Het Amerikaans leger stuurt de evacuatieplannen voor de ambassade in Kaboel bij. Niet dat er al geëvacueerd wordt maar de VS-opperbevelhebber geeft toe dat de forse terreinwinst van de taliban reden is tot ‘bezorgdheid’. VS-inlichtingendiensten geven de regering in Kaboel ‘zes maanden tot een jaar’.
In april besliste president Joe Biden tot het terugtrekken van de Amerikaanse troepen uit Afghanistan. ‘Het is nu aan de Afghanen om over hun lot te beslissen’, verklaarde hij onder meer. De terugtrekking zou symbolisch op 11 september van dit jaar voltooid zijn, precies 20 jaar na de aanslagen die deze oorlog in Afghanistan op gang hadden gebracht.
Biden ging daarmee in tegen de top van het leger, die vond dat het te vroeg is voor het Afghaanse leger om op eigen benen te staan. ‘Te vroeg’ is een relatief begrip voor een oorlogsoperatie die zich al 20 jaar voortsleept, maar sommigen vonden dat de president met de terugtrekking had moeten wachten tot er een vredesakkoord met de taliban was afgesloten.
Het VS-leger begon met de voorbereidingen. En de terugtrekking ging sneller dan gepland, onder meer omdat het aantal Amerikaanse soldaten eerder al was teruggebracht tot 3500. Vrijdag verlieten de VS- en Navo-troepen de strategische basis in Bagram en liet de woordvoerster van het Witte Huis, Jen Psaki, weten dat de troepen voor het einde van augustus zullen vertrokken zijn. Dat wil zeggen: alle troepen met uitzondering van 650 soldaten die de VS-ambassade en de luchthaven van Kaboel controleren.
‘Je wilt niet dat mensen zien hoe de taliban oprukken, daardoor hoop verliezen en geloven dat er maar één uitkomst is’
Twee dagen na de overdracht van Bagram aan Afghaanse eenheden toonde de opperbevelhebber van de Amerikaanse troepen in Afghanistan, generaal Austin Scott Miller, zich in een interview met tv-zender ABC minder dan vrolijk over de toekomst van het land. ‘Je kijkt naar de veiligheidssituatie en die is niet goed’, gaf hij in het ABC-programma This Week toe. ‘Er is reden tot bezorgdheid’. De taliban winnen aan kracht, ging hij verder, en het ’terreinverlies en de snelheid waarmee terrein verloren wordt, moet zorgen baren. Oorlog is fysiek maar heeft ook een psychologische of morele component. Hoop doet ertoe. Het moreel van de troepen doet ertoe. Je wilt niet dat mensen zien hoe de taliban oprukken, daardoor hoop verliezen en geloven dat er maar één uitkomst is’.
Dat kon tellen als commentaar. ‘Burgeroorlog is zeker een pad dat denkbaar is’, had de generaal eerder verklaard.
‘Handje vasthouden’
Het leger liet weten dat de generaal, om het moreel van de Afghanen nog even te ondersteunen, zelf niet meteen zal vertrekken, zoals het eerder was voorzien. Hij blijft nog enkele weken in het land en zal contact opnemen met de Afghaanse legertop en regering. Intern wordt dat volgens The New York Times omschreven als een rondje ‘handje vasthouden’.
Want, bericht de Times, de Afghanen hadden gedacht dat er ten gronde door de terugtrekking niet zoveel zou veranderen. De VS zouden vanop afstand en vanuit de lucht de militaire operaties blijven ondersteunen.
Maar de terugtrekking gaat verder dan alleen de militairen. Van de 18.000 contractuelen die het Pentagon in Afghanistan financiert, zullen er maar enkele honderden overblijven. Die contractuelen herstellen het legertuig en zorgen voor de bevoorrading van het Afghaans leger.
De stemming in dat Afghaanse leger is op korte tijd onder het vriespunt gedaald. De reputatie van de VS is ook buiten het leger de dieperik ingegaan. Stedelingen vrezen aanvallen van de taliban.
Vanuit Amerikaans standpunt zijn de nieuwsberichten belabberd. De taliban hebben nu een kwart van de districten in handen. Ze controleren grotendeels de grens met Tadzjikistan en innen invoerrechten en andere belastingen. Ze doen dat vanuit met VS-geld opgetrokken grensposten.
Maandag liep het bericht binnen dat 1000 Afghaanse soldaten over diezelfde grens met Tadzjikistan waren gevlucht op zoek naar een veilig onderkomen na gevechten met de taliban. In andere gebieden slaat het regeringsleger zonder slag of stoot op de vlucht.
Volgens het persagentschap AP zijn van de tien districten die de voorbije drie dagen door de taliban zijn veroverd acht zonder weerstand in hun handen gevallen. The Washington Post bericht dat vluchthuizen voor Afghaanse vrouwen uit voorzorg verhuizen.
Wat was het doel?
De beslissing van Biden om de Amerikaanse troepen na 20 jaar terug te trekken wordt in de VS breed ondersteund, zelfs door oud-president Donald Trump, zij het met het nodige verbale voorbehoud. In het Congres zijn wat oude neo-conservatieven tegen – heel veel rumoer maken ze niet. Maar dat het zo snel de verkeerde kant opgaat met het door de VS ondersteunde en opgeleide, van duur wapentuig voorzien Afghaans leger, laat een vieze smaak achter. Er hebben, los van de biljarden dollar die werden uitgegeven, 2354 Amerikaanse militairen het leven gelaten in wat de langste oorlog is uit de VS-geschiedenis.
Chuck Hagel, een gewezen Republikeinse senator die onder Obama minister van Defensie was, wees er bij CNN op dat er 20 jaar lang een verkeerde aanpak is geweest. Te beginnen bij iets elementairs: men is het nooit eens geraakt over het doel van de oorlog. Wou men gewoon Al-Qaeda liquideren, dat vanuit Afghanistan aanslagen kon beramen? Wou men de natie Afghanistan opbouwen tot een betrouwbare bondgenoot? Wou men een cultuur aanpakken? ‘Ik stelde daar vragen over in de Senaat, maar er kwam nooit een duidelijk antwoord’.
Hagel lijkt zich nu neer te leggen bij naderende doem.
Dat de plannen voor de evacuatie van de ambassade worden bijgestuurd, noopt evenmin tot optimisme, en roept slechte herinneringen op aan de evacuatie van Vietnam.
‘Voor Afghanistan, en misschien ook voor Joe Biden, wordt dit een zomer vol pijn’
The Washington Post riep Biden tijdens het weekend in een editoriaal op tot een koerswijziging door ten minste de terugtrekking van de troepen te vertragen en garanties in te bouwen voor de bevolking. De krant heeft weinig hoop dat die koerswijziging er ook komt, want tegenover de Afghaanse president Ashraf Ghani heeft Biden vorige week nog eens herhaald dat diens land op eigen benen moet staan.
Maar zonder ingreep valt de regering in Kaboel in 6 tot 12 maanden, citeert de krant een gelekt rapport van Amerikaanse inlichtingendiensten. De gevolgen zullen ruimer zijn, voorspelt de Post: ‘Als de regering valt, lopen niet alleen de Afghanen gevaar. Volgens de inlichtingendiensten en een studie die voor het Congres werd uitgevoerd kan Al-Qaeda opnieuw basissen in het land inrichten. Golven van vluchtelingen zullen waarschijnlijk uit het land vertrekken. Die vluchtelingen zullen buurlanden als Pakistan destabiliseren en zullen zich verzamelen aan de grenzen van Europa. Rivalen van de VS zoals Iran, China en Rusland kunnen tot de conclusie komen dat Biden geen zin heeft om VS-bondgenoten als Irak, Taiwan en Oekraïne te verdedigen’.
In diezelfde krant schetste buitenlandcommentator David Ignatius eerder een wat meer genuanceerd beeld. Volgens hem zijn de taliban zelf van hun melk door het gemak waarmee ze terreinwinst boeken. Ze zullen nu zonder veel knowhow land moeten besturen. En het land dat ze in handen krijgen, is fundamenteel veranderd. ‘Ze hebben hun droom gerealiseerd door de Amerikaanse terugtrekking af te dwingen, maar wat nu? Afghanistan is een meer stedelijke en moderne natie geworden dan toen ze 20 jaar geleden uit de macht verdreven werden. Kaboel en andere grote steden zullen misschien niet gemakkelijk vallen. Zelfs als het leger desintegreert, zullen milities blijven vechten’.
‘Amerikanen waren deze oorlog beu’, aldus Ignatius, ‘maar ze zullen de scènes van ons vertrek evenmin graag zien.’
Hij concludeert: ‘Voor Afghanistan, en misschien ook voor Biden, wordt dit een zomer vol pijn’.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
