‘Op defensie en migratie zijn de Vlaamse partijen bang geworden van hun eigen schaduw’

‘Haha, net op tijd’, tweette N-VA-boegbeeld Theo Francken dit weekend. Hij had het over premier Alexander De Croo die met een aantal nieuwe plannen op de proppen kwam: de Open VLD’er wil de investeringen in defensie veel sneller optrekken dan voorzien. Het geld daarvoor moet komen van de gezondheidszorg, waarvan hij de uitgaven ‘onder controle’ wil houden. Nog opvallender: hij wil de werkloosheidsuitkeringen ook beperken tot twee jaar. Na jaren van kwistige overheidsuitgaven draait De Croo de kraan plots dicht.

Het is niet moeilijk om te zien waarom Francken dat grappig vond. De Croo kwam net terug van een fel gemediatiseerd bezoek aan Oekraïne. Daar horen ook stoere beleidsplannen bij. Wie zoals De Croo een Europese topjob ambieert, kan vandaag maar beter voor méér militaire uitgaven pleiten. En voor de klassieke liberale achterban is het nooit kwaad om zo vlak voor de verkiezingen een beetje donkerblauw te kleuren. Meer defensie, minder dop: voor een liberaal met Europese aspiraties is dat twee keer gewonnen. Alleen hebben we de premier van Vivaldi de afgelopen jaren over beide dossiers weinig horen zeggen. Francken bespeurt enig opportunisme, en wie zal zeggen dat hij ongelijk heeft.

De plannen van De Croo passen in een defensiedebat dat de laatste weken flink aangezwengeld wordt, niet het minst door diezelfde Theo Francken. Francken had vrijdag nog eigen plannetjes op tafel gelegd om de financiering van extra militaire uitgaven te bekostigen. De luchthaven van Zaventem zou aan Vlaanderen moeten worden verkocht. Lees: strategische infrastructuur naar Vlaanderen halen in ruil voor federaal geld, een mini-mini-staatshervorming zeg maar. De leeflonen wil hij bevriezen.

De gelijkenissen tussen Francken en De Croo vallen meer op dan de verschillen. De N-VA en de Open VLD willen allebei de defensie-uitgaven optrekken. En allebei willen ze dat doen door in de sociale uitgaven te snijden: werkloosheid, leeflonen, groeinorm van de gezondheidszorg – niks is veilig. Maar: Francken was wel eerst. Een concurrent bekampen door heel snel zijn voorstel over te nemen: dat is, inderdaad, humor.

Alleen: dat doet de N-VA zélf ook heel de tijd, zij het niet zozeer met de Open VLD, maar wel met Vlaams Belang. In een poging om het verschil met Tom Van Grieken zo klein mogelijk te maken scherpte de N-VA haar migratiestandpunten dit weekend nog aan. In 2015 zei voorzitter Bart De Wever nog dat we de Conventie van Genève kritisch tegen het licht moeten durven te houden. Vandaag zegt de N-VA dat ze ‘zo goed als geen’ asielzoekers meer willen opvangen en dat gedurende ‘de komende tien jaar’. Als dat u doet denken aan de ‘immigratiestop’ waar het Vlaams Belang al decennia voor pleit, dan bent u niet alleen. Haha, net op tijd, zullen we maar denken.

Het is een van de beste illustraties van de verrechtsing die om ons heen grijpt. Zowel voor militaire uitgaven als voor het vluchtelingenvraagstuk is de politieke bewegingsruimte zeer klein geworden. Op defensie en migratie zijn de Vlaamse partijen bang geworden van hun eigen schaduw. Dat geldt zeker voor CD&V en iedereen rechts daarvan, maar soms zelfs ook voor links. Terzake deed recent een rondje van de partijvoorzitters over nieuwe militaire uitgaven, en alleen Raoul Hedebouw (PVDA) trok aan de rem. Zelfs Groen-voorzitster Nadia Naji zei dat er extra investeringen nodig zijn, als die maar niet ten koste gaan van sociale en ecologische plannen. Vooruit wilde niet reageren – wat ook, welja, bijzonder was. De slotsom? De kleine lettertjes kunnen verschillen, maar als het gaat over de grote lijnen van ons defensie- en migratiebeleid zijn er voor de kiezer vandaag niet veel opties. Bijna alle partijen pleiten voor meer geld voor het leger, véél meer. Bijna alle partijen willen het aantal vluchtelingen flink naar beneden.

Soms wordt het kopieergedrag een beetje gênant. Gevraagd naar de financiering voor de extra defensieplannen verwees Tom Van Grieken naar het slordige één miljard euro dat we uitgeven aan de opvang van asielzoekers en de twee miljard voor ontwikkelingshulp. Nog geen 24 uur later begon Francken óók over de opvangfactuur en de kosten van ontwikkelingssamenwerking. Voor partijen die soms de schijn ophouden dat ze erfvijanden zijn, lagen de standpunten wel héél dicht bij elkaar.

De bijtrekpas van Francken kwam in de ochtendradio volgend op de avondtelevisie van Van Grieken. Zou dat in het universum van Theo Francken nog gelden als ‘net op tijd’? Vast wel.