Ontmoet Jeb ‘Clush’, de Bush waar Republikeinen zich zorgen over maken

Wordt Jeb Bush, die maandag zijn presidentskandidatuur officieel zal bekendmaken, de derde Bush in het Witte Huis? Wat zal ‘de slimme Bush’ na zijn eventuele verkiezing uitrichten? En waarom maken Republikeinen zich meer zorgen over zijn kandidatuur dan Democraten? ‘Goedheid’, zegt hij, ‘kan niet van de overheid komen’.

Jeb is 62 en met zijn 1m91 de langste Bush. De naam, Jeb, een samentrekking van John Ellis Bush. Hij wordt tegenwoordig geconfronteerd met een andere nieuwvorming: Clush, de samentrekking van Clinton en Bush. Dat is wat zijn Republikeinse tegenstanders hem/hen noemen – inwisselbare kandidaten, allebei afkomstig uit een politieke dynastie met bedenkelijke kantjes.

Dit zou zijn moment de gloire moeten zijn, iets waar hij al bijna 55 jaar van droomt, van lang voor zijn eigen vader president werd. Maar Jeb heeft geen goede maanden achter de rug. Toen hij in december 2014 liet weten dat hij ‘actief’ onderzocht of hij een gooi zou doen naar het presidentschap, was hij aan Republikeinse kant meteen koploper in de peilingen. Dat had met zijn naambekendheid te maken (of met de naamonbekendheid van de tegenstand), en gedeeltelijk met zijn balans als gouverneur van Florida. Florida, qua bevolking de derde staat in het land, is geen gemakkelijke staat. Maar Jeb slaagde erin zowel conservatieve Cubaanse vluchtelingen te vriend te houden als progressieve gepensioneerden. Na twee ambtstermijnen had 64 procent van de bevolking een positieve opinie van de gouverneur.

Uitgejouwd

De overgang van populaire ex-gouverneur naar presidentieel (bijna)-kandidaat verliep evenwel niet zonder moeite. Op de prille Republikeinse bijeenkomsten met presidentskandidaten werd er gejoeld als de naam Bush viel, of als hij ten tonele verscheen – volgens sommige waarnemers waren de Republikeinse aanwezigen vaak kritischer en luider afwijzend voor Bush dan als de naam van Hillary Clinton viel.

Republikeinen in staten als Iowa waar de eerste presidentiële caucus gehouden zal worden, zijn een stuk christelijker en conservatiever dan de rest van de Republikeinen en de rest van het land, en hebben heel andere prioriteiten dan de Cubaanse Republikeinen uit Florida. Bush deed wat hij vaker doet: hij bleef beminnelijk, wat schuw, en zei dat je soms een voorverkiezing moet durven te verliezen om de grote verkiezing te kunnen winnen. Die uitspraak viel ook al slecht bij de echt conservatieven. Bush suggereerde dat hij niet naar rechts zou uitwijken om hun stemmen te winnen.

Irakblunder

Maar het was niet alleen de vijandige omgeving van Republikeinse ultra’s die hem parten speelde. Jeb maakte er zelf een potje van toen Megyn Kelly van Fox News hem vroeg of hij met de wetenschap van nu Irak zou zijn binnengevallen, zoals zijn oudere broer George W. had gedaan. Gedurende vier dagen zocht Jeb, in vele versies, naar een juist antwoord. Het begon bij Kelly met ‘ja’. Het ging kort daarna over in ‘misschien’. Bij dat ‘misschien’ bleef hij enkele dagen in verschillende gradaties van twijfel hangen. Pas na vier dagen vond hij een sluitend antwoord: ‘Zo zit het’, zei hij toen. ‘Als we allemaal verondersteld worden op hypothetische vragen te antwoorden – wetende wat we nu weten, wat zou je gedaan hebben? Ik zou het niet gedaan hebben. Ik zou Irak niet binnengevallen zijn’. Even later voegde hij toe: ‘Fouten werden gemaakt’. Maar ook, in het voordeel van zijn broer: Irak was ‘fragiel maar stabiel in 2008’ toen George W. afscheid nam als president. ‘Dit herbeleven en hypothetische vragen beantwoorden doet de families van gesneuvelden geen deugd’.

Hij verschuilt zich achter de troepen, gromde Nobelprijswinnaar en columnist Paul Krugman naderhand.

Dat was niet was zijn aanhang schokte. Die aanhang stond perplex dat hun man de meest voor de hand liggende van alle vragen, over massavernietigingswapens die er niet waren, over 4.400 gesneuvelde Amerikanen, en over chaos in het Midden-Oosten, en de rol daarin van zijn oudere broer, niet simpelweg wist te beantwoorden. Was dat ‘de slimme Bush’? De traagheid schokte ook, schreef The Washington Post, zijn financiers. De krant citeerde een donor: ‘Dat antwoord hadden we klaar moeten hebben’.

Jebs campagne had stoer aangekondigd dat zijn super-PAC 100 miljoen dollar zou inzamelen vooraleer hij zijn kandidatuur officieel zou bekendmaken. Die super-PAC’s (Political Action Committees) kunnen onbeperkt bijdragen inzamelen maar mogen niet officieel verbonden zijn met een verklaarde kandidaat – mede daarom doen kandidaten er vele maanden over alvorens ze hun kandidatuur officieel bekrachtigen, tot zolang kunnen ze de deur bij grote geldschieters platlopen en grote bijdragen binnenrijven. Maar dat bedrag van 100 miljoen wordt volgens de Post niet gehaald, wellicht ‘bijlange niet’. Een andere Republikein, de nog niet verklaarde gouverneur van Ohio, John Kasich, gaat bij de financiers van Bush langs en argumenteert dat hij een geldig en wellicht beter alternatief is voor hun steun en hun geld.

Crisis?

Bush beantwoordde tot dusver tijdens bijeenkomsten honderden vragen, in tegenstelling tot Hillary die rechtstreekse vragen vermijdt, en die haar agenda strak in de hand houdt. Over het algemeen verkiest de pers de manier van doen van Jeb, maar zijn boodschappen zijn soms verre van helder. Hij vertoont de familietrek van de slechte grammatica. Hij denkt luidop. Hij gaat alle kanten op. In Florida kon hij zich dat luidop denken veroorloven. Maar nu schijnt het hem stemmen te kosten.

In maart stond hij volgens peilingen nog ruim op kop van het Republikeinse veld, met 21 procent van de stemintenties, 8 procent meer dan zijn naaste rivaal, de nog niet verklaarde kandidaat Scott Walker, gouverneur van Wisconsin.

In de recentste poll maakt Bush met 10 procent nog net deel uit van het koppeloton, aangevoerd door Walker en Rand Paul met 11 procent (de foutenmarge van de poll is groot, er werd naar 16 kandidaten gepeild).

Jeb weigert van crisis te spreken, in het licht van zijn kandidatuurstelling die maandag officieel wordt. ‘Het is juni, in hemelsnaam. We hebben een lange weg te gaan’. Over twee maanden is het eerste kandidatendebat, over acht maanden de eerste voorverkiezing. Maar in de voorbije week heeft hij wel zijn campagneteam door elkaar geschud. Wellicht wordt de boodschap vanaf nu meer gestroomlijnd, wordt er voortaan minder luidop gedacht.

Wie is Jeb Bush?

Men noemde hem dus, in tegenstelling tot zijn oudere broer George W., de ‘slimme Bush’.

In 1986, toen hij 33 was en deel uitmaakte van het campagneteam dat zijn vader George Herbert Walker Bush tot president zou maken, werd hij voor het eerst uitgebreid geïnterviewd. Hij was bankier geweest in Venezuela, was dan naar Florida verhuisd waar hij als vastgoedmakelaar werkte. Maar politiek was zijn passie. En hij deed liever aan politiek door dossiers te bestuderen dan door handjes schudden (ook daarin verschilt hij van zijn broer, die blijkbaar ooit op een vraag wat hij over misdaad vond, antwoordde: ik ben ertegen). Op zijn achtste of zo, lang voor zijn vader presidentskandidaat was, had Jeb al gezegd dat hij ooit president zou zijn.

Er is, over vier generaties van Bushen, een lijn te trekken die gaat van gematigd naar conservatief. De oervader, Prescott Bush, die onder meer als bankier zijn geld (veel geld) had vergaard bij bedrijven die niet vies waren van handel met het Derde Rijk, was een progressieve Republikein in Connecticut. Na enkele mislukte pogingen werd hij als Senator werd verkozen. Hij ijverde onder meer voor geboorteplanning en betere (hogere) studiemogelijkheden voor minderheden.

Zoon George Herbert Walker verhuisde naar Texas en verdiende (veel) geld door als wildcatter naar olie te boren op plekken waar die niet evident te vinden was. Hij maakte politiek carrière in een staat die conservatief was, door zich onder meer te keren tegen de wetten op burgerrechten die de Texaanse president Lyndon B. Johnson doorvoerde. Hij werd nog een graad conservatiever toen hij vicepresident werd van Ronald Reagan. Hij moest in die periode onder meer zijn abortusstandpunt afzweren.

Zijn presidentschap, tussen 1989 en 1993, werd gekenmerkt door drie dingen: dat hij in tegenstelling tot zijn verkiezingsbelofte (‘Read my lips, no news taxes’) toch nieuwe belastingen invoerde, dat hij ten oorlog trok in de Golf (om Saddam uit Koeweit te verdrijven, maar hij ging niet zover Saddam af te zetten) en dat het land onder zijn bewind in een economische crisis belandde. Bush verloor bij zijn herverkiezing van de jonge Bill Clinton. G.H.W. Bush werd door zijn partij altijd als een valse conservatief beschouwd, een real-politicus zonder veel principes, dichter bij Prescott Bush dan bij Reagan, iemand die zijn beleid zoals zijn principes liet bepalen door omstandigheden.

‘Dierlijke aantrekkingskracht’

De kinderen van de grijze George Herbert Walker en zijn meer flamboyante echtgenote Barbara waren wat dat betreft principiëler, en eerder volgelingen van Reagan dan van hun vader (een zoon van Jeb Bush is nu in het parlement van Florida verkozen als kandidaat van de Tea Party, helemaal ter rechterzijde).

De twee oudere zonen, George W. en Jeb, waren totaal verschillend. George was de flierefluiter, de alcoholist, degene die (in tegenstelling tot Prescott en George Herbert Walker, die elk in een wereldoorlog vochten), in duistere omstandigheden aan het leger en aan de oorlog in Vietnam wist te ontsnappen. Een late bekering met afkick zette hem toen hij al in de veertig was op weg naar het gouverneurschap van Texas en later naar het Witte Huis, waar zijn twee ambtstermijnen gekenmerkt werden door een oorlog in de Golf en de ergste financiële crisis sinds de grote depressie van de jaren 30.

Jeb was de serieuze zoon, die op zijn zeventiende zijn wilde haren al kwijt was. Dat kwam, legde hij in 1986 uit door de ontmoeting met zijn Mexicaanse echtgenote.

Bush was op zijn zeventiende samen met klasgenoten naar de Mexicaanse stad Leon getrokken in het kader van een project rond armoede. Daar ontmoette hij (over de precieze manier waarop verschillen de versies) zijn later echtgenote Columba.

Tot dan, zei hij in 1986, in een interview voor de bijlage van The Miami Herald, ‘was ik een kleine cynische etter in een cynische school’.

‘Ik weet niet, misschien was het gewoon rauwe dierlijke aantrekkingskracht. Ik werd gewoon verliefd op haar. Het is een van die niet te beschrijven dingen. Het is me tot dusver nog maar een keer overkomen. Ik kan het niet beschrijven. Ik kan de symptomen noemen. Niet kunnen slapen. Geen honger hebben.’

Frida Kahlo en juwelen

Columba, dochter van een gewelddadige Mexicaanse vastgoedhandelaar, die wellicht illegaal naar de VS migreerde, en minstens drie koppen kleiner dan haar echtgenoot, moest en moet niet weten van politiek. Ze paste niet in de Bush-familie. Jeb trouwde met haar en werd katholiek. Toen Jeb gouverneur was, was Columba een terughoudende, zich wegcijferende First Lady. Ze houdt van kunst, en organiseerde tentoonstellingen met werk van Salvador Dali, Diego Rivera en Frida Kahlo, niet noodzakelijk grote favorieten in Florida. Zij zorgde ervoor dat zijn Spaans beter werd, wat belangrijk was in Florida. Ze kwam een paar keer in het nieuws met dure juwelenaankopen. In 1999, kort nadat haar echtgenoot gouverneur van Florida was geworden, gaf ze bij terugkeer uit Europa aan de douane aan dat ze ter waarde van 500 dollar had aangekocht daar waar ze volgens de aankoopbonnen voor 19.000 dollar aan nieuwe kleren en juwelen bij zich had. Ze heeft al eens 42.000 dollar geleend voor een juwelenaankoop en in één winkel in Florida heeft ze voor 90.000 dollar aan juwelen gekocht. Op die ene keer bij de douane (toen ze zich schaamde voor de aankopen, zei ze later, en niet wilde dat haar echtgenoot op de hoogte was) heeft ze zich voor die aankopen niet verontschuldigd. Ze houdt gewoon van juwelen.

Ze wordt de tegenhanger van Bill Clinton, als het ooit tot een tweestrijd komt tussen Hillary en Jeb. Ze blijft het liefst op de achtergrond, en houdt zich ver van politiek. ‘Als we samen zijn, praten we over andere dingen’. In de periode van Jebs gouverneurschap bleef ze vaak fysiek weg. Ze logeerde niet in de ambtswoning in Tallahassee en verkoos in hun huis in Miami te blijven

Waar staat Jeb voor?

Het is een vraag die na 2 ambtstermijnen als gouverneur duidelijk te beantwoorden zou moeten zijn maar er zijn twee stromingen. Is hij, zoals conservatieve radio-hosts, als Rush Limbaugh en Laura Ingraham (de bedenkster van ‘Clush’) betogen, een ‘Clinton light’. Zij nemen hem zijn migratiestandpunt kwalijk, en zijn onderwijsaanpak, die te veel in de richting van een vast curriculum gaat. Ze voeden ook een oud wantrouwen tegen de Bush-clan, die te veel nadenkt (op George W. na) en te weinig vanuit de darmen conservatief is. Is hij te veel een kind van privilege om echte problemen te kunnen begrijpen?

‘De Bush-en hebben altijd de ontevredenheid onderschat die er aan de basis van de partij over hun politiek bestaat’, zei Ingraham deze week in een gesprek met The Washington Post, ‘En ze nemen de kritiek persoonlijk. Jeb moet begrijpen waarom conservatieven problemen met hem hebben in plaats van te staan kraaien hoe principieel hij wel is’.

Ze doelt dan met name op zijn standpunt inzake migratie. Jeb Bush staat haaks op wat vele conservatieve Republikeinen vinden.

‘Een daad van liefde’

Over migratie is hij, zoals over zijn liefde voor Columba, af en toe lyrisch. ‘Er zijn manieren om de grenzen beter te bewaken dan we het doen’, zei hij in april vorig jaar. ‘En degenen die de wet overtreden moeten bestraft worden. Maar de manier waarop ik het bekijk – en het zal op band vastgelegd worden, het weze zo… De manier waarop ik ernaar kijk, is dat mensen illegaal komen omdat ze niet legaal kunnen komen, ze komen naar ons land omwille van hun families – de vader die zijn kinderen graag ziet en die zich zorgen maakt omdat hij geen voedsel op tafel kan zetten. En ze willen dat hun familie samenblijft en ze gaan de grens over omdat ze geen andere mogelijkheid zien. Ja, ze breken de wet, maar het is geen misdrijf. Het is een daad van liefde. Het is een daad van steun aan de familie. Ja, ze breken de wet, en daar moet een prijs voor betaald worden, maar ik denk eerlijk gezegd dat we mensen niet moeten pesten die naar dit land komen om een inkomen te verdienen voor hun familie’.

Dergelijke uitspraken vallen goed bij latino’s in de VS, maar vallen op koude steen bij conservatieve Republikeinen. Zij vinden deze Bush behalve te bedachtzaam ook te mededogend.

‘De schaamte terugbrengen’

Dat is de ene lezing van hem. Er is daarnaast een hele literatuur om te bewijzen dat Jeb wel degelijk aartsconservatief is. In het conservatief blad The Weekly Standard argumenteerde Andrew Ferguson enkele maanden geleden dat Jeb wellicht de conservatiefste gouverneur aller tijden is geweest.

Hij is, en Ferguson citeert politiek consulent Mike Murphy, niet zozeer de ‘slimme Bush’ maar ‘de Bush-broer met ballen’.

Jeb schrapte over twee ambtstermijnen en acht jaar als gouverneur van Florida 13.000 overheidsbanen, hij maakte de overheid 6,5 procent mager, terwijl de bevolking groeide met twee miljoen. Hij schrapte voor 19 miljard dollar aan belastingen, en liet een surplus van 3 miljard achter.

Ten gronde gelooft hij, zoals professor politieke wetenschappen Matthew T. Corrigan schrijft in het eind vorig jaar verschenen boek Conservative Hurricane: How Jeb Bush Remade Florida, ‘dat de overheid een poging ondernomen heeft om “goedheid” in de Amerikaanse samenleving te brengen en daarbij gruwelijk is mislukt’. Al te lang, vindt Bush, hebben allerlei individuen, families en sociale instellingen gedacht dat ze ‘goedheid konden delegeren’ naar de regering. Goedheid moet terug de volle verantwoordelijkheid worden van het individu.

Jeb Bush beschreef al in 1996 in een boek, Profiles in Character, hoe ‘deugdzaamheid en karakter’ opnieuw moeten ingevoerd worden. Deugdzaamheid is dan bijvoorbeeld het tegenovergestelde van een moeder die een kind alleen opvoedt. Voor die alleenstaande moeder (en voor de vader die haar in de steek laat) moet er opnieuw schaamte zijn, schreef Bush. Schaamte zal de samenleving beter maken. Het desbetreffende hoofdstuk noemde hij ‘The Restoration of Shame’.

In 2003 kwam Jeb actief zij het vruchteloos tussen toen de echtgenoot van de breindode Terri Schiavo haar wilde laten loskoppelen van de machine die haar in leven hield en hogere rechtbanken hem hierin steunden. Hij liet de mogelijkheden tot abortus in Florida verregaand inperken (minder verregaand dan hij had gewenst, rechtbanken draaiden enkele maatregelen terug).

Dominante teddybeer

Vriend en vijand erkennen dat Jeb een wandelende contradictie is. Hij ziet er ontspannen en gematigd uit, wat saai en bedeesd, maar hij is uitermate gedreven en wil te allen prijze zijn zin doordrijven. Hij heeft, zegt men, Florida echt verandert.

‘Hij wist hoe Florida te regeren. Dat kan ik je wel vertellen’, zegt Carl Hiaasen, columnist voor The Miami Herald en schrijver, in een portret voor het blad New York Magazine. ‘Dikwijls met koelbloedige efficiëntie. Ik verschilde op de meeste punten van mening met hem, maar je wist wie het voor het zeggen had’.

Hij is, volgens dat magazineportret, koppig, vasthoudend, uitputtend, een leeuw vermomd als onschuldige teddybeer. Hij praat graag, maar laat zich bijna nooit ompraten – integendeel hij maakt er een sport van om de tegenstander onder rapporten en gegevens te bedelven tot hij of zij naar lucht hapt. ‘Hij kan gematigd overkomen, maar hij stond niet bekend voor zijn vermogen om samen te werken’. ‘Jeb zou liever een berg overwinnen dan voor een heuvel te opteren en op die heuvel verzoeningsliederen te staan zingen met voormalige tegenstanders’.

Klimaatsverandering? Arrogantie!

De progressieve critici hebben andere zorgen over Jeb. Zo laat hij zich op dit ogenblik inzake buitenlandse politiek adviseren door ongeveer iedereen die tijdens de Irakoorlog van George W. door de mand viel, omwille van foute informatie of foute analyse, Paul Wolfowitz op kop. Inzake economische politiek is het niet veel anders, als we Krugman mogen geloven.

So far, Jeb Bush has named 22 foreign policy advisors that would advise his would-be cabinet. On the list are… http://t.co/qI1XqWVoUD

— John Steele (@RedHedMedia) May 20, 2015

Inzake klimaat niet hij sceptische standpunten in, al dan niet om de Koch-broers als potentiële financiers te behouden.

De wetenschap is ‘ingewikkeld’, vindt hij, en ‘mensen die beweren dat de wetenschap een uitgemaakte zaak is, dat is gewoon echt arrogant, eerlijk gezegd. Door deze intellectuele arrogantie kun je er zelfs geen gesprek over voeren’.

Dat is, zeggen tegenstanders, een dikke stap weg van broer George W. die nog stelde dat klimaatsverandering een feit was, en grotendeels het gevolg van menselijke actie.

Maandag stelt hij zijn kandidatuur. In december leek hij veel te kans te maken op de Republikeinse nominatie. Nu iets minder. Maar, zegt men in Florida, onderschat hem niet.

Is er plaats voor alweer een Bush in het Witte Huis? Zijn moeder, Barbara, vindt van niet. Het land is uitgeBusht, zei ze niet zolang geleden. ‘Bushed out’.

Maar terwijl de herinnering aan zijn broer nog niet erg vervaagd is, en hijzelf worstelt met diens erfenis, probeert Jeb het tegendeel te bewijzen.