‘Realpolitik in Afrika? Met een akkoordje hier en een bezoekje daar komen we er niet’

Naast het geweld blijft een economische impasse Afrika in zijn greep houden.

‘We zijn hier niet om met het vingertje te zwaaien’, verduidelijkte Alexander De Croo tijdens een bezoek aan Marokko vorige week. De Belgische premier profileert zich al een tijdje met zijn zogenoemde nieuwe realpolitik ten aanzien van autoritaire regimes in Afrika. Die komt erop neer dat hij in ruil voor zakelijke beloften Afrikaanse staten wil overreden om de migratie mee te controleren.

Er is echter niets nieuws aan die politiek. In 2016 reisde zijn voorganger ook al naar Marokko om daar handel in ruil voor toegiften op vlak van migratie en een soepele terugkeer van afgewezen asielzoekers te bepleiten. Sindsdien is het aantal Marokkaanse asielzoekers in Europa echter verdubbeld. De verklaring ligt voor de hand: de regimes waarop Europa rekent om de migratie te beteugelen dragen door een combinatie van wanbeleid en slechte economische resultaten vaak bij tot de migratie.

Terwijl politici van centrumpartijen zich met hun belabberde realpolitik meer en meer proberen te meten met het fort-Europabeleid van rechts, verzinkt Afrika verder in de problemen. Vorige week besloten de Amerikanen om hun basis in Agadez te sluiten, nadat het Nigerese militaire regime had beslist om het Westen in te ruilen voor Rusland. Bijna tezelfdertijd stuurde Burkina Faso, dat ook in de greep van Rusland zit, enkele Franse diplomaten de laan uit.

In Soedan escaleert de burgeroorlog en voeren strijdende partijen een verschroeide-aardestrategie. Miljoenen mensen zijn er op de vlucht, honger geselt honderdduizenden gezinnen. Iets verder naar het zuiden, in Ethiopië, zijn tienduizenden mensen op de dool als gevolg van nieuw wapengekletter in Tigray en Amhara dat daar vorige week uitbrak. In het oosten van Congo zijn ongeveer zes miljoen mensen ontheemd en drijven de rebellen van de M-23-milities hun aanvallen op.

Daar sta je dan met je realpolitik. Naast het geweld blijft een economische impasse Afrika in zijn greep houden. De groei volstaat niet om de armoede te bestrijden, besloot de Wereldbank deze maand. Een recent rapport voorspelt dat klimaatverandering dertig procent van de oogst in de regio zal bedreigen.

Het kan niet genoeg benadrukt worden: realpolitik mag nooit schijnpolitiek zijn. Realpolitik begint bij een nuchtere analyse van de uitdaging. In plaats van te pretenderen dat het met een akkoordje hier en een bezoekje daar goed komt, zouden Europese leiders hun bevolking moeten uitleggen wat er werkelijk op het spel staat en welke enorme inspanningen geleverd zullen moeten worden om de situatie het hoofd te bieden – als dat hoegenaamd nog lukt.