Paradise Papers: het offshore-imperium van Jean-Claude Van Damme

De split is hét handelsmerk van de Belgische acteur Jean-Claude Van Damme. Letterlijk zelfs: ook het offshorezakenimperium van The Muscles From Brussels strekt zich uit, over vijf belastingparadijzen nog wel. Knack bracht Van Dammes bedrijven in Aruba, Hongkong, de Britse Maagdeneilanden, Curaçao en Delaware in kaart.

Na de Britse Queen, de popsterren Madonna, Bono en Shakira, F1-rijder Lewis Hamilton en regisseur en Oscar-winnaar Jean-Jacques Annaud kunnen we nu ook een Belgische beroemdheid toevoegen aan het lijstje met celebrity’s die hun financiële zaakjes regelen op exotische belastingparadijzen.

We kwamen de offshoreconstructies van acteur Jean-Claude Van Damme (57) op het spoor dankzij gelekte data uit de bedrijfsregisters van 19 belastingparadijzen, die de Duitse krant Süddeutsche Zeitung deelde met het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ). Samen met de gelekte gegevens van advocatenkantoren Appleby en Asiaciti liggen die bedrijfsregisters aan de basis van de Paradise Papers.

Het gebruik van offshorestructuren an sich is niet illegaal. Maar het roept wel vragen op: met welk doel zijn ze eigenlijk opgericht?

Toen Knack, Le Soir en De Tijd begin dit jaar toegang kregen tot de 13,4 miljoen gelekte documenten, gingen we systematisch op zoek naar namen van politieke mandatarissen, sportsterren en bedrijfsleiders, maar ook van Belgische gemeenten. De zoekterm ‘Sint-Agatha-Berchem’ leverde meerdere treffers op in het bedrijfsregister van… Aruba.

Wat blijkt? Een Belgische vertrouwenspersoon van Jean-Claude Van Damme, die acht van zijn films mee producete (op vraag van Van Dammes advocaat vermelden we zijn naam niet), staat in het bedrijfsregister van het palmbomeneiland vermeld als directeur van drie bedrijven, zogenoemde Aruba Vrijgestelde Vennootschappen. Het gaat om Selima Corporation A.V.V. (opgericht in 1993), Selima Films A.V.V. (1994) en Knock Films A.V.V. (1997).

Alle drie zijn ze gevestigd op hetzelfde adres in Oranjestad-West. In het turquoise-grijze gebouw aan de J.E. Irausquinboulevard nummer 10 bevindt zich gewoon de Kamer van Koophandel van Aruba. Het gaat dus om brievenbusconstructies. De echte eigenaar van de drie bedrijven staat niet in het bedrijfsregister vermeld.

De vertrouwenspersoon was ook nog directeur van een vierde bedrijf op Aruba, Bianca Productions A.V.V., maar dat werd in 2008 uit het bedrijfsregister geschrapt. Bianca Productions bleek in 1992 opgericht voor ‘het beheer, management, de exploitatie en productie van films’. Over de drie andere Aruba-vennootschappen vinden we in open bronnen meer informatie terug. Zo meldt de gespecialiseerde website Internet Movie Database dat Selima Films het productiebedrijf was van de film The Quest uit 1996, starring Roger Moore en Jean-Claude Van Damme. Knock Films was dan weer betrokken bij de productie van Knock Off, een film uit 1998 waarin het personage van Jean-Claude Van Damme klappen uitdeelde aan de Hongkongse misdaadscene.

In de periode waarin de drie Arubaanse bedrijven werden opgericht, was Jean-Claude Van Damme al een gevestigd acteur. Zijn succesverhaal is bekend. In de jaren zestig en zeventig groeide Van Damme op in het Brusselse, waar hij zich bekwaamde in karate, kickboksen, bodybuilding en ballet. Begin jaren tachtig stak hij de oceaan over om filmster te worden. In 1985 had hij zijn eerste Hollywood-rol te pakken, in de film No Retreat, No Surrender. Zijn echte doorbraak als acteur kwam er in 1988 met Bloodsport.

Een jaar na Bloodsport werd in Californië het bedrijf Van Damme Productions Inc opgericht. In de jaren negentig kwamen daar nog minstens vier andere Amerikaanse bedrijven bij, allemaal in Californië: Van Damme Entertainment Inc, JCVD Productions Inc, Long Road Films en 777 Enterprises Inc. Die informatie komt niet uit de Paradise Papers maar vonden we in het bedrijfsregister van de Amerikaanse staat.

De vijf bedrijven waren gevestigd op hetzelfde adres: Avenue of the Stars in Los Angeles. Een naam die doet dromen. Minder spannend is dat op dat adres het boekhoudkantoor huisde waarmee Van Damme destijds samenwerkte.

In november 2005 gingen de vijf Californische bedrijven samen verder onder de naam Van Damme Productions. De acteur zelf ondertekende namens alle vijf de officiële fusiedocumenten. Nog eens drie jaar later werd in de Amerikaanse staat Delaware een bedrijf met identiek dezelfde naam opgericht: Van Damme Productions. Toeval of niet: op de oprichtingsdag van het Delaware-bedrijf – 5 februari 2008 – werd in Aruba de vennootschap Bianca Productions uit het bedrijfsregister geschrapt. En wat gebeurt er twee dagen later? De twee gelijknamige bedrijven uit Californië en Delaware gaan in Delaware verder onder de naam Van Damme Productions. Ook die fusiedocumenten zijn door Van Damme ondertekend. Slotsom: in 2008 bracht de acteur het gros van zijn Amerikaanse vennootschappen onder in Delaware.

De Amerikaanse staat met 950.000 inwoners telt officieel meer dan 1 miljoen bedrijven: op één berucht adres in Delaware staan er niet minder dan 285.000 geregistreerd. De aantrekkelijkheid van de staat heeft alles te maken met het zogenoemde ‘Delaware-achterpoortje’: bedrijven kunnen hun belastbare basis in andere Amerikaanse staten verlagen, door inkomsten zoals royalty’s te verplaatsen naar holdingbedrijven in Delaware, waar die inkomsten niet worden belast. Of ook bij Van Dammes herstructurering fiscale motieven een rol hebben gespeeld, blijkt niet uit de documenten.

Het jaar waarin Van Damme in Delaware neerstreek, kwam de film JCVD uit, deels opgenomen in België. Onder regie van Mabrouk El Mechri speelde de acteur daarin een man die met zijn vrouw overhoop ligt en ook problemen heeft met de fiscus. Voor alle duidelijkheid: het was een comedy.

Na onze vondsten in de bedrijfsregisters van Aruba, Californië en Delaware namen we de Panama Papers-databank opnieuw bij de hand. Misschien hadden we vorig jaar wel iets over het hoofd gezien? En inderdaad: in tientallen documenten, afkomstig van het Panamese advocatenkantoor Mossack Fonseca, staat ook Jean-Claude Van Damme vermeld. Weliswaar onder zijn echte naam, Jean-Claude F.C. Van Varenberg, en op een adres in Hongkong. Dat verklaart meteen waarom we hem niet eerder hadden gespot.

In de gelekte documenten lezen we dat de Belgische vertrouwenspersoon van Jean-Claude Van Damme op 26 maart 2004 directeur en aandeelhouder werd van King Scale DevelopmentLimited. Die offshore was een paar maanden eerder opgericht op de Britse Maagdeneilanden (BVI). Uitgerekend op 26 maart 2004 kocht King Scale Development vastgoed aan in Hongkong. De offshore werd eigenaar van een appartement op de 75e verdieping van een wolkenkrabber, met bijbehorende parkeerplaatsen. In interne documenten van Mossack Fonseca staat te lezen dat dat precies de reden is waarom de offshore überhaupt werd opgericht. Het appartement in Hongkong is de vaste stek van Jean-Claude Van Damme. Tussen de documenten vinden we dan ook niet alleen Van Dammes Belgische paspoort maar ook zijn Hongkongse ID-kaart, afgeleverd in juli 2006. Dat jaar verhuisde hij officieel naar Hongkong.

In de herfst van 2006 nam Jean-Claude Van Damme de aandelen van zijn vertrouwenspersoon in King Scale Development over. Dat gebeurde met een handgeschreven brief, ondertekend door beide betrokkenen. De vertrouwenspersoon verkocht de aandelen in de offshore ‘voor de som van 1 dollar’. Een koopje, voor een appartement in Hongkong.

En er is meer. We kunnen Van Damme ook linken aan nog een andere offshore op de BVI. Daarover vonden we informatie op de website van de World Intellectual Property Organisation (WIPO). Uit een brief die het Britse patentkantoor in 2004 naar WIPO stuurde, blijkt dat de BVI-offshore Four-One Enterprises Limited op dat moment eigenaar was van het merk ‘Jean-Claude Van Damme’. Het adres dat in de WIPO-documenten staat aangegeven bij die offshore op de BVI is… het Belgische adres van Van Dammes vertrouwenspersoon.

Het merk ‘Jean-Claude Van Damme’ blijkt geregistreerd voor tal van mogelijke toepassingen: zonnebrillen; videotapes; camera’s; papier, karton en goederen gemaakt uit die materialen; foto’s; instructie- en lesmateriaal; kledij; schoeisel; hoofddeksels; sjaals; handschoenen; riemen; spelletjes; mineraalwater en andere niet-alcoholhoudende drankjes; vruchtendrankjes en vruchtensappen. In de WIPO-databank staat bovendien dat het merk in 2009 van eigenaar veranderde, en dat het in 2014 voor tien jaar werd verlengd. De huidige eigenaar is Jean-Claude Van Damme, geregistreerd onder zijn Hongkongse adres.

Op 19 december 2006, niet lang na zijn verhuizing naar Hongkong, richtte Jean-Claude Van Damme op Curaçao de Sphere Private Foundation op. Het tropische eiland met 150.000 inwoners in de Caraïben is volgens een recent rapport van de ngo Oxfam het op zeven na belangrijkste belastingparadijs ter wereld.

In een brochure van accountantskantoor PricewaterhouseCoopers over private foundations in Curaçao staat beschreven hoe ze vrijgesteld zijn van winstbelasting mits de stichting geen onderneming bestuurt. Zo staat het ook in de oprichtingsakte van Van Dammes Sphere Private Foundation, die we terugvinden in de gelekte Mossack Fonseca-documenten. Het doel van die stichting was ‘distributies uit haar vermogen halen’, en ze mocht geen onderneming besturen.

Een administratiekantoor op Curaçao werd directeur van de stichting, net als Van Damme én zijn vertrouwenspersoon. Een dag later nam de stichting de aandelen in de BVI-offshore King Scale Development Limited over. Hetzelfde liedje: handgeschreven brief, verkocht voor 1 dollar. Ditmaal ondertekende Jean-Claude Van Damme het document twee keer, zowel namens zichzelf als namens de Sphere Private Foundation.

Op 20 december 2013 trad Jean-Claude Van Damme aan als directeur van King Scale Development Limited op de Britse Maagdeneilanden. Hij volgde er zijn Belgische vertrouwenspersoon als directeur op. Diezelfde dag nam The JCVV Trust – 2013 de aandelen in de BVI-offshore over van de stichting in Curaçao.

De trust staat geregistreerd op het adres van een dienstenleverancier in Hongkong. Wanneer en met welk doel de trust is opgericht, staat niet in de gelekte documenten van Mossack Fonseca. Op de website van de dienstenleverancier lezen we over de voordelen van Hongkong wel het volgende: ‘nabijheid van China, toegang tot wereldwijde liquiditeit, nul kapitaalstroombeperkingen en tal van belastingvoordelen’.

Hongkong, waar Van Damme zoals aangestipt sinds 2006 officieel woont, staat inderdaad bekend als een belastingparadijs. Dat heeft alles te maken met zijn zogenoemde ’territoriale belastingstelsel’. In mensentaal: Hongkong heft alleen belasting op inkomsten die hun bron hebben in het land zelf.

***

Levert zijn web aan offshorebedrijven belasting- of andere voordelen op voor Jean-Claude Van Damme? En heeft de acteur de Belgische of Hongkongse overheid op de hoogte gebracht van al die offshores? Die vragen legden we voor aan de Brusselse advocaat van de steracteur. ‘De gedeeltelijke bevindingen van jouw artikel zijn gebaseerd op gelekte en gestolen documenten’, zegt hij. ‘De meeste informatie is oud en achterhaald. Zoals je zelf al aangeeft, is het niet illegaal om bedrijven op te richten in andere landen. De heer Jean-Claude Van Varenberg is een internationaal filmacteur en is al meer dan een decennium inwoner van Hongkong.’

En dan volgt een zin die je maar beter twee keer leest. ‘In de onafhankelijke internationale entertainmentbusiness gaat de keuze van een land voor de oprichting van een bedrijf om het uitkiezen van een onafhankelijke, neutrale locatie, die alle normale businessbeschermingen kan aanbieden om zaken te doen in bedrijfsvorm. Mijn cliënt heeft alle wetten, regels en regelgevingen strikt opgevolgd.’

Vorige maand stelde Jean-Claude Van Damme de trailer voor van de nieuwe Amazon-reeks Jean-Claude Van Johnson. Daarin speelt hij eigenlijk zichzelf: een Hollywood-acteur bekend van zijn rollen in actiefilms. Van Dammes personage gebruikt zijn filmcarrière als dekmantel voor zijn werk als undercoveragent. Misschien kan het personage wel infiltreren in de witteboordenwereld van slimme fiscalisten die in het grootste geheim offshoreconstructies opzetten? Soms levert de realiteit goede fictie op.