Rechtse commentaren over Charlottesville: ‘Heeft Trump wel een moreel besef?’

De Amerikaanse rechtse commentaren over de dodelijke aanslag en rellen in Charlottesville zijn doorgaans kritisch voor president Donald Trump, die de aanslag eerst slechts in vage termen veroordeelde. Maar er is ook een harde kern van commentatoren die de linkse tegenbetogers in dezelfde mate berispt als de neonazi’s.

Een verzameling van enkele honderden neonazi’s, Ku Klux Klanleden en aanhangers van andere extreemrechtse groepen was vrijdag naar Charlottesville, Virginia, afgezakt voor een lang op voorhand geplande fakkeltocht tegen de verwijdering van een standbeeld van de confederale generaal Robert E. Lee uit een stadspark.

Tijdens een manifestatie op zaterdag kwam het tot schermutselingen met tegenbetogers, die net als de neonazi’s over knuppels en schilden beschikten. Het liep helemaal uit de hand toen een jongeman uit Ohio met zijn auto inreed op tegenmanifestanten. Een 32-jarige vrouw kwam om het leven, ettelijke anderen werden zwaargewond.

Uren na haar overlijden veroordeelde Donald Trump in zijn vakantieoord ‘in de sterkst mogelijke termen dit schandelijk vertoon van haat, vooringenomenheid en geweld aan vele kanten, aan vele kanten’. Hij gaf geen specifieke veroordeling van extreemrechts, er kwam wel een verklaring dat dit probleem niets met hem te maken had, of met zijn voorganger Barack Obama. De president eindigde zijn korte, half geïmproviseerde tussenkomst met: ‘Beste wensen voor de slachtoffers’.

‘Trumps ongelofelijke inclusiviteit’

In grote lijnen zijn de commentatoren die ook eerder al afstand namen van de president bijzonder kritisch voor de manier waarop hij reageerde op de terreuraanval.

John Podhoretz (56) voelt zich door Charlottesville gesterkt in zijn afwijzing van de president, schrijft hij in de New York Post. Podhoretz, gewezen speechschrijver voor Ronald Reagan en George Bush senior, was een vooraanstaand neocon en pleitbezorger van de oorlog in Irak onder George W. Bush. Hij leidt het conservatief opinieblad Commentary Magazine.

‘Zoals iedereen had onze president een video gezien waarin een white supremacist doelgericht een auto in een menigte van progressieve manifestanten reed, daarna achteruit reed en nog eens over die manifestanten reed. En onze president reageerde door geweld “aan vele kanten” te veroordelen en “beste wensen” over te maken aan de slachtoffers.’

‘Dit was geen vergissing van Trump. Dit was een bewuste communicatiekeuze. Het vertoonde een gruwelijke parallel met een intussen vergeten moment dat een week na de eedaflegging plaatsvond. Trumps regering verspreidde een mededeling over de Holocaustherdenking waarin joden niet werden vermeld.’

‘De regering verdedigde zich door te stellen dat ze “ongelofelijk inclusief” was voor andere Holocaustslachtoffers. Zaterdag zagen we meer van die Trumpiaanse inclusiviteit in zijn verbijsterende poging om de schuld te spreiden voor rellen waarbij nazi’s en white supremacists overweldigende verantwoordelijkheid droegen.’

Ook de antifa, schrijft Podhoretz, heeft fouten gemaakt. Antifa is een verzamelnaam voor militante antifascisten. Ze ‘heeft het afgelopen jaar verwerpelijke dingen gedaan, en haar misdaden verdienen meer aandacht. Maar in dit specifieke geval kunnen de tegenbetogers in Charlottesville – zelfs de gewelddadige tegenbetogers – geenszins met evenveel schuld beladen worden.’

‘Zij droegen geen nazivlaggen en zongen niet “Joden zullen ons niet vervangen”.’

‘De weigering van de president om het kwade in ons midden te benoemen toont het gedrag van een man van wie het moreel kompas niet ontwikkeld is – als hij al moreel besef heeft. Dat is waar ik bang voor was toen hij president werd.’

‘Ontsla Steve Bannon’

David French (48) is een Irak-veteraan en hij werkt voor de conservatieve publicatie National Review. Hij was tijdens de verkiezingsperiode een nooit-Trumper en zijn naam deed een tijdje de ronde als alternatieve Republikeinse presidentskandidaat.

Hij schrijft: ‘Als er ooit in de recente Amerikaanse geschiedenis een moment was om een duidelijke, onmiskenbare verklaring af te leggen tegen de alt-right was het vandaag. In plaats daarvan kregen we een vage veroordeling van “haat, vooroordelen en geweld aan vele kanten”. Dit is onaanvaardbaar, vooral omdat Trump heel specifiek kan zijn als hij echt kwaad is. Vraag dat maar aan de Khanfamilie, aan rechter Curiel, (ex-CIA-baas) James Comey, of om het even welke andere persoon die hij als een persoonlijke vijand beschouwt. Nog erger: de alt-right vierde openlijk Trumps verklaring, die ze beschouwde als een niet heel verdoken beslissing om in te gaan tegen de vraag van de media om hun beweging te veroordelen.’

Twee dagen later, nadat Trump de neonazi’s en de racisten bij naam had veroordeeld, ging French in een tweede commentaarstuk een andere toer op.

Hij noemde de nieuwe verklaring ‘een positieve stap, en een grote verbetering ten opzichte van de verklaring van zaterdag’.

‘Als de president een uitgesproken daad wil stellen om zich te distantiëren van de meest haatdragende elementen in de Verenigde Staten, is er iets wat hij vandaag kan doen. Hij kan Steve Bannon ontslaan, die man die hen een platform bood.’

Bannon was de baas van de radicaal-rechtse site Breitbart, die de alt-right een platform wilde bieden. Hij is momenteel hoofdstrateeg van de president. Hij is de voornaamste stem van het economisch nationalisme in het Witte Huis.

De kritiek van Podhoretz en French loopt parallel aan die van een aantal prominente Republikeinse politici, waaronder senator Cory Gardner, die na de verklaring van zaterdag tweette: ‘Meneer de president, we moeten het kwade bij naam noemen. Dit waren white supremacists en dit was binnenlands terrorisme.’

‘Tribaal gevecht’

Een aantal commentatoren neigen naar gelijke schuld tussen de kampen. Daarbij John Daniel Davidson die voor The Federalisthet volgende schrijft:

‘Richard Spencer en zijn karige groep designer nazi’s kozen het standbeeld van Lee uit om de eenvoudige reden dat het de beste locatie was om aandacht te trekken en om gewelddadig tegenprotest van gewapende kaders van linkse straatvechters uit te lokken. En dat deed het. Ze kwamen naar de stad, klaarblijkelijk van over heel het land, voor een gevecht dat door de televisie zou worden uitgezonden.’

‘Die strategie vertoont een zekere logica, vooral als je beweging klein is (schattingen over de white supremacists gaan in de honderden). Voor de linkse tegenbetogers geldt dezelfde logica om en masse op te dagen en de bijeenkomst aan te vallen. Het punt is om een spektakel op te zetten.’

‘Feit is dat extreemlinks noch extreemrechts een belangwekkende groep in de Amerikaanse politiek vertegenwoordigen. Ze hebben geen echte macht, maar ze hebben een manier gevonden om buitensporig invloed uit te oefenen door publiek geregisseerd geweld.’

‘Het ging om een gevecht tussen tribaal rechts en tribaal links, bedoeld om het land te polariseren.’

‘De drang om te definiëren wie wel of niet Amerikaans is, is begrijpelijk in een land dat bepaald wordt door overtuiging eerder dan door ethniciteit of nationale origine. Maar heelder delen van onze bevolking afschrijven, zelfs al is het omdat ze gruwelijke en eerlijk gezegd anti-Amerikaanse standpunten innemen’, is niet de oplossing, aldus Davidson.

‘In plaats van te excommuniceren’ moeten Amerikanen elkaar overtuigen. De andere aanpak leidt tot ‘politiek geweld, dat we zien toenemen’.

De rechtse radiotribuun Rush Limbaugh zit ook op de lijn van gedeelde schuld tussen de extremen, ‘die allebei niks met Trump of met de Republikeinen te maken hebben’. Maar Limbaugh legde in zijn uitzending van maandag sterk de nadruk op het terugtreden van de politie, die de partijen grote ruimte bood om met mekaar te knokken.

Waarom? ‘Om energie te bieden aan de anti-Trump-beweging’, suggereert hij.

De politie van Charlottesville ontkent overigens ten stelligste dat ze de zaken op hun beloop liet.

‘Bespaar ons jullie preken’

Op tv-zender Fox News gaf de conservatieve columnist/journalist Jesse Watters (39), wel vaker een woordvoerder van verongelijkt blank, zondag commentaar ter ondersteuning van de president en diens veroordeling van geweld ‘aan alle kanten’.

Links, aldus Watters, misbruikt dit incident om de president zwart te maken en verantwoordelijk te stellen voor wat gebeurde.

Nadat een Bernie Sanders-aanhanger eerder dit jaar een Republikeins lid van het Huis van Afgevaardigden ernstig verwondde, veroordeelden de Democraten de verhitte retoriek van beide politieke partijen. ‘En toen een aanhanger van Black Lives Matter politieagenten in Dallas vermoordde, zei president Obama het volgende: “Het is moeilijk om de motieven van de schutter te ontwarren. Het gevaar bestaat erin dat we uit de daad van een getroebleerd individu conclusies trekken voor het land”.’

‘Laten we even veronderstellen’, aldus Watters, ‘dat de white supremacist achter het stuur een moslim was. De media zouden hem een eenzaat noemen met onduidelijke motivering’.

Zijn boodschap voor media en Democraten: ‘Bespaar ons jullie preken’.

‘Het klonk zo hol en flauw’

De deelnemers aan de mars reageren verdeeld.

David Duke, voormalig leider (Groot Tovenaar) van de Ku Klux Klan, en een zelfverklaarde aanhanger van de president, zei voor de rellen dat de extreemrechtse optocht ‘een keerpunt’ zou brengen voor ‘de mensen van dit land. We zijn vastbesloten ons land terug te nemen. We gaan de beloftes van Donald Trump inlossen’.

Na de eerste, vage verklaring van de president tweette hij een boodschap aan Trump: ‘Ik zou je aanraden goed in de spiegel te kijken en te herinneren dat het Blanke Amerikanen waren die jou tot president gemaakt hebben, en niet radicaal links’.

Na de tweede verklaring van Trump gaf Duke via video advies: ‘Om Gods wil, president Trump, voel je niet verplicht die dingen te zeggen. Het gaat jou geen deugd doen’.

Neonazi Richard Spencer en de website Daily Stormer, die zich eerder opgetogen hadden getoond over de eerste verklaring van Trump, namen de tweede verklaring naar eigen zeggen niet heel ernstig. Spencer: ‘De verklaring van vandaag was meer Kumbaya nonsens. Alleen een dom mens zou die verklaring serieus nemen. Het klonk zo hol en flauw’.

De Daily Stormer, die na aanstootgevende verklaringen over het slachtoffer van de autoterrorist door onder meer Google van het net werd gehaald, gaf deze boodschap mee: ‘Trump legt uiteindelijk een halfhartige verklaring af voor jammerende joodse media’.