‘Oplossing voor Gaza? Waarom Donald Trump beter een voorbeeld neemt aan Woodrow Wilson’

‘Vandaag wil  Donald Trump vrede stichten door  het Palestijnse recht op zelfbeschikking overboord te gooien. Dat is geen goed idee, zoals de geschiedenis ons leert’, schrijft  Tim Brys. In deze bijdrage staat hij stil bij de manier waarop verschillende Amerikaanse presidenten zijn omgegaan met het recht op zelfbeschikking.

Amerikaans president Trump lanceerde op zijn Truth Social een met AI gegenereerd filmpje. Het opent met enkele beelden van de vernietiging in Gaza en een kind dat achtervolgd wordt door gemaskerde mannen, vermoedelijk Hamas militanten. Het opschrift luidt “2025 … what’s next?” Vervolgens stappen enkele Palestijnse kinderen en volwassenen uit tunnels en ontdekken ze een nieuw Gaza, met wolkenkrabbers, palmbomen, jachten aan het azuurblauwe water, Tesla’s op straat en een enorm gouden standbeeld van de Amerikaanse president.

Figureren in het filmpje: bebaarde buikdansers, een kind met een gouden ballon van Trump’s hoofd, Trump met een quasi naakte Midden-Oosterse vrouw in een club, Musk die gretig mezze eet en overal geld rondstrooit, en tot slot Trump en Netanyahu op een strandstoel in een luxeresort.

De begeleidende songtekst luidt: “Donald is coming to set you free, bringing the light for all to see, no more tunnels, no more fear, Trump Gaza is finally here. Trump Gaza, shining bright, a golden future, a brand new light. Feast and dance the deal is done, Trump Gaza, number one!”

Dit is voorlopig het hallucinante hoogtepunt van Trumps kolonialisme: niet het afgeborstelde neokolonialisme waarbij macht over andere landen indirect wordt uitgeoefend, maar regelrechte overname in een terugkeer naar het traditionele kolonialisme, dat is veel glorieuzer.

Na het Panamakanaal, Groenland en Canada, kwam Gaza enkele weken geleden in Trumps vizier. Het plan van deze ervaren vastgoedontwikkelaar is een Amerikaanse overname van de strook, zodat de VS het gebied tot een “Riviera van het Midden-Oosten” kunnen omtoveren. Daarvoor moeten twee miljoen Palestijnen ‘verhuizen’ naar Egypte en Jordanië, want niemand zit graag in de verbouwingen. Recht op terugkeer krijgen ze echter niet.

In Israël werd Trumps idee warm onthaald. Al in 2023 circuleerden er kolonistenplannen voor het bouwen van vakantiehuizen aan het Gazaanse strand. Netanyahu noemde Trumps voorstel “het eerste goede idee” dat hij hoorde en Israëlisch minister van Defensie Israël Katz onthulde vorige week plannen voor een overheidsagentschap dat het vertrek van Palestijnen naar hun nieuwe thuislanden moet faciliteren.

Eerder tweette Katz: “De bevolking van Gaza zou het recht op bewegingsvrijheid en migratie moeten hebben.”

Trump schreef dan weer: “Ze zullen eindelijk de kans hebben om gelukkig, veilig en vrij te zijn.”

De ironie druipt ervan af, net als bij Trumps filmpje. De veiligheid en vrijheid van Gazanen worden al decennialang vooral door Israël ontnomen, hoewel de autoritaire Hamas de strook eveneens daartoe bijdroeg. De totale vernieling van de Gazastrook werd uitgevoerd door het Israëlisch leger, met Amerikaanse bommen. Palestijnen nu ongevraagd een volksverhuizing opdringen, zal de problemen voor Israël en Amerika alvast niet oplossen.

Trump zou beter een voorbeeld nemen aan één van zijn voorgangers.

Op het einde van de Groote Oorlog was het Ottomaanse rijk op sterven na dood. De Britten en de Fransen hadden grote delen van het Midden-Oosten veroverd. Ze vroegen zich af: wat met al de volkeren die onder Ottomaans imperialisme leefden? Wat met ‘Groot Syrië’, dat ook het huidige Libanon, Israël/Palestina en Jordanië omvatte?

Amerikaans president Woodrow Wilson legde in 1918 de wereld een veertien-puntenplan voor om internationaal vrede na te streven. Daarbij benadrukte hij onder andere het belang van zelfbeschikking en soevereiniteit voor de volkeren.

Bij Midden-Oosterlingen groeide daarom de hoop dat ze zelf hun naties zouden kunnen opbouwen. Amerika zette de King-Crane commissie op, om deze nationale aspiraties te evalueren, ter voorbereiding van de Vredesconferentie in Parijs van 1919, waar over hun lot beslist zou worden.

De commissie werd naar eigen zeggen “het eerste onderzoek naar de Arabische publieke opinie” ooit. Onderzoekers King en Crane reisden de hele regio af en leverden tijdig hun rapport in.

Over Palestina schreven ze met een voorkeur voor het zionisme begonnen te zijn aan hun studie. Ze sloegen met waardering de toewijding van joodse kolonisten gade. Toch leidden “de feiten in Palestina, gekoppeld met de kracht van de principes afgekondigd door de geallieerden,” met name het recht op zelfbeschikking, tot andere conclusies. Ze stelden vast dat bijna 90% van de lokale bevolking – alle niet-joden – volledig tegen het zionistisch programma gekant waren. Als zelfbeschikking belangrijk was, dan moest het zionistische programma afgezwakt, concludeerden ze.

De Britse Balfourverklaring voorzag in een ‘nationale thuis’ voor het joodse volk in Palestina. Ze stelde echter ook dat dat de rechten van niet-joodse gemeenschappen niet mocht bedreigen. King en Crane schreven in hun verslag dat ongelimiteerde joodse immigratie en een joods-nationalistische staat in het land dat wel zouden doen. Zionisten wilden het volledige land bezitten, via allerlei vormen van aankoop, maar volgens King en Cranes onderzoek zou dat onmogelijk zijn ‘zonder de macht van wapens.’

‘Dat op zichzelf toont aan hoe onrechtvaardig het zionistisch programma is voor de niet-joodse bevolking van Palestina en Syrië,’ concludeerden ze. Er was dringend een oplossing nodig voor de Europese joden, maar dat leek ten koste te gaan van de Palestijnse bevolking.

Principe van zelfbeschikking

King en Crane argumenteerden tegen het opdelen van de regio en voor een verenigd Syrië, met ook een plaats voor de joodse bevolking. Ze concludeerden dat op basis van het principe van zelfbeschikking en de mening van Midden-Oosterlingen. (Al moet erbij gezegd dat ze de VS voorstelden als tijdelijke voogd om het ontstaan van dit nieuwe groot-Syrië te overzien.) Hun verslag werd op de vredesconferentie echter volledig genegeerd. Groot-Brittannië en Frankrijk hadden het Midden-Oosten al vooraf opgedeeld. Het gevolg was onder andere dat een zionistische staat, zoals voorspeld, met geweld werd opgericht.

Vandaag wil Trump vrede stichten door zoals Frankrijk en Groot-Brittannië het Palestijnse recht op zelfbeschikking overboord te gooien. Dat is geen goed idee, zoals de geschiedenis leert, wat Netanyahu ook mag beweren. Amerikaans minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio, die over Gaza onderhandelde in Saudi-Arabië, stelde dat voorlopig “het enige plan het Trump plan is.”

Dit bericht op Instagram bekijken

Een bericht gedeeld door President Donald J. Trump (@realdonaldtrump)

Of het Trump echt menens is, of dat zijn retoriek en filmpjes dienen om anderen onder druk te zetten, is niet duidelijk. Ze zijn alleszins extreem pijnlijk voor de Palestijnse bevolking, een zoveelste slag in het gezicht vanwege de machtigste natie op aarde, die Israël onvoorwaardelijk steunt. En woorden tellen: Trumps voorstel zette ‘zijn’ vredesakkoord tussen Israël en Hamas al zwaar onder druk.

Trump had beter een voorbeeld genomen aan zijn voorganger Woodrow Wilson. Het Palestijnse recht op zelfbeschikking is vandaag intiem vervlochten met dat Israëlische recht. Dat wil zeggen dat ze er samen zullen moeten uitraken. Diplomatie blijft de enige uitweg die het recht op zelfbeschikking van beiden kan respecteren. Wapens kunnen dat niet. Een veredelde etnische zuivering al zeker niet.

De generationele pijn van een mediterraan volk en de gehechtheid aan hun land veeg je niet uit met de belofte van een appartement in de schrale Egyptische woestijn. Dat riskeert tot meer geweld te leiden.

Tim Brys is auteur, Master in Midden-Oostenstudies (Beiroet) en werkzaam in vredesprojecten in Libanon.