In de VS wil de Republikeinse partij president Barack Obama voor de rechtbank brengen voor machtsmisbruik. Dat kan een aanloop worden voor een poging om hem af te zetten.
John Boehner, de Republikeinse voorzitter van het Huis van afgevaardigden, bevestigde dat hij naar de rechter stapt. Naar verwachting zal dat volgende maand gebeuren. “De grondwet schrijft voor dat de president de wetten getrouw ten uitvoer moet brengen”, zei Boehner. “Naar mijn mening heeft de president dat niet gedaan.”
Wat de Republikeinen Obama precies aanwrijven, is nog niet bekend. In ieder geval gaat het om zogenaamde ‘executive actions’. Dat zijn, zeg maar, uitvoeringsbesluiten waarvoor de president niet de goedkeuring van het parlement nodig heeft.
Volgens de Republikeinen maakt Obama te vaak gebruik van zulke besluiten en gaat hij er ook vaak zijn boekje mee te buiten. Op die manier zou hij de grondwettelijke rechten van het Congres (het Amerikaanse parlement) met de voeten treden.
“Het Congres heeft zijn taak uit te voeren en de president ook”, zei Boehner. “En wanneer er een conflict is tussen de wetgevende macht en de uitvoerende macht, is het onze verantwoordelijkheid om op te staan voor de institutie die we dienen.”
Loopgravenoorlog
Bekend is dat de Republikeinen onder andere problemen hebben met Obama’s besluiten om een halt toe te roepen aan het deporteren van minderjarige illegale immigranten, de manier waarop hij bepaalde onderdelen van zijn nieuwe ziektewet heeft uitgesteld, de verhoging van het minimumloon voor federale ambtenaren en de uitbreiding van de holebirechten.
Let wel: executive action is een van de normale instrumenten van de president van de VS. De procedure is formeel te vergelijken met onze koninklijke besluiten, waarmee de regering de uitvoering regelt van de wetten die door het parlement zijn goedgekeurd. Obama’s Republikeinse voorganger George W. Bush maakte er overigens nog vaker gebruik van.
Obama vindt dan ook niet dat hij zijn wettelijke bevoegdheden heeft overschreden. Sterker nog: aangezien de Republikeinen stelselmatig zijn initiatieven blokkeren in het parlement, kondigde hij een tijd geleden aan dat hij zijn presidentiële bevoegdheden zou gebruiken om zonder het parlement zoveel mogelijk van zijn programma uit te voeren.
Het dispuut heeft dan ook veel meer te maken met de aanhoudende politieke loopgravenoorlog in Washington dan met strikt juridische argumenten. En die oorlog zal niet ophouden met de op til zijnde rechtszaak. De rechtszaak kan zelfs een opstapje worden voor een heuse afzettingsprocedure.
Tea Party
Binnen de Republikeinse partij gaan met de regelmaat van de klok stemmen op om een zogenaamde ‘impeachment’-procedure op te starten die tot de afzetting van Obama moet leiden. Die geluiden komen uit de ultraconservatieve Tea Party-vleugel van de Republikeinse partij, waar men Obama een socialistische dictator vindt.
Boehner, een ouwe rot in Washington, die zelf niet tot de Tea Party behoort, heeft al aangegeven dat hij niet op impeachment aanstuurt. Hij heeft daar goeie redenen voor. Toen de Republikeinen in de jaren negentig een mislukte afzettingsprocedure tegen Bill Clinton inzetten omwille van diens affaire met Witte Huis-stagiare Monica Lewinsky, brak hen dat vervolgens aan de stembus zuur op.
Vraag is of Boehner en het traditionele Republikeinse partij-establishment de impeachment-dynamiek überhaupt kunnen tegenhouden.
In november zijn er tussentijdse parlementsverkiezingen in de VS. De Republikeinen behouden dan zo goed als zeker hun meerderheid in het Huis van Afgevaardigden. Volgens de peilingen maken ze ook een goeie kans om de meerderheid in de Senaat terug te winnen.
Als dat hen lukt, is er in principe niets meer dat hen tegenhoudt om een impeachment-procedure in te zetten. De druk uit de Tea Party-vleugel om dat te doen zou dan ook navenant stijgen.
Buigen of baan kwijt
Voor Republikeinen van de oude stempel is het moeilijk om daaraan te weerstaan. Gaan zij tegen de Tea Party in, dan lopen ze het risico dat ze bij de volgende voorverkiezingen een Tea Party-uitdager voorgeschoteld krijgen binnen hun eigen partij en hun baan kwijt zijn.
Dat overkwam zopas nog Eric Cantor, de Republikeinse nummer twee in het Huis, die in zijn thuisstaat Virginia voetje gelicht werd door David Brat, een voordien volslagen onbekende die door de Tea Party gesteund werd.
Om impeachment op te starten is niet meer nodig dan een simpele meerderheid in het Huis, waar de Tea Party de Republikeinse fractie domineert. De kans is dus niet denkbeeldig dat Obama de tweede Democratische president op rij wordt (en de derde ooit, na Clinton en Andrew Johnson in 1868) die de weinig benijdenswaardige vermelding ‘impeached’ achter zijn naam krijgt.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier