‘Oorlog in Oekraïne: België moet de levering en het gebruik van clustermunitie scherp veroordelen’

Vorige week kondigden de Amerikaanse autoriteiten de levering aan van clusterbommen voor het Oekraïense leger. ‘Suggereren dat deze wapens enkel slecht zijn als ze gebruikt worden door een vijandig land, maar aanvaardbaar wanneer ze worden ingezet door een bondgenoot, is absoluut onacceptabel’, schrijven organisaties Vrede VZW, Pax Christi, intal en CNAPD.

Clustermunitie, of clusterbommen zijn wapens waarin kleinere explosieve projectielen (submunitie) zitten. Ze geraken over een groter gebied verspreid in vergelijking met andere conventionele wapens. Het gevaar schuilt precies in de aard van het wapen. Een deel van de submunitie, of ‘anti-pantser’/’anti-persoonsmunitie’, ontploft in een later stadium.

Maar wanneer? Dat weten we niet.

Morgen, over een maand, over tien jaar. Naar schatting ontploft 10 tot 30 procent van de submunitie die door deze wapens wordt afgeworpen pas veel later, dus ook als het conflict al voorbij is.

Deze technische eigenschap heeft geleid tot de dood van tienduizenden burgers wereldwijd. Jaren nadat de gevechten zijn beëindigd, blijven veel van deze explosieven verborgen achter over uitgestrekte gebieden, waardoor het leven van burgers in deze zones generaties lang wordt bedreigd.

Clustermunitie is op grote schaal in Laos ingezet tussen 1964 en 1973, maar nog lang daarna, tussen 2008 en 2022, stierven duizend burgers door explosies van submunitie. In plaats van een oorlogswapen dat ontworpen is om militaire doelen te treffen, zijn de slachtoffers vaak boeren die op hun velden werken of spelende kinderen. Bovenop de dodelijke slachtoffers zijn er de talloze verminkte mensen wiens handen of voeten worden geamputeerd, of die blind achterblijven.

Daarom zijn er campagnes gevoerd om clustermunitie te verbieden (o.a. door de ngo Handicap International). Het resultaat van die inspanningen was een internationaal verdrag dat het gebruik ervan in veel landen verbiedt. In 2006 was België het eerste land ter wereld dat het bezit, de productie en het gebruik van deze wapens verbood met de ‘Mahoux-wet’.

Op internationaal niveau ondertekende ons land in 2008 de Conventie over Clustermunitie in Oslo, die inmiddels is aangenomen door 110 landen over de hele wereld, waaronder bijna de hele Europese Unie. Het verdrag verbiedt de productie, het gebruik, de opslag, de overdracht en het aanzetten tot het gebruik van dit type wapen. Onder het verdrag zijn deelnemende landen ook verplicht om de normen ervan te promoten en andere landen te ontmoedigen om clustermunitie te gebruiken.

Enkele maanden geleden werd het Russische leger ervan beschuldigd dit type wapen te hebben ingezet. Het gebruik ervan werd terecht veroordeeld door alle EU-landen, waaronder België, en ook door de Verenigde Staten.

(Lees verder onder de preview)

Dovemansoren

De aankondiging van de levering van clustermunitie door de VS zou even krachtig en ondubbelzinnig moeten veroordeeld worden.

Toch hebben de Belgische autoriteiten, net als Duitsland en het Verenigd Koninkrijk, slechts schoorvoetend kritiek geleverd op deze beslissing. Het valt te vrezen dat dit bijna stilzwijgen wijst op een minimale wil om het internationaal recht te beschermen of op diplomatiek amateurisme.

Suggereren dat deze wapens enkel slecht zijn als ze gebruikt worden door een vijandig land, maar aanvaardbaar wanneer ze worden ingezet door een bondgenoot, is absoluut onacceptabel. Niet alleen om morele redenen maar ook politieke, want elke veroordeling van oorlogsmisdaden (inclusief die gepleegd door Russische troepen) dreigt anders in dovemansoren te vallen en wordt op die manier  onsamenhangend.

De Belgische regering zou haar voortrekkersrol in de strijd tegen deze destructieve en onmenselijke wapens moeten honoreren en voortzetten. Ze dient duidelijk te maken dat het gebruik van deze wapens in de eerste plaats Oekraïense burgers in gevaar brengt. Dit type wapens bevordert noch de bescherming van burgers, noch de vrede.

Ondertekend door:

CNAPD

intal

Pax Christi

Vrede vzw