Trump distantieert zich, running mate lijkt pro: wat staat er in Project 2025?

Project 2025, een pakket van radicaal-rechtse voorstellen dat de blauwdruk wil zijn voor de tweede ambtstermijn van Donald Trump, is geen blauwdruk voor een verkiezingsoverwinning.

Het werd de voorbije weken, vooral voor intussen wanhopige Democraten, een begrip waarmee de aanhang werd opgejut om te volharden in de strijd tegen Donald Trump. Project 2025, gecoördineerd door de conservatieve denktank The Heritage Foundation, heeft over 920 pagina’s een gedetailleerd plan uitgewerkt – opgesplitst per ministerie – om het land op een andere koers te zetten. De plannenmakers, die beogen de ‘volgende conservatieve president’ te helpen, beperken zich daar niet toe. Ze hebben ook vele duizenden mensen gevonden die de volgende president (met wie ze Donald Trump bedoelen) kunnen bijstaan bij zijn machtsgreep in de ministeries.

De voorstellen zijn zo alarmerend voor anti-Trumpers dat de Biden-campagne een pagina over Project 2025 heeft toegevoegd aan haar website, het equivalent van een waarschuwende vinger voor wat de kiezer onder Donald Trump te wachten staat.

Zowel ‘ridicuul en afgrijselijk’ als ‘geweldig’

Aan de andere kant van het politieke spectrum probeerde Donald Trump elke band met het project te ontkennen. Op 11 juli publiceerde hij op zijn sociale medium Truth Social: ‘Ik weet niets over Project 2025. Ik heb het niet gezien, heb geen idee wie er de leiding over heeft en, in tegenstelling tot ons heel goed ontvangen Republikeinse platform, had ik er niets mee te maken.’ Hij noemde sommige van de voorstellen in Project 2025 zelfs ‘ridicuul en afgrijselijk’.

De tweespalt tussen wat het partijplatform beweert en wat Project 2025 voorstelt, is inderdaad opvallend. Het partijplatform wil toleranter overkomen, minder virulent antiabortus zijn en iets minder virulent gekant zijn tegen andere vormen van samenleven dan een huwelijk tussen man en vrouw. Maar waar het partijplatform traditiegewijs kan worden afgeserveerd als een niet-bindend vodje papier (als het al op papier wordt vastgelegd), dan zijn de samenstellers van Project 2025 niet van plan te wijken. Zij willen het land op een blijvende conservatieve en christelijke koers zetten.

De band tussen Donald Trump en Project 2025 is inniger dan de ex-president het laat uitschijnen. Meerdere van Trumps vroegere en wellicht toekomstige topmedewerkers hebben aan het project bijgedragen. Volgens een recent opgeviste video van een gala van The Heritage Foundation, wist Trump in april 2022 drommels goed waar de denktank mee bezig was, en leek hij het project te omhelzen. ‘Dit is een geweldige groep,’ zei hij destijds, ‘en ze zullen het fundament leggen en de gedetailleerde plannen uitwerken voor wat onze beweging zal doen, en jullie beweging zal doen, als de Amerikanen ons een kolossaal mandaat geven om Amerika te redden.’

‘Zonder bloedvergieten’, als…

Waarom het project, dat in april 2023 werd gepubliceerd, nu weer stof doet opwaaien? Dat kan te maken hebben met een interview dat de voorzitter van de Heritage Foundation, Kevin Roberts, begin juli gaf. Hij toonde daarin de reikwijdte van zijn ambities. Hij zei dat de Democraten in crisis verkeren, en daardoor geen vuist kunnen maken, onder meer tegen de beslissing van het Hooggerechtshof om de presidentiële immuniteit te verruimen. We zijn op weg, zei hij, naar een ‘tweede Amerikaanse revolutie, die zonder bloedvergieten zal verlopen als de linkerzijde dat toestaat’. Die tweede revolutie zou voltooid zijn in 2050 en samenvallen met ‘een groot ontwaken’ dat de VS bij God moet brengen.

Voor iedereen die Project 2025 had afgedaan als de zoveelste blauwdruk voor een regering, die meerdere denktanks in Washington voor elke presidentsverkiezing afleveren, leek het ineens toch om meer te gaan dan dat. Sinds het lamentabele debat van president Biden lijkt het verre van onmogelijk dat een toekomstige president Trump, op de golven van een kiesoverwinning die hem ook de meerderheid in het Huis van Afgevaardigden en Senaat zou opleveren, de plannen van Project 2025 zou kunnen uitvoeren, of ten minste het land op een heel ander pad zou zetten. De uitspraken van Roberts pasten ook in recente pogingen in Louisiana en Oklahoma om officieel onderwijs te kerstenen, en de scheiding tussen kerk en staat af te zwakken of te ontmantelen.

Het was na de verklaring van Roberts dat Donald Trump publiek afstand nam van het project.

Celstraffen voor porno

Er zijn nog redenen denkbaar waarom Trump die afstand wilde benadrukken. Hij heeft niet graag dat anderen voorstellen wat hij moet uitvoeren. Daarmee gaat een deel van de eer verloren. En in het pakket aan maatregelen zitten er vele die niet breed populair zijn. Met Project 2025 win je geen verkiezingen, daar is het te radicaal voor. En allicht klopt het ook wel wat hij schreef: hij staat zelf niet achter veel van de voorstellen. Zou hij een verbod op pornografie willen installeren, met gevangenisstraffen voor alle betrokkenen? Project 2025 wil zo’n groot verbod omdat porno de samenleving ondermijnt en, omdat het ‘pervers’ zou zijn, niet onder het recht op vrije meningsuiting valt. Wil Trump onderschrijven dat publieke systemen van ziekteverzekering zoals Medicare en Medicaid privé-ondernemingen moeten worden? Hijzelf beweert altijd dat hij de sociale zekerheid ongemoeid zal laten. Project 2025 wil verdere federale actie om abortus tegen de gaan. In afwachting dat de abortuspil nationaal verboden wordt (een van de programmapunten), wil men al stappen ondernemen om het gebruik ervan drastisch te beperken, net als het gebruik van de week after pill. Trump verdedigt momenteel het recht van staten om een eigen abortuswetgeving te maken en voorziet geen federale ingrepen.

De greep op de macht

Maar op het voornaamste punt van Project 2025 is er gelijkgestemdheid. Project 2025 hamert erop dat de macht van de president moet vergroten. De president moet het recht krijgen massaal ambtenaren te vervangen door figuren die politiek aan zijn kant staan. Met andere woorden: hij moet op grote schaal politieke benoemingen kunnen doorvoeren, en dat in alle cruciale departementen, onder meer justitie. De Heritage Foundation heeft een lijst aangelegd met duizenden Trumpgetrouwen die op cruciale posten kunnen worden ingezet. Trump lanceerde zo’n initiatief in de nadagen van zijn presidentschap (het werd teruggedraaid onder Biden), en ook in zijn recente interview met Time onderschreef hij het. Dat zou het einde betekenen van een neutrale ambtenarij, die in de ogen van de Heritage Foundation toch maar de deep state vertegenwoordigt.

Donald Trump ontvouwt programma: massadeportaties, ontslagen voor ambtenaren, president krijgt meer macht

De grootschalige uitzetting van onwettig in het land verblijvende migranten is een ander punt waarop Project 2025 en Donald Trump elkaar vinden. Project 2025 pleit voor de financiering van 100.000 locaties (Trump heeft het over kampen) waar men illegale migranten kan vasthouden alvorens ze worden uitgezet. Zowel Trump als Project 2025 ziet een rol voor het leger bij die uitzettingen.

Project 2025 ontvouwt een plan om allerlei diensten te kortwieken of helemaal af te schaffen. Zij zouden zonder parlementaire goedkeuring maatregelen kunnen doorvoeren. Het gaat dan onder meer over het milieuagentschap, en de reguleringen die het uitvaardigt.

Project 2025 voorziet een belastingvermindering op winsten en dividenden van grootverdieners, en een vereenvoudiging van het belastingsysteem tot slechts twee tarieven: 15 en 30 procent.

Men wil zwaar besparen op sociale maatregelen.

Project 2025 wil het armen moeilijker maken om in aanmerking te komen voor voedselbonnen, en is tegen het terugbetalen door de overheid van studieleningen, een maatregel die president Biden probeert te realiseren.

J.D. Vance en zijn rol

Behalve de toegenomen macht voor de president, is de andere rode draad in de voorstellen het ‘christelijk nationalisme’. Project 2025 wil de traditionele familie stimuleren. Sociale voordelen voor armen zouden gekoppeld worden aan een soort therapie of lessen die het familieleven stimuleren. Er wordt expliciet vermeld dat in een goede familie een man moet aanwezig zijn die geld verdient. Gebroken gezinnen en alleenstaande ouders zijn volgens de opstellers een grote oorzaak van de problemen in het land. Een goed leven hangt grotendeels samen met de familie, poneert het project. Met ‘familie’ wordt in dit geval de strikte, christelijke zin van het woord bedoeld.

Het is een stelling die J.D. Vance, de nieuwe running mate van Trump, ook verdedigt.

Forbes Magazine wijst er naar aanleiding van de benoeming van Vance op dat hij nog dichter staat bij Project 2025 dan Trump zelf. Kevin Roberts van de Heritage Foundation en Vance hebben elkaar in het recente verleden grote lof toegezwaaid. Roberts heeft J.D. Vance voorgesteld als ‘een van de toekomstige leiders – zo niet dé leider – van onze beweging’. Vance toonde zich opgetogen over Roberts’ pogingen om van de Heritage Foundation de ‘de facto institutionele thuis te maken van het trumpisme’. Vance gaf aan dat hij Project 2025 niet onderschrijft, maar dat er ‘goede ideeën’ in zitten. Trump, voegde hij daaraan toe, ‘is de persoon die zal bepalen wat de volgende regering op de agenda zet’.