‘Dat Trump-kiezers gewoon dom zijn, is de allersaaiste uitleg die iemand kan bedenken’

Al veel te lang zijn wij beroepshalve op zoek naar de interessantste verklaringen voor het succes van figuren als Donald Trump.

Zijn de kiezers van Donald Trump dom? Ik vind dat nog altijd niet de slechtste vraag om te stellen. Een overgrote meerderheid van hen stemt in ieder geval tegen hun eigen belangen, voor een man die compleet onbetrouwbaar en corrupt is. Alleen durft niemand die vraag, negen jaar nadat Trump zich voor het eerst kandidaat heeft gesteld voor het presidentschap van de Verenigde Staten, nog met ‘ja’ te beantwoorden. Onder professionele commentatoren geldt dat antwoord namelijk als een diskwalificatie. Al veel te lang zijn wij beroepshalve op zoek naar de interessantste verklaringen voor het succes van figuren als Donald Trump. En dat hun kiezers gewoon dom zijn, is zo ongeveer de allersaaiste uitleg die iemand kan bedenken. Dat trekt geen lezers of kijkers meer.

Nee, ook hier hebben we ondertussen van Vlaams Belangers de meest complexe, diepzinnige en daarmee trouwens ook stoerste personages gemaakt die er in het kieslandschap rondlopen.

Tijdens deze Amerikaanse campagne stonden commentatoren weer in de rij om ons met een sussende zelfverzekerdheid uit te leggen waarom het niet meer dan logisch is dat Trump weer zo’n succes heeft. Als hij straks wint, zullen ze de indruk geven dat die overwinning de evidentie zelve was. (Enkel totale sullen, zult u dan achteraf het idee krijgen, dachten dat Kamala Harris echt kon winnen.) Zeker als het over de economie gaat, schijnt het ondertussen haast rationeel te zijn om voor Trump te kiezen.

Wie gelooft dat eigenlijk echt?

In onze contreien komt Bas Heijne nog altijd het dichtst bij het idee dat Trump-aanhangers dommig of in ieder geval hoogst irrationeel zijn. Hij geeft al jaren psychoanalytische verklaringen voor het succes van Trump: die kiezers voelen zich vernederd, ze zijn uit op wraak, ze vinden het net geweldig spannend dat hij een gevaarlijke, fascistoïde leider is. ‘Niet voor niks is hij groot geworden met casino’s, dé plek waar gewone mensen de illusie hebben dat ze rijk kunnen worden, terwijl hun zakken leeggeschud worden’, schreef Heijne er zaterdag over in de NRC. Hij brengt het helaas op hetzelfde toontje van de allesweter, waardoor zijn uitleg net zo goed frustrerend onvolledig klinkt.

Ik kan er, in alle eerlijkheid, nog altijd niet aan uit waarom zoveel miljoenen mensen in Amerika weer stemmen voor een man die in 2021 een dodelijke opstand uitlokte. Natuurlijk zijn ze niet dom, maar ze zijn wel angstaanjagend. Ik kan er niet van slapen.

Knack-redacteur Peter Casteels gooit elke week een blokje op het vuur.