‘Steeds vaker keren we terug naar de meest brutale en primitieve vormen van kolonisatie’

Terwijl Europese landen zich het hoofd breken over de vraag of zij hun roofkunst nu wel of niet moeten restitueren, in welke mate zij zich moeten verontschuldigen voor het historische kolonialisme en hoe geschiedenisboeken moeten uitleggen dat Europa fout was, is alweer een nieuwe episode van ongeremd en genadeloos kolonialisme aangebroken. Deze keer heeft Europa er amper vat op.

Een schrijnend voorbeeld betreft het Rwandese neokolonialisme dat op dit moment miljoenen mensen terroriseert in Oost-Congo. Kigali blijft de bemoeienis daar rechtvaardigen als een poging om zijn grenzen te beveiligen. Maar wat minstens evenzeer speelt, is het suprematisme van de Tutsistaat. Die voelt zich verheven boven de etnische Hutu’s en het verarmde nabuurschap. Rwanda ziet er hoegenaamd geen graten in om daar de grondstoffen weg te roven. Het bewapent daarvoor rebellen en stuurt ze voorop naar de Kivu-provincies om daar op hun beurt wellicht duizenden moderne slaven naar coltan, goud en diamanten te laten graven.

Dat Rwandese kolonialisme bedient inderdaad deels de Europese consument, wiens laptop, ook de mijne, wellicht vol zit van die zogenoemde bloedmineralen. Maar Europa is allang niet meer de belangrijkste handelspartner van Rwanda. En Europa is hoegenaamd niet verantwoordelijk voor de roofzucht van het regime van Paul Kagame.

Of neem de rol van Turkije in Syrië. Ook hier wijst Turkije op strategische redenen om in het noorden van dat buurland een invloedssfeer te vestigen. Zo zou het een bufferzone nodig hebben tegen de Koerden. Maar ondertussen verdienen Turkse ondernemers er grof geld. Turkse betonmixers, staalhandelaars en telefonieoperatoren volgen als aasgieren de opmars van de door Ankara uitgeruste rebellen van Hayat Tahrir al-Sham.

Uiteraard is er ook Israël, waar de staat wederom een van de oudste vormen van kolonialisme steunt: boeren die andere boeren van hun velden verdrijven als gevolg van een gebrek aan vruchtbaar land. Stenochoria noemden de Oude Grieken dat fenomeen: kolonisatie als gevolg van een tekort aan land. In de relatief groene Jordaanvallei is dat weer volop aan de gang.

Roven en uitbuiting is van alle tijden. Tijdens de hoogtijdagen van de globalisering leek het er echter even op dat die uitbuiting vooral georganiseerd zou worden door grote bedrijven en handelsnetwerken, dat de mechanismen van uitbuiting subtieler zouden zijn. Steeds vaker keren we echter terug naar de meest brutale en primitieve vormen van kolonisatie. In deze rekolonisatie hijst de staat zich op het voorplan, verovert het gebied en behartigt het economische belangen onder het mom van veiligheid en zelfverdediging.