Ondanks de hooggespannen verwachtingen leverde het telefoongesprek tussen Donald Trump en Vladimir Poetin geen doorbraak op. Wat zijn de voornaamste conclusies?
1. Poetin wil verder vechten
De verwachtingen voor het gesprek waren hooggespannen. Zeker aan Amerikaanse kant was er de hoop dat Poetin zou ingaan op het Amerikaans-Oekraïense voorstel voor een staakt-het-vuren van dertig dagen. Die hoop bleek misplaatst: Poetin gaf duidelijk aan dat Rusland (voorlopig) geen zin heeft in een volledig staakt-het-vuren.
De voornaamste ‘concessie’ die Poetin deed, is geen echte toegeving. Zijn aanbod om de Russische aanvallen op de Oekraïense energie-infrastructuur te stoppen, verzwakt de Russische positie geenszins. Een groot deel van de Oekraïense energie-infrastructuur is nu al vernietigd of zwaar beschadigd. Bovendien zou Oekraïne bij zo’n akkoord geen droneaanvallen meer mogen uitvoeren op Russische olie- en gasinstallaties. Die aanvallen zijn een van de weinige acties waarmee Oekraïne de Russen in eigen land kan pijnigen. Zijn voorstel slaat Oekraïne dus zijn voornaamste drukkingsmiddel uit handen.
Er komen ook onderhandelingen over een maritiem staakt-het-vuren. Ook daar heeft vooral Rusland baat bij. Oekraïne is er de voorbije jaren in geslaagd heel wat schade toe te brengen aan de Russische vloot, die zich uit de Krim heeft moeten terugtrekken. Anderzijds zou Oekraïne gebaat zijn bij meer veiligheid op de Zwarte Zee, nog steeds een belangrijke aanvoerlijn.
2. Poetin wil Oekraïne militair verder verzwakken
Ook Poetins bijkomende eisen suggereren dat hij Oekraïne via de gesprekken met Amerika militair wil verzwakken. Om een volledig staakt-het-vuren te bekomen, eist Poetin dat Oekraïne geen nieuwe soldaten rekruteert en dat militaire hulp aan Oekraïne gestaakt wordt. Bovendien dreigt Poetin ermee het conflict verder te escaleren als ‘alle buitenlandse militaire hulp’ – dus ook de militaire hulp vanuit Europa – niet gestaakt wordt.
Bovendien verdedigde Poetin eens te meer openlijk de positie dat hij niet wenst te onderhandelen met Volodymyr Zelensky. Zo spreekt het Kremlin in zijn verslag over ‘het Kievregime’, een formulering waarmee het de legitimiteit van de democratisch verkozen Oekraïense regering ontkent. Er wordt geklaagd over de ‘onverzoenlijkheid van het Kievregime’ dat ‘voorgaande akkoorden saboteerde’. Er is ook sprake van ‘barbaarse misdaden van terroristisch karakter tegenover de burgerbevolking van Koersk’. In de Russische formulering wordt Oekraïne nog steeds gekarakteriseerd als een streek, en niet als een onafhankelijke en soevereine staat.
3. Trump heeft Oekraïne en Europa (nog) niet voor de bus gegooid
Ondanks de ultimatums en voorwaarden die Poetin op hoge poten heeft gesteld, heeft Trump voorlopig niets concreets weggegeven. De Amerikaanse militaire hulp en inlichtingen gaan voorlopig gewoon door. Trump heeft Europese landen voorlopig niet onder druk gezet om hun militaire steun aan Kiev in te trekken. Het voorstel om een wederzijdse pauze in de aanvallen op de energie-infrastructuur in te lassen, stond ironisch genoeg ook al in Zelensky’s eerdere vredesplan.
Vooraf had Trump gesuggereerd dat hij bereid was om met Rusland te spreken over welke delen van Oekraïne Rusland zal mogen houden. Zowel aan Russische als aan Amerikaanse zijde is dat onderwerp afwezig in het verslag. Het Kremlin benadrukt wel dat ‘de onderliggende oorzaken van de crisis en de legitieme veiligheidsbelangen van Rusland’ deel horen uit te maken van een vredesakkoord. Op die manier wil Rusland Oekraïne in een positie brengen waarin het niet in staat is zichzelf te verdedigen.
Opmerkelijk genoeg slaan Poetins eisen niet enkel op Amerika, maar ook op de steun die Europese landen aan Oekraïne geven. Zal Trump Europa onder druk zetten om ook zijn militaire steun aan Oekraïne stop te zetten? Het valt uiteraard niet uit te sluiten. Maar voorlopig is er geen concrete aanwijzing dat Amerika zover wil gaan.
https://www.knack.be/nieuws/wereld/hoe-zelenskys-desastreuze-ontmoeting-met-trump-europa-in-crisis-brengt/
4. Oekraïne hoeft geen hindernis te zijn voor goede relaties
Misschien wel de voornaamste Russische diplomatieke triomf is de vaststelling dat Rusland en Amerika bereid lijken om Oekraïne te ‘parkeren’. Zo is de patstelling in Oekraïne geen beletsel voor Amerika en Rusland om samen te werken in het Midden-Oosten en de Rode Zee. In het Amerikaanse verslag van het telefoongesprek zou Rusland steun toegezegd hebben aan Israël – een passage die in de Russische tekst ontbreekt.
Los van het telefoongesprek tussen Trump en Poetin en de gesprekken die de Russische en Amerikaanse topdiplomaten al in Riyad voerden, wordt er ook gespeurd naar economische opportuniteiten. Er is de opvallende rol van Kirill Dmitrijev, Poetins speciale gezant voor internationale economische samenwerking. Met die gesprekken hoopt Dmitrijev de economische banden met Amerika aan te halen. Dmitrijev kondigde gisteren al aan dat hij samen met Elon Musk over de exploratie van Mars wil praten.
Die gesprekken zijn duidelijk een risico voor Oekraïne. Als Rusland en Amerika erin slagen hun banden aan te halen en Trump (persoonlijke) zakelijke belangen heeft, dreigt Oekraïne een pion te worden die al te gemakkelijk geslachtofferd kan worden.
5. Trump wil zich liever niet met Oekraïne bezighouden
Eens te meer valt op hoe gejaagd Trump te werk gaat in zijn benadering van de oorlog in Oekraïne. De dodentol en vernietiging zullen daarbij ongetwijfeld een rol spelen. Een minstens zo aannemelijke verklaring: Trump wil niets met Oekraïne te maken hebben. Het is, zo herhaalde de Amerikaanse read-out, ‘een oorlog die nooit begonnen had mogen worden’. Oekraïne is een hindernis om de wereld naar zijn smaak in te richten. Oekraïne leidt voor Trump af van de zaken die er echt toe doen.
Poetin lijkt die haast goed te hebben begrepen. Net voor zijn geplande telefoongesprek daagde hij op bij een conferentie van de Russische unie van industriëlen en ondernemers. Toen de moderator hem enigszins bedeesd vroeg of hij niet te laat dreigde te komen voor zijn telefoongesprek met Donald Trump, wimpelde hij die suggestie van de hand. Poetin heeft geen haast, en dus heeft Rusland geen haast. Als Trump van het steentje in zijn schoen af wil, zal hij toch wat extra toegevingen moeten overwegen.
Misschien schuilt daarin wel het grootste gevaar voor Oekraïne. Als het tot een volledig staakt-het-vuren komt, kan dat Rusland helpen om te herbewapenen en extra troepen te trainen. Het kan de oorlog op gelijk welk moment laten opflakkeren. Het zal proberen om de Oekraïense wederopbouw te ondergraven. Zonder aandacht van Kievs tot voor kort voornaamste bondgenoot, die hen misschien zelfs actief zal tegenwerken.
Verenigde Staten 2025
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier