Vier uur lang spraken de Russische president Vladimir Poetin en de Noord-Koreaanse leider Kim Jung-un elkaar. ‘Dit is uiterst onrustwekkend.’
Na de ontmoeting onderstreepte Kim Jung-un, leider van Noord-Korea, nogmaals zijn steun voor het Russische optreden in Oekraïne. Volgens Kim is Rusland ‘verwikkeld in een heilige strijd voor de verdediging van zijn soevereiniteit en zijn veiligheid tegen de hegemonistische krachten die tegen Rusland gekeerd zijn. ‘Wij hebben altijd de beslissingen van Vladimir Poetin gesteund, en zullen die ook blijven steunen’, aldus de Noord-Koreaanse leider.
Die goede relaties zijn een relatief recent fenomeen. Poetin en Kim ontmoetten elkaar pas in 2019 voor het eerst. Die toenadering dateert van het presidentschap van Donald Trump, toen in de Vietnamese hoofdstad Hanoi tevergeefs onderhandeld werd over nucleaire ontwapening. ‘Nadat die topontmoeting mislukte, is Kim onmiddellijk naar Rusland gegaan’, zegt Remco Breuker, hoogleraar aan de opleiding Koreastudies van de Universiteit Leiden. Rusland is belangrijk, omdat het tegenwicht creëert voor Amerika en China in de regio.’
De Russische president ontving zijn hoog bezoek op de ruimtevaartbasis Vostotsjny in de Russische Amoerprovincie, meer dan 1500 kilometer van de Noord-Koreaanse grens. Die opmerkelijke keuze is niet toevallig, meent Breuker. ‘Noord-Korea probeert al een tijd om een satelliet in een baan rond de aarde te krijgen. Dat lukt voorlopig niet en dus zoekt Pyongyang hulp. Deze ontmoeting ging waarschijnlijk over het uitwisselen van Russische technologie voor satellieten en nucleaire onderzeeërs.’
Hoewel Rusland en Noord-Korea niet communiceren over eventuele akkoorden is het duidelijk dat Rusland op zoek is naar militaire steun. De Noord-Koreaanse wapentechnologie en munitie, die grotendeels gebaseerd zijn op oude Sovjettechnologie, moeten de Russische munitietekorten in Oekraïne oplossen. Aan Noord-Koreaanse kant is er dan weer interesse om samen te werken ‘op het gebied van luchtvaart, transport en infrastructuur’, aldus Kremlinwoordvoerder Dmitrij Peskov.
Breuker noemt de toenadering tussen Rusland en Noord-Korea ‘uiterst onrustwekkend’. ‘Ik geloof niet dat dit alleen maar over wapenhandel gaat’, aldus Breuker. ‘Rusland en Noord-Korea hebben een decennialange ervaring in het verhandelen van wapens, ook met elkaar. Voor een wapendeal hoeven Kim en Poetin elkaar niet te ontmoeten. Het is symbolisch voor de groeiende toenadering tussen illiberale staten, die steeds meer op elkaar leunen. Dat maakt hen afhankelijker van elkaar, waardoor ze sneller geneigd zullen zijn om elkaar te helpen.’
Gelooft u dat Noord-Korea bereid is om troepen naar Oekraïne te sturen?
Remco Breuker: Ik maak me daar wel zorgen over. Als Pyongyang vindt dat de risico’s te overzien zijn, zullen ze niet aarzelen om hun hulp aan te bieden, zeker als er iets tegenover staat. Ze zullen er ongetwijfeld rijkelijk voor betaald worden. Het zou niet de eerste keer zijn dat Noord-Korea militairen stuurt naar conflicten. Vergeet niet dat er in de Syrische burgeroorlog Noord-Koreaanse helikopterpiloten en infanteristen voor Assad hebben gevochten. Ook in de chemische oorlogsvoering van Assad hebben vermoedelijk Noord-Koreanen hun rol gespeeld.
Wat denkt u?
Breuker: Ik vermoed dat ze in eerste instantie non-combattanten zullen sturen, die in de logistiek werken of bijvoorbeeld loopgraven graven. Deelnemen aan een conflict maakt het regime kwetsbaar voor represailles. De vraag is of ze bereid zijn om het risico te nemen.
Is Noord-Korea een betrouwbare partner wanneer het over wapenleveringen gaat?
Breuker: Ze zijn niet het betrouwbaarste land ter wereld. Maar voor Rusland zijn ze een relatief betrouwbare partner. Noord-Korea kan Rusland niet beduvelen: het zijn buurlanden, en Rusland is op alle gebieden machtiger. Poetin wordt in Nood-Korea ook niet gezien als iemand die slechte leveringen over zich laat gaan.
Neemt Rusland geen enorm risico door een onbetrouwbaar buurland als Noord-Korea te voorzien van militaire technologie?
Breuker: Noord-Korea is nu al gevaarlijk en onberekenbaar. Voor Rusland verandert er in zekere zin dus niets. Tegelijk leeft misschien de hoop dat Russische technologie ervoor kan zorgen dat Noord-Korea veiliger zal kunnen omgaan met zijn kernwapens. Maar het klopt inderdaad: het leveren van Russische technologie creëert ook voor Rusland risico’s. Het zou de slagkracht van het Noord-Koreaanse leger enorm vergroten. Dat is voor de hele regio een zorgwekkende evolutie.
Hoe kijkt China naar deze ontmoeting?
Breuker: Met argusogen. Officieel beweert Peking dat het Rusland en Noord-Korea veel succes wenst, maar de realiteit is natuurlijk anders. China zit niet te wachten op een Noord-Korea met spionagesatellieten en nucleaire onderzeeërs. Het is veelzeggend dat China zelf ook over satelliettechnologie beschikt, maar die nooit aan Noord-Korea heeft aangeboden.
Poetin kondigde aan dat er ook over ‘humanitaire aangelegenheden’ gesproken zou worden. Wat bedoelt hij daarmee?
Breuker: Noord-Korea slaagt er al heel lang niet in om zijn burgers voldoende te voeden. Er bestaan geen exacte cijfers, maar het is duidelijk dat het in het land slecht toegaat. Experts beweren dat 30 procent van de boeren niet meer werkt omdat ze te ziek of zwak zijn door een chronisch voedselgebrek. Er zijn overstromingen geweest, die de oogst hebben bemoeilijkt. Zelfs in de goede periodes lijdt 50 procent van de Noord-Koreaanse bevolking aan structurele ondervoeding. Elke vorm van voedselhulp is welkom. Het is in zekere zin een prachtige dekmantel: dit is geen wapenhandel, maar humanitaire hulp.
Net voor de ontmoeting lanceerde Noord-Korea opnieuw twee ballistische raketten. Waarom doet het dat?
Breuker: Dat is vermoedelijk een reactie op de uitspraken van Amerika en Zuid-Korea, die de ontmoeting gevaarlijk noemden en met represailles dreigden. Zuid-Korea heeft met Shin Won-sik sinds kort een nieuwe minister van Defensie, die een hardere lijn voorstaat dan zijn voorganger. Ik kan me voorstellen dat ze even een signaal wilden sturen om te tonen dat ze niet onder de indruk zijn.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier