!’

‘Het gaat tussen Biden en mij’

Zou DeSantis zich op Twitter al kritisch uitlaten over Trump? Hij had tot dusver nagelaten Trump bij naam te bekritiseren. Dat deed hij ook niet in het gesprek met Musk, maar enkele uitspraken hadden onmiskenbaar Trump als doelwit. ‘Regeren is geen entertainment’, zei hij onder meer, ‘Het is niet bedoeld om een merk uit te bouwen’. En: ‘Politieke beloften zijn waardeloos als de Republikeinen blijven verliezen’. Of: ‘We moeten vooruit kijken, niet achteruit.’

Hij legde ook de nadruk op zijn leeftijd (44) als verschillend van die van de andere kandidaten, en op het ‘energiek’ beleid dat hij zou voeren.

Eerder zei hij tegenover geldschieters over de presidentsverkiezingen: ‘Je hebt ten gronde drie mensen die op dit moment geloofwaardig zijn in dit ding: Biden, Trump en ik. Van die drie hebben er volgens mij twee een kans om president te worden – Biden en ik, gebaseerd op gegevens uit kantelstaten (swing states, staten die soms Democratisch, soms Republikeins stemmen, red.), wat niet goed is voor de voormalige president en welllicht onoverbrugbaar omdat mensen hun opinie over hem niet zullen veranderen’.

Ruzie met Trump

Wie in de VS de voorbije dagen de tv aanzette, maakte veel kans om advertenties tegen Ron DeSantis te zien. De huidige gouverneur van Florida, leerden we via door het Trumpkamp gefinancierde advertenties, had als parlementslid, in een niet zo ver verleden, geijverd voor het afbouwen van sociale zekerheid en voor het optrekken van belastingen. ‘DeSantis wil de pensioenleeftijd optrekken tot 70 jaar’, aldus de advertentie. ‘We kunnen ons geen De-Santaks veroorloven. President Trump verlaagde de belastingen’.

Donald Trump, die vindt dat hij er eigenhandig voor heeft gezorgd dat zijn vermeende bondgenoot DeSantis in 2018 werd verkozen tot gouverneur van Florida, was minder dan blij toen bleek dat zijn poulain zich voorbereidde op een presidentskandidatuur tegen The Donald en zij het impliciet al eens kritiek uitte op de ex-president. Trump gewaagde van ondankbaarheid. Hij herdoopte DeSantis tot DeSanctimonious (DeSchijnheilige).

Die gouverneursverkiezing in 2018 was moeizaam en nipt verlopen, en de steun van Trump voor DeSantis was wellicht inderdaad bepalend. In 2022 echter, bij zijn herverkiezing, lag DeSantis bijna 20 procent voor op zijn Democratische tegenstander. Die verkiezing was voor Republikeinen een klein lichtpunt in midterms die eerder belabberde resultaten opleverden.

Zijn ruime overwinning bood DeSantis uitzicht op de grootste prijs: het presidentschap. Vroege peilingen toonden hem bijna op gelijk niveau met Trump in de kiesintenties. In maart van dit jaar gaf een CNN-peiling onder Republikeinen (en onafhankelijken die bij de Republikeinen aanleunen) 40 procent stemmen voor Trump tegen 36 procent voor DeSantis. DeSantis stond toen bij aanhangers bekend als ‘Trump light’, of, minder onschuldig, ‘Trump met een brein’, of ‘Trump zonder het drama’. Hij kon een imposante som geld binnenhalen voor zijn op dat moment nog niet officieel verklaarde campagne.

De kloof is sindsdien weer groter geworden. In een peiling die CNN woensdag vrijgaf, staat Trump bij Republikeinen op 53 procent van de stemintenties, tegen 26 voor DeSantis. Waar die afkalving van de aanhang mee te maken heeft? Ongetwijfeld heeft de anti-DeSantis-campagne van Trump effect. Misschien is zijn koers ter rechterzijde van Trump en zijn sommige van zijn standpunten niet zo populair. Als hij zich onder mensen begeeft, blijkt DeSantis niet de meest natuurlijke kandidaat. Hij heeft moeite om persoonlijk contact te leggen met kiezers. ‘Trump zonder de charme’, vatte Nikki Haley het samen. Haley is een andere Republikeinse presidentskandidaat. Ze lanceerde woensdag een advertentie waarin de politieke gelijkenissen tussen DeSantis en Trump in de verf gezet worden, en waarin getoond wordt hoe DeSantis vroeger Trump napraatte.

Maar zelfs met de gedaalde populariteit blijft DeSantis verreweg de koploper van het groeiende leger aan Republikeinse rivalen voor Trump. Haley en gewezen vicepresident Mike Pence halen in de CNN-peiling 6 procent van de stemmen. DeSantis heeft geld, en hij heeft, blijkens krantenverslagen, een legertje medewerkers klaar om in staten met vroege primary’s aan te kloppen en propaganda te voeren.

Honkbal, leger, politiek

Wie is Ron DeSantis?

Op de website van de gouverneur van Florida blijft die vraag, stelde The Guardian vast, onbeantwoord. Biografie? ‘Coming soon’, meldt de website, ruim vier jaar nadat DeSantis gouverneur werd. Bij zijn echtgenote Casey, een gewezen tv-journaliste, is er niet meer informatie te vinden, al bevat haar pagina meer foto’s.

DeSantis publiceerde eerder dit jaar een boek over zijn leven: ‘The Courage to be Free’.

De eerste reactie van vele mensen die hem ontmoeten is: ‘dankuwel’, schrijft hij aan het begin. En hij eindigt met wat misschien zijn campagnethema wordt: Make America Florida. Florida werd onder zijn bestuur het model voor het hele land.

Hij beschrijft zichzelf als een arbeiderskind, met een vader die kijkcijferapparaten installeerde, en een verpleegster als moeder. Hij studeerde geschiedenis en rechten aan de prestigieuze universiteiten van Yale en Harvard, maar onder protest tegen die linkse instituten. Zijn grotere passie was misschien honkbal, wat hij op hoog niveau speelde.

Na zijn studies werkte hij als advocaat voor het leger. Hij werkte onder meer op Guantanamo Bay, waar terrorismeverdachten na 11 september werden en worden vastgehouden. Over die episode schrijft hij weinig. Hij was volgens The Guardian onder meer betrokken bij het onderzoek naar drie verdachte overlijdens, een onderzoek dat niet leidde tot conclusies.

Vervolgens werkte hij als legeradvocaat voor SEALS in Irak.

Toen hij het leger verliet, opteerde hij voor politiek. Hij werd verkozen in het Huis van Afgevaardigden, en deed, na enkele termijnen, zijn gooi naar het gouverneurschap.

Het eerste wat hij deed na die verkiezing, schrijft hij, was zijn medewerkers te laten nagaan tot waar de macht van de gouverneur reikt. Want hij wilde zo ruim mogelijk van die macht gebruik maken, als vertegenwoordiger van een ‘energieke’ uitvoerende macht.

Op meerdere punten liet hij zijn sporen na. Hij verzette zich tegen de federale richtlijnen en beperkingen rond covid, eerst onder president Trump, vervolgens onder Biden. Trump argumenteert dat DeSantis eerst gewillig meestapte in de lockdown, en onder meer de stranden liet sluiten. Maar hij was bij de eersten die de economie en de scholen heropende.

Don’t say gay, en problemen met Disney

DeSantis maakte van de strijd tegen woke, tegen seksonderricht en tegen transrechten een bepalend thema in zijn bestuur. Het meest bekend is zijn Don’t say gay-wet, waarbij homofilie en bij uitbreiding geslacht niet mocht bediscussieerd worden in het onderwijs. Eerst gold dat voor de lagere klassen, maar intussen is de wet uitgebreid tot en met het middelbaar onderwijs.

Dat leidde tot kritiek van Disney, en tot represailles tegen Disney van DeSantis. De Disney World pretparken kunnen tot op zekere hoogte in zelfbestuur en aan een voordelig belastingregime werken in Florida. Ze hoeven bijvoorbeeld geen toestemming van de overheid te vragen voor verbouwingen. Na de kritiek van Disney op ‘Don’t say gay’ wilde DeSantis die speciale status afnemen, onder meer door de bestuursraad te vervangen en de overheid een grote inbreng te geven in de aanstelling van die bestuursraad. Disney had die ingreep aangevochten, en gepareerd door de macht van de bestuursraad terug te schroeven.

Vorige week kondigde Disney aan dat het een geplande investering van 1 miljard dollar in Florida afblaast, onder meer omwille van de gewijzigde politieke situatie in de staat. 2000 goedbetaalde banen gaan zo verloren voor Florida.

DeSantis schaarde zich recent achter een abortusverbod vanaf zes weken. Hij liet een uitzondering op de wet goedkeuren zodanig dat hij zowel presidentskandidaat kan zijn als gouverneur kan blijven.

De gouverneur geraakte recent in zwaar water nadat hij de oorlog in Oekraïne afdeed als een grensgeschil. Hij trok even later die omschrijving in.

Meer tegenkandidaten

Door de achteruitgang van DeSantis in de peilingen, en door de onzekere juridische situatie van Donald Trump, voelen meerdere Republikeinen alsnog de neiging om hun kandidatuur te stellen voor het presidentschap, blijkt uit een overzicht dat The Wall Street Journal eerder deze week publiceerde. Bekenden en onbekenden zouden hun kansen afwegen. Sommige grote geldschieters zouden ook nog afwachten alvorens de kandidaat van hun voorkeur bekend te maken en te ondersteunen.

In de groep van mogelijke kandidaten zitten onder meer Mike Pence (die heeft aangekondigd dat hij binnenkort een beslissing treft), en Chris Christie, de gewezen gouverneur van New Jersey. Volgens de peiling van CNN kan Christie niet rekenen op veel publieke steun. Maar als hij genoeg aanhang vindt om aan de debatten deel te nemen, kan dat vuurwerk geven. In 2016 maakte hij brandhout van Marco Rubio. Dit keer zou hij, als een van de weinigen in het Republikeinse kamp, zijn pijlen richten op Donald Trump en diens ontkenning van de verkiezingsnederlaag n 2020.

Volgens de experts die The Wall Street Journal raadpleegde, zouden er uiteindelijk minder Republikeinse kandidaten zijn dan in 2016, toen 17 mensen naar de nominatie hengelden. Een verdeeld veld is in het voordeel van Donald Trump, die in de meeste peilingen – wat er ook gebeurt – een solide 30 procent van de Republikeinse basis achter zich heeft. Opvallend ook is hoe de meeste aspirant-kandidaten niet al te happig zijn om kritiek te uiten op Trump. Ze willen die 30 procent niet verliezen. Ze geven liever kritiek op DeSantis. Dat werkt ook in de andere richting. Trump bleef tot dusver lief voor de kandidaten die laag in de peilingen staan.