Primary New Hampshire: grijpt Nikki Haley haar laatste kans, of wordt Trump voortijdig gekroond?

Vandaag stemt de staat New Hampshire in de voorverkiezingen voor het presidentschap. Als de peilingen bevestigd worden, haalt Donald Trump een meerderheid van de stemmen binnen en verslaat hij zijn enige resterende Republikeinse tegenstander, Nikki Haley. Als hij met forse voorsprong wint, heeft ook Haley niet langer een pad naar de overwinning en wordt Trump feitelijk de genomineerde.

Dat is dus de inzet van vandaag: wordt het in november Joe Biden versus Donald Trump of is er nog electorale twijfel? Online-magazine Politico vatte het samen onder de titel: ‘De laatste kamp van de nooit-Trumpers’. New Hampshire wordt de laatste kans om een derde Republikeinse presidentsnominatie van Trump tegen te houden.

De peilingen geven die anti-Trumpers niet veel hoop. Sinds het vertrek van Ron DeSantis blijven er aan Republikeinse kant nog twee kandidaten over: Trump en Haley. De recentste peilingen geven Trump minstens 10 procent meer dan Haley, met een gemiddelde van 14 procent voorsprong. Een week of twee geleden leek Haley dichterbij te komen, maar de recentere peilingen bevestigen de inhaalbeweging niet. Eerder integendeel. Haar derde plaats in Iowa heeft haar niet geholpen.

(lees verder onder de preview)

Er zijn vele onzekerheden in het kiessysteem van New Hampshire, die de anti-Trumpers nog toelaten te hopen.

Linda Fowler, professor politieke wetenschappen aan Dartmouth College, is een van degenen – de weinigen – die nog enige hoop zien voor Haley. In New Hampshire vormen onafhankelijken de grootste groep kiezers. Ze kunnen met de Republikeinen of met de Democraten meestemmen. Bij de Republikeinen heeft Trump een grote voorsprong, bij de onafhankelijken scoort Haley beter. Maar gaan die onafhankelijken inderdaad stemmen? De ouderen, die meer Trumpgezind zijn, dagen altijd op. Maar stemt ook de groep van 40-50 jarigen, en stemmen er jongeren?

‘Dat alles is moeilijk te peilen.’ In haar eigen onderzoek bleek dat de bewoners tot het laatste moment hun stemintentie veranderen.

Zijzelf is verrast door de steun van Republikeinen in de staat voor Trump: ‘Ik had gedacht dat de woede om de verloren verkiezingen van 2022 groter zou zijn’. Radicale Trumpkandidaten verloren in New Hampshire van gematigde Democraten, en zo ging in 2022 onder meer een Senaatszetel verloren.

Vele analisten denken nu al dat Haley een verloren strijd voert. Fowler is verre van zeker dat Haley het haalt, maar ze ziet nog een mogelijkheidje. ‘Als ze beter scoort dan 45 procent, kan ze haar campagne verderzetten. Dan kan ze argumenteren dat ze het beter doet dan verwacht en dat ze niet uitgeteld is.’

‘Als je moet liegen, ben je de verkiezing niet waard’

Tijdens haar slotmeeting voor New Hampshire in Salem zijn zelfs sommige van haar kiezers al overtuigd van het futiele van de poging. Anderen hopen dat New Hampshire, met zijn onafhankelijke kiezers, haar een nipte uitslag kan bezorgen – nipte winst of nipt verlies -, die Haley respijt zal geven, en momentum in de richting van de volgende grote slag, over een maand, in haar thuisstaat South Carolina. Zo niet heeft Trump de weerstand om de nominatie weggeveegd, na voorverkiezingen in twee hoofdzakelijk witte staten met samen 1,5 procent van de bevolking van de VS.

Voor haar slotmeeting daagden volgens Haley 600 of 700 aanhangers op, te veel voor de afgehuurde zaal, zodat een luidruchtige minderheid het gebeuren in een bijzaaltje via een tv-scherm moest volgen.

Haley hield het kort, met de hoofdpunten uit haar programma, en enkele niet zo felle uithalen naar Trump. Ze formuleerde geen slotboodschap. Eerder had ze het over Trumps aftakeling en zijn problemen om een helder betoog te houden. Hij had het vrijdag een poos over Nancy Pelosi tijdens de bestorming van het Capitool, maar noemde Pelosi steevast Nikki Haley. (Trump zei later dat hij die naamsverwisseling, en eerder de verwisseling tussen Obama en Biden, als grap bedoeld had – zijn publiek zag er in elk geval geen graten in, en evenmin een grap). Tijdens haar slotmeeting had Haley het over de leugens die Trump over haar verspreidde, onder meer dat ze oorlogszuchtig is en als gouverneur van South Carolina gepleit had voor belastingverhoging. ‘Als je ervoor moet liegen’, zei ze, ‘ben je niet waard om verkozen te worden’.

Trump daagde op de laatste campagnedagen op met kopstukken uit de partij die hem ondersteunen, daarbij gewezen presidentskandidaten Vivek Ramaswamy en Tim Scott. Hij is de kandidaat van het establishment geworden, aldus Haley.

Ondertussen bij de Democraten: AI en ongenoegen

De primaryperikelen van de Democraten kunnen ook nog invloed hebben op de uitslag bij de Republikeinen. Zoals bekend beslisten president Biden en de top van de Democratische Partij om de voorverkiezingen niet langer te starten met Iowa en New Hampshire, maar wel met het volkrijker en veel meer gekleurde South Carolina. Iowa, dat net een rampzalige telling van 2020 achter de rug had, verweerde zich niet te zeer tegen deze ingreep van hogerhand. Maar de Democraten van New Hampshire weigerden zich neer te leggen bij de beslissing van de president. Ze organiseerden hun primary op de gebruikelijke vroege datum, zonder hun hoofdkandidaat Biden op het stembiljet. Naderhand riepen ze wel op de naam van Biden op de kiesbrief te schrijven, zodat hij alsnog aan de overwinning kan komen.

Volgens sommige peilingen zou Dean Phillips, een volksvertegenwoordiger uit Minnesota die voor enkele miljoenen dollar aan tv-advertenties over New Hampshire uitstrooide, in de dertig procent van de stemmen kunnen halen. Phillips argumenteert dat Biden in november niet kan winnen. Dat is parallel met wat Haley over Trump beweert: dat hij zijn partijresultaat naar beneden trekt, en tegen Biden minder kans heeft op het presidentschap dan zij.

Om het helemaal bizar te maken, werd de voorbije dagen een AI-telefoonoproep rondgestuurd, waarin de stem van een fake Biden kiezers aanmaant om niet te stemmen. Justitie zoekt uit wie achter deze oproep zit.

Bij Democraten, die Biden kwalijk nemen dat hij de kalender omgooide, is de drang om te stemmen niet groot. En het valt af te wachten of de onafhankelijken die doorgaans in de Democratische primary stemmen nu zullen overschakelen naar de Republikeinse.

De stemhokjes gaan om 1 uur in de Belgische nacht dicht.

De tellingen in New Hampshire, zegt politiek wetenschapper Fowler, kunnen complex zijn en hun tijd vergen. Maar exitpolls zouden vrij snel een betrouwbare indicatie van de uitslag aangeven.