Protest in Moskou: ‘We staan hier om te laten weten dat we de corruptie zien’

Duizenden mensen kwamen zondagmiddag samen in Moskou om te protesteren tegen de regering. ‘We staan hier niet omdat we verandering verwachten, maar om te laten zien dat we de corruptie allemaal zien, dat we het allemaal weten en dat we onze mond niet zullen houden.’

Tien voor twee, het Tverskaya-plein is zo goed als leeg. Enkele journalisten staan geduldig te wachten. Een verslaggever voor een lokale krant vertelt dat het er stilletjes aan toe zal gaan. “Ik verwacht niet echt heel veel betogers. Er zullen maar een paar enkelingen opdagen omdat het protest niet is goedgekeurd, vertelt hij.

De Russische overheid heeft de protestactie van oppositieleider Aleksej Navalny verboden. “Zij die opdagen mogen niet roepen of pamfletten dragen. Ik denk dat het maximum een half uurtje zal duren.” Wanneer we hem vroegen waarom er meer dan 5000 mensen zich aanwezig hebben gemeld op VKontakte, een Russische variant van Facebook, lachte hij met veel ongeloof. “Neen, neen dit wordt een klucht.”

Sportschoenen als stil protest

Iets verderop staat een man met een paar sportschoenen rond zijn nek. Naast hem staat een kind, waarschijnlijk zijn zoon. Twee politieagenten reppen zich naar de man waarna onmiddellijk een tiental toeschouwers het gebeuren beginnen te filmen. Het is niet onmiddellijk duidelijk waarom. Pas later wanneer de man in een politiecombi wordt gesleurd blijkt dat het om een stil protest gaat. De sportschoenen verwijzen naar het door Navalny ontluikte schandaal over Ruslands eerste minister Dmitri Medvedev.

In een Youtube video beschuldigt Alexei Navalny Medvedev van het verduisteren van belastinggeld. Dit zou gebleken zijn nadat zijn dertigkoppige Anti-Corruption Foundation, FBK, de online bestelde sportschoenen van Medvedev traceerde. Daaruit bleek dat hij meerdere luxueuze woningen bezit. Een van de woningen zou bestemd zijn voor zijn huisdier-eenden. Vele demonstranten floreerden daarom spottend met badeendjes.

Een klucht is misschien niet de meest gepaste uitdrukking voor het grootste protest in Rusland sinds 2012. Nadat zo’n honderd mensen voorbij het Tverskaya-plein lopen om zo tot bij Pushkinskaya-plein te komen, helikopters de volledige omgeving omsingelen en de politie strakker en strakker komt te staan lijkt er wel degelijk iets gaande te zijn. De voorbijgangers zien eruit als toeristen. Mannen, vrouwen, kinderen. Jong en oud. Ze dragen hoedjes en selfie-sticks. Niets doet vermoeden dat dezelfde menigte op het plein ernaast hun gal zou spuwen over de politie. Een paar minuten later is Moskous verkeersader, Trerkayastraat, langs beide kanten van het Pushkinskaya-plein volledig gevuld met meer dan 10.000 demonstranten.

Alexei Navalny

Alexei Navalny is de man achter het protest en Ruslands meest uitgesproken tegenstander van president Vladimir Poetin. De oppositieleider was duidelijk niet tevreden met de reactie van de autoriteiten na de onthullingen van het FBK onderzoek in de Youtube video. Op zijn VKontacte-pagina beschrijft hij zijn ongenoegen. “Dertien miljoen mensen hebben de video bekeken, dat is 9% van de Russische bevolking. Wat doet de regering? Niets. In elk ontwikkeld land zou dit tot het aftreden van de regering hebben geleid. In Rusland denken de autoriteiten blijkbaar dat ze kunnen doen alsof er niets gebeurd is. Wel, dan moeten we ons misschien iets meer laten opvallen door op straat te komen.”

Met deze oproep maakte Navalny duizenden burgers hongerig naar gerechtigheid. Maar niet iedereen verwacht antwoorden. Vlad Murashkin, een van de demonstranten reageert lacherig op de vraag of de regering gehoor gaat geven aan de protesten. “Denkt u echt dat de regering al hun gestolen geld weg gaat geven? We staan hier niet omdat we verandering verwachten, maar om te laten zien dat we de corruptie allemaal zien, dat we het allemaal weten en dat we onze mond niet zullen houden”. Volgens Vlad is een radicaal nieuwe regering de enige oplossing.

Olga Myalkina is ervan overtuigd dat Navalny de geknipte oppositieleider is maar ze twijfelt of hij wel de aanstaande ‘revolutie’ moet leiden. “Ik kan zijn motieven heel slecht inschatten. Wil hij daadwerkelijk onze levens verbeteren of alleen maar meer macht voor zichzelf creëren?” Olga verwijst naar zijn ambities als presidentskandidaat voor de verkiezingen van 2018, die eerder deze maand in de kiem werden gesmoord toen een Russische rechtbank een rechtszaak van 2013 heropende en Navalny werd veroordeeld tot vijf jaar cel met uitstel. De Russische wet verbiedt hem in dat geval om elke publieke functie uit te oefenen. Maar Navalny gaat in beroep tegen, de volgens hem, politiek gemotiveerde uitspraak en beweert door te gaan met zijn plan om president Vladimir Poetin uit te dagen bij de komende presidentsverkiezingen. In dat opzicht is elke publieke steun uiteraard een gewenst geschenk. Bovendien is FBK de enige NGO in Rusland die onderzoek doet naar corruptie. Of anders gezegd, niemand controleert de oppositie.

Russische revolutie

Ondertussen stromen zeeën van politieagenten uit politiecombi’s terwijl demonstranten kreten uitroepen als: ‘Aanhangers van dieven, verraders van het land. Wij willen een Rusland zonder Poetin. Schande, schande, schande. Telkens opnieuw penetreert een divisie agenten in een driehoek de menigte. Demonstranten worden hardhandig uit elkaar gedreven, weggedragen en gearresteerd. Een meisje niet ouder dan zestien probeert zich los te wringen uit de handen van vijf zwaarbewapende agenten. Een oude man wordt op zijn knieën voortgesleept. Het Pushkinskaya plein-verandert in een tafereel vol woede en onmacht.

Doordat de kloof tussen arm en rijk in Rusland zo groot is, is het gegeven dat de politieke elite jachten en paleizen koopt met verduisterd belastinggeld extra pijnlijk voor Olga en haar mede-demonstranten. “De media vertellen ons dat het goed gaat in Rusland maar mensen zien langzaam de realiteit: steeds meer Russen kunnen hun eigen kinderen niet eens meer voeden en zelfs met een opleiding en fulltime baan heb je niet meer genoeg voor een comfortabel leven.”

Dit jaar is het exact 100 jaar geleden sinds de start van de Russische revolutie. En volgens sommige demonstranten zal de geschiedenis zich herhalen. Natalia Demina wijst op het belang van deze protesten. “Dit is niet enkel een gevecht tegen de huidige corruptieschandalen, het is een schreeuw om eerlijke verkiezingen. Ik wil dat de verkiezingen volgend jaar eerlijk verlopen en dat is onmogelijk in de huidige situatie”, zegt Natalia. Olga denkt net zoals Vlad dat als de regering niet naar het volk wil luisteren het tijd wordt voor een nieuwe regering. “De regering onderdrukt de rechten van het volk. Mensen die publiekelijk de waarheid spreken, vragen stellen of gerechtigheid eisen worden vervolgd. Dit moet veranderen.”

Na een paar uren geschreeuw en traangas en met meer dan 500 arrestaties, waaronder die van Alexei Navalny zelf, zat de journalist die dacht dat het om een klucht ging misschien deze keer toch wel wat fout.

Bekijk hieronder beelden van het protest.

Moscow anti corruption protest from Tessa Fox on Vimeo.