Vrijdag 25 mei beslist Ierland in een volksraadpleging of abortus eindelijk wordt gelegaliseerd.
Het is niet het eerste referendum over het laatste heilige huisje van Ierland, maar voor het eerst ligt een voorstel op tafel waarbij abortus zonder beperkingen mogelijk is tot de eerste twaalf weken na de zwangerschap. Ook daarna nog zou een vrouw recht hebben op abortus als blijkt dat haar foetus niet levensvatbaar of zwaar misvormd is. In 2016 togen ruim 4000 Ierse vrouwen naar Groot-Brittannië om hun zwangerschap te beëindigen. Minister van Volksgezondheid Simon Harris schat dat sinds de jaren 1980 170.000 Ierse vrouwen de oversteek hebben gemaakt. In werkelijkheid zijn het er meer: over wie naar andere landen trekt, zijn geen cijfers bekend.
Opmerkelijk is dat alle politieke partijen oproepen tot een ja-stem op het referendum van 25 mei. In het recente verleden was er bij de opeenvolgende Ierse regeringen immers geen enkele wil om de grondwet te liberaliseren, uit vrees voor de reactie van het electoraat.
Voor veel Ieren speelt religie geen rol meer, maar cultureel zit de vrees voor abortus er diep ingebakken.
Drie vierde van de Ieren was begin dit jaar nog gewonnen voor de herroeping van het grondwetsartikel dat zwangerschapsonderbreking verbiedt. Tot de regering de verwoording van het referendum bekendmaakte: abortus zou niet enkel kunnen bij verkrachting, zware afwijkingen of een niet-levensvatbare foetus, maar in de eerste twaalf weken tout court. En daar voelen veel Ieren zich toch niet comfortabel bij. Wekenlang al hangen in de straten confronterende posters die oproepen pasgeboren baby’s niet te ‘vermoorden’. In een verhit debat op de Ierse openbare omroep vorige week scoorde het nee-kamp het best. De kloof met voorstanders van abortus is zich gestaag aan het dichten.
Toch is een vijfde tot zelfs een kwart van de Ieren nog steeds onbeslist. Een van hen is Carmen O’Halloran, een 58-jarige huisvrouw uit Cork, na Dublin de grootste stad van de Republiek. ‘Ik bevind mezelf in een echte tweestrijd’, zegt ze. ‘Ik heb nu naar talloze debatten geluisterd met felle argumenten van beide zijden, maar ik sta nog steeds niet dichter bij een besluit.’ O’Halloran behoort tot de generatie die in het midden zit tussen de erg liberale Ierse jeugd en de ouderen die nog zijn opgegroeid onder de verstikkende knoet van de katholieke kerk. Voor haar speelt religie geen rol meer, maar cultureel zit de vrees voor abortus er diep ingebakken. ‘Als het ja-kamp wint, krijgen we dan situaties waar abortus voor de minste reden de norm wordt? Daar zou ik een probleem mee hebben.’
O’Halloran vindt wel dat een vrouw over haar eigen lichaam moet kunnen beslissen: ‘Ik begrijp dat iemand die verkracht is, voelt dat ze haar kind niet kan dragen. Ik kan me ook niet inbeelden wat het is voor de moeder die een baby met zware afwijkingen draagt. In beide gevallen is het fout dat de moeders voor een abortus naar het buitenland moeten trekken.’ Toch twijfelt ze: ‘Er is zo veel conflict in mijn hoofd. Het enige wat ik echt weet, is dat het over een baby zonder stem gaat. Ik maak me zorgen dat hoe ik ook zal stemmen, het niet de juiste keuze zal zijn.’
