Ook omstreden nieuwe gentechnieken vallen onder ggo-wetgeving, oordeelt Europees Hof

Het Europees Hof van Justitie oordeelt dat gewassen die het resultaat zijn van nieuwe genetische manipulatietechnieken zoals CRISPR-Cas9 of ‘mutagenese’ onder de bestaande Europese ggo-wetgeving vallen. Dat is een overwinning voor milieu- en consumentenorganisaties.

Binnen de genetische manipulatie zijn nieuwe technieken van ‘mutagenese’ sterk in opmars. Ze maken het mogelijk om genen te wijzigen zonder daarbij vreemd DNA te gebruiken. Op verzoek van de Franse overheid boog het Europees hof zich over de vraag of die nieuwe gentechnieken moeten voldoen aan de bestaande Europese ggo-regels.

In het vonnis vandaag oordeelt het Hof dat ook de nieuwe technieken wel degelijk onder de ggo-wetgeving vallen. Die legt onder meer verplichtingen op om het risico voor het milieu te minimaliseren en het gebruik van genetische gewijzigde gewassen kenbaar te maken op het etiket.

Overwinning

‘Dit is een grote overwinning voor het milieu, boeren en consumenten’, zegt Nina Holland van de ngo Corporate Europe Observatory. ‘Het is nu duidelijk dat Europese beleidsmakers gewassen die met de nieuwe methode zijn gecreëerd moet controleren op risico’s voor de volksgezondheid en het milieu, en dat ze het etiket van ggo moeten dragen.’

Ook Greenpeace juicht het vonnis toe. ‘Het Hof maakt het glashelder dat planten en dieren die het product zijn van deze technieken moeten voldoen aan dezelfde veiligheids- en etiketteringsregels als andere ggo-organismen’, zegt Franziska Achterberg, directeur Voedingsbeleid bij Greenpeace. ‘Die regels bestaan juist om schade te vermijden en consumenten te informeren over wat ze eten. Dergelijke nieuwe ggo-gewassen introduceren in het milieu zonder de nodige veiligheidsmaatregelen is illegaal en onverantwoord, zegt ze. “De Europese Commissie en de lidstaten moeten er nu voor zorgen dat alle nieuwe ggo’s streng getest worden en dat bestaande proefvelden onder de ggo-regels gebracht worden.’

Vlaanderen

De kranten De Morgen en La Libre Belgique brachten deze week aan het licht dat ook in Vlaanderen sinds 2017 in alle stilte een veldproef wordt gehouden door het Vlaams Instituut Biotechnologie (VIB), met maïs die is veranderd met de CRISPR-technologie.

‘Dit vonnis betekent ook dat het geheime testveld in België illegaal is’, zegt Nina Holland. ‘De CRISPR-techniek heeft geen enkele “geschiedenis van veilig gebruik”, en de planten die in het proefveld gebruikt worden zijn zonder twijfel genetisch gewijzigde gewassen. De Belgische overheid moet nu de nodige stappen nemen en de test stopzetten.’

VIB-proefveld met ‘gehackte’ maïs blijft voorlopig ongemoeid

Het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB) gaat de veldproef met genetisch gemodificeerde maïs, waarover begin deze week nog heel wat te doen was, voorlopig niet weghalen. Het Europees Hof van Justitie oordeelt dat de nieuwe ggo-technieken die voor die veldproef zijn gebruikt wel degelijk onder de ggo-richtlijn vallen, maar “die uitspraak gaat niet rechtstreeks over deze planten”, zegt VIB-expert René Custers.

Het Europees Hof van Justitie heeft vandaag/woensdag geoordeeld dat nieuwe technieken om organismen genetisch te modificeren, zoals mutagenese, wel degelijk onder de Europese richtlijn voor genetisch gemanipuleerde organismen (ggo’s) vallen. Dat betekent dat de gewassen dezelfde test- en etiketteringsvereisten moeten ondergaan als andere ggo’s. Het Hof maakt wel een uitzondering voor oudere mutagenese-technieken, die al bewezen hebben dat ze veilig zijn, maar de maïsproef van het VIB werkt met de moderne CRISPR/Cas9-methode, die volgens de uitspraak wel onder de ggo-richtijn valt.

VIB-expert René Custers bevestigt dat, maar stelt dat het Europees Hof geen uitspraak doet over specifieke gevallen. “Hoe ik de uitspraak lees, valt de CRISPR/Cas9-methode onder de ggo-richtlijn, ongeacht wat je ermee bereikt. De wijzigingen die wij aanbrachten in het DNA van de maïs kun je eigenlijk ook aanbrengen via oudere technieken, maar daar houdt het EU-Hof geen rekening mee.”

Het VIB is niet van plan om de veldproef met maïs nu in allerijl weg te halen of andere aanpassingen te doen. “Deze uitspraak gaat over een zaak bij de Franse Raad van State. Het is nu in de eerste plaats aan die Raad van State om uitspraak te doen, daarna moeten andere rechtbanken in de lidstaten rekening houden met die jurisprudentie”, zegt Custers.

Voor het VIB-maïsveld is het wachten op communicatie van de overheid. Bevoegd minister Marie Christine Marghem (MR) had het VIB in een brief gemeld dat de gebruikte methode niet onder de Belgische wetgeving rond ggo’s valt, “en die brief is voorlopig niet herroepen”, zegt Custers. “Ik ga ervan uit dat de uitspraak van het EU-Hof ook op het bureau van de federale overheid belandt, en dat die daarnaar zal handelen.”

Milieuorganisatie Greenpeace hamert erop dat de Europese Commissie en de lidstaten er nu snel voor zorgen dat “alle veldproeven beantwoorden aan de ggo-regels”. “Het Hof maakt duidelijk dat planten en dieren die afkomstig zijn van genoombewerking aan dezelfde voorwaarden moeten voldoen als andere ggo’s.

Deze vereisten bestaan om schade te voorkomen en om consumenten te informeren over wat ze op hun bord krijgen. Deze ggo’s toelaten in het milieu zonder gepaste veiligheidsmaatregelen is illegaal en onverantwoordelijk, zeker omdat genoombewerking kan leiden tot onbedoelde neveneffecten”, zegt beleidsexperte Franziska Achterberg. De ngo Corporate Europe roept de Belgische overheid op om “naar de uitspraak te handelen en de geheime, ongereguleerde veldproef stop te zetten”.