‘Populisten in Europa zijn trots op hun buitenlandse leiders en doen er alles aan om de Europese te verzwakken’

‘Onder het mom van verzet tegen een doof en zelfgenoegzaam Europees establishment, maken Europese populisten ons tot speelbal van onvoorspelbare machthebbers die geen liefde voor Europa voelen’, schrijft Jan Cornillie (SP.A) naar aanleiding van de verkiezing van Donald Trump.

En de winnaar is: Vladimir Poetin! Enkele maanden terug trok zijn kamp aan het langste eind in het Brexit-referendum en vorige week won zijn kandidaat ook de presidentsverkiezingen in de VS. Volgende haltes: Italiaans referendum, Nederlandse verkiezingen, Franse presidentsverkiezingen en als kers op de taart de Duitse verkiezingen. Een ondenkbaar scenario is het niet in 2017: Matteo Renzi met vervroegd pensioen, Geert Wilders in de regering, Marine Le Pen in het Elysée en Angela Merkel uitzwaaien. Alles is nu mogelijk. Maar wat zeker is, is dat we met zo’n uitkomst de speelbal worden van Poetin en Trump.

De Europese populisten beloven de controle terug in handen te nemen. Wat ze er niet bij zeggen, is dat ze die meteen weer afgeven aan de Verenigde Staten en Rusland onder leiding van Trump en Poetin. De Europese zelfhaat van de populisten is onvoorstelbaar. Ze zijn trots op hun buitenlandse leiders en doen er alles aan om de Europese te verzwakken. Ze hebben meer respect voor de kiezers van Trump en Poetin dan voor hun eigen Europese kiezers. Ze zijn zelfs bereid om financiering van Poetin te aanvaarden: Marine Le Pen heeft toegegeven dat ze een lening kreeg van Rusland.

Het is grotesk. De Europese populisten die het gewone volk zogezegd willen beschermen tegen buitenlanders die onze veiligheid en welvaart bedreigen, leggen ons Europese lot in de handen van… machtige buitenlanders in het buitenland. Onder het mom van verzet tegen een doof en zelfgenoegzaam Europees establishment, maken ze ons tot speelbal van onvoorspelbare machthebbers die geen liefde voor Europa voelen.

En vergis u niet, die houding is al lang geen monopolie van extreemrechts meer. Als het regent bij extreemrechts, dan druppelt het bij de N-VA. De reactie van N-VA op de Brexit en de verkiezing van Donald Trump spreekt wat dat betreft boekdelen. Officieel wilde N-VA de Brexit niet. Maar nu het beslist is, gaat ze er niet moeilijk over doen. ‘We gaan het toch niet hard spelen tegen een belangrijke handelspartner’, klinkt het. Idem met Trump. Officieel was hij niet de keuze van N-VA. Maar nu hij verkozen is, gaat ze er ook niet moeilijk over doen. ‘We gaan de VS toch niet isoleren’.

Maar wacht eens even. Wie koos hier voor exit en isolement? Toch de EU niet? Waarom zouden wij dan in het belang van onze eigen economie en onze eigen welvaartsstaat niet keihard onderhandelen tegenover partners die ons de wacht aanzeggen? Waarom zouden wij meteen plat op de buik (moeten) gaan?

Kaarten herschikken

We staan voor een reeks van globaliseringsconflicten die de politieke kaarten zullen herschikken. De keuzes worden angstwekkend concreet. Als Trump straks uit het klimaatakkoord stapt en de Amerikaanse industrie laat genieten van een bonanza aan goedkope fossiele brandstoffen, wat gaan we dan in Europa doen ? Toegeven aan de dumping van Amerikaanse producten en ons klimaatbeleid dan ook maar opdoeken? Of onze rug rechten voor de klimaatkeuze die de Europeanen massaal ondersteunen? Drie keer raden aan welke kant de Europese rechtspopulisten zullen staan.

Als Trump én de Britten straks hun vennootschaps- en vermogensbelastingen verlagen om het economisch verlies voor hun ‘exits’ te compenseren, wat gaan we dan doen in Europa? Meegaan in de ondermijning? Of multinationals en grote vermogens een groter deel van de fiscale last laten dragen, zoals een overgrote meerderheid van de Europeanen willen? Drie keer raden aan welke kant de Europese rechtspopulisten zullen staan. Als de Britten er straks uit zijn hoe ze dat dan precies willen doen, uit de EU stappen, gaan we dat dan zomaar op hun voorwaarden doen wegens ‘de commerce’? Of gaan we vasthouden aan onze (voor)waarden? Drie keer raden aan welke kant de Europese rechtspopulisten zullen staan.

‘Eigen volk eerst’-varianten

Als straks een ontketende Poetin op de desinteresse van Trump kan rekenen om brand te stichten aan de Europese grenzen, gaan we ons hek dan nog wat verhogen en hopen dat het overwaait? Of gaan we eindelijk onze Europese economische, culturele en militaire macht uitspelen? Drie keer raden wat de Europese rechtspopulisten zullen kiezen.

Trump plaatst America First. Dat is zijn goed recht en nu ook zijn democratisch mandaat. De som van de vele Europese ‘eigen volk eerst’-varianten zal ook precies dat als gevolg hebben: Amerika eerst. Er zal in Europa geen sprake meer zijn van ‘de controle terug te nemen’.. Met de rechtspopulisten worden we in de EU het gewillig slachtoffer van de Amerikaanse klimaatdumping, de fiscale race to the bottom en het nieuwe isolationisme. We zullen exit na exit de controle verliezen.

De centrale vraag is nu hoe we de controle over ons eigen sociaal-economisch lot herwinnen. De Europese welvaartsstaten en de Europese Unie zijn de twee instrumenten waarmee we in Europa controle hadden verworven en, mits hervorming, opnieuw kunnen verwerven. De Europese rechtspopulisten willen geen van beide herstellen. Neen, op de rechtspopulisten kunnen we alleen rekenen om de controle uit handen te geven aan Trump, Poetin en de Europese exiteers.