Onderzoeksjournalist Bob Woodward: ‘Er is een geheime alliantie tussen Trump en Poetin’

Bob Woodward onthulde ooit het Watergate-schandaal en brengt tot op de dag van vandaag details uit het Witte Huis naar buiten. In zijn nieuwe boek Oorlog schrijft hij dat de wereld in 2022 dichter bij een kernoorlog stond dan velen denken.

Bob Woodward (81) is een van de meest vooraanstaande onderzoeksjournalisten van de VS. Bijna geen enkele andere verslaggever heeft zo achter de schermen van de macht in Washington D.C. kunnen kijken als hij. Samen met zijn collega Carl Bernstein bracht hij als jonge verslaggever bij The Washington Post in de jaren 1970 het Watergateschandaal aan het licht. Dat bracht de toenmalige president Richard Nixon ten val. Later specialiseerde hij zich in het onderzoeken van onthullingsboeken. Woodwards nieuwe boek War, richt zich op de inval van Rusland in Oekraïne en de crisis in het Midden-Oosten.

Hoe bezorgd bent u dat Donald Trump na de verkiezingen in november weer aan de macht zal komen?

Bob Woodward: Hij heeft een reële kans om te winnen. Dit is een sombere, enge tijd.

Voor uw nieuwe boek Oorlog sprak u met veel hooggeplaatste voormalige en huidige functionarissen in de Amerikaanse regering, die dringend waarschuwen voor een verkiezingsoverwinning van Trump. Wie heeft de meeste indruk op u gemaakt?

Woodward: Generaal Mark Milley, die voorzitter was van de Joint Chiefs of Staff onder Trump, vertelde me heel nadrukkelijk dat hij dacht dat Trump de gevaarlijkste persoon in ons land was. Hij moest gestopt worden. Hij noemde Trump door en door een fascist. Ik heb zelden een ambtenaar of politicus dat met zo veel overtuiging horen zeggen.

Is Trump erger dan Richard Nixon, die moest aftreden wegens machtsmisbruik na het Watergate-schandaal?

Woodward: Ja, Trump is erger. Nixon werd gepakt, trad af en was politiek uitgeteld. Hij reisde de wereld rond en gaf toespraken. Maar noch Nixon zelf, noch zijn grootste aanhangers konden zich indenken dat hij zich ooit opnieuw kandidaat zou stellen. Hij had zichzelf ongeschikt verklaard. Ik denk dat Trump zichzelf ook ongeschikt heeft verklaard. Maar nu stelt hij zich weer kandidaat voor het hoogste ambt. De kern van het probleem met hem is dat hij niet begrijpt wat het presidentschap inhoudt en welke verantwoordelijkheid dat met zich meebrengt voor andere mensen. Hij denkt alleen aan zichzelf.

Historica Mary Beard over Trump: ‘Een Romein zou het subtieler verwoorden dat hij vanaf een dag één dictator wil zijn’

Trump heeft een voorliefde voor sterke leiders zoals Vladimir Poetin. Na zijn aftreden zou hij de Russische heerser wel zeven keer aan de telefoon hebben gesproken. Wat bent u te weten gekomen over hun relatie?

Woodward: Poetin is de Adolf Hitler van deze eeuw. Kijk maar naar wat hij heeft gedaan met de aanval op Oekraïne, er zijn al honderdduizenden mensen gedood. Het staat allemaal in een recente deskundige analyse van de CIA: Poetin manipuleert, hij is daar professioneel voor getraind. Poetin heeft een plan met Trump. Dat bleek al tijdens zijn laatste ambtstermijn. Hij heeft Trump volledig ingepalmd.

U onthulde dat Trump tijdens de coronapandemie testapparaten naar Poetin heeft gestuurd.

Woodward: Dat zegt veel over het soort relatie dat ze hebben. Die hightech machines kosten minstens 2100 dollar per stuk en Trump gaf Poetin er een heleboel. Volgens mijn onderzoek zei Poetin tegen Trump: ‘Vertel alsjeblieft niemand dat je me die hebt gestuurd.’ Trump antwoordde: ‘Het kan me niet schelen.’ En Poetin zei: ‘Nee, nee, ik wil niet dat je het iemand vertelt, want dan worden mensen boos op je, niet op mij. Ze zijn niet geïnteresseerd in mij.’

‘Kremlin 4 Kamala’: waarom Vladimir Poetin zijn steun uitspreekt voor Kamala Harris

Trump ontkent dat hij dat heeft gedaan.

Woodward: Het Kremlin heeft zojuist de levering bevestigd.

Is er mogelijk meer aan de hand met de vreemde vriendschap tussen die twee mannen?

Woodward: Dan Coats, die tweeënhalf jaar lang Trumps hoogste inlichtingenofficier was, vertelde me onlangs dat het hem nog steeds een raadsel is waarom Trump Poetin zo vriendelijk behandelt. Waarom hij nooit iets slechts over Poetin zegt. Coats vroeg zich zelfs af of er misschien chantage in het spel was.

Wat zou er met Oekraïne gebeuren als Trump opnieuw president wordt? Hij schept op dat hij de oorlog in een dag of twee zou kunnen beëindigen.

Woodward: Ik denk niet dat dat mogelijk is. Het is niet duidelijk wat er zal gebeuren. Maar er is een geheime alliantie tussen Trump en Poetin die Poetin in zijn voordeel zal weten te gebruiken. In ieder geval bestaat het gevaar dat de VS dit conflict uit het oog verliezen. Dat zou gevaarlijk zijn. De Poolse president Andrzej Duda zei tegen me: ‘Als zij Oekraïne innemen, zijn wij de volgende.’

In uw boek doet u vooral verslag van het buitenlands en veiligheidsbeleid van de regering van Joe Biden. Tijdens een fase van de oorlog in Oekraïne waarin het Russische leger onder grote druk stond, was de wereld blijkbaar veel dichter bij een nucleaire oorlog dan eerder bekend was.

Woodward: De Amerikaanse inlichtingendiensten zijn beter dan veel mensen denken. Op een gegeven moment was er een lek vanuit het Kremlin. In de herfst van 2022 ontvingen de Verenigde Staten informatie dat Moskou het gebruik van een tactisch kernwapen tegen Oekraïne overwoog. Er was vijftig procent kans toe, volgens de inschatting van de diensten. In het Witte Huis trokken medewerkers vergelijkingen met de Cubaanse raketcrisis van 1962.

Hoe werd het opgelost?

Woodward: De Amerikaanse minister van Defensie Lloyd Austin belde zijn toenmalige Russische tegenhanger, Sergei Shoigu, en zei tegen hem: ‘Laten we niet het pad opgaan van het gebruik van kernwapens. Als u dat zou doen, moeten we alle beperkingen die de VS tot nu toe in de oorlog in Oekraïne in acht hebben genomen, heroverwogen worden. Shoigu antwoordde dat hij niet graag bedreigd werd. Austin zei toen tegen Shoigu: ‘Meneer de minister, ik ben de leider van het machtigste leger in de geschiedenis van de wereld, ik bedreig niet.’

De Chinezen kwamen ook tussenbeide.

Woodward: Druk van vele kanten hielp om te voorkomen dat Rusland een kernwapen gebruikte. President Biden belde de Chinese president Xi Jinping en vroeg hem in te grijpen. Xi zei toen in het openbaar: ‘We kunnen geen kernoorlog hebben.’ Het was een zeer gespannen situatie. Onze militairen adviseerden president Biden, ze bespraken zelfs hoe een kernoorlog zou kunnen worden gevoerd. Het was een emotioneel moment toen ik daar tijdens mijn onderzoek achter kwam. Je realiseert je dan hoeveel er op het spel staat.

Biden heeft vaak met de Duitse bondskanselier Olaf Scholz gesproken over de oorlog in Oekraïne, onder meer over de controversiële levering van de Duitse Leopard 2-tanks. Wat bent u daarover te weten gekomen?

Woodward: Met de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog in het achterhoofd was de kanselier erg beducht voor het beeld van Duitse tanks die door Europa rollen. Hij wilde niet de indruk wekken dat Duitsland weer ‘in opmars’ was. Scholz vertelde Biden dat hij die tanks alleen zou leveren als de Amerikanen zich ertoe zouden verbinden Abrams-tanks te leveren. Uiteindelijk kreeg Biden Scholz zover dat hij in principe akkoord ging met de levering van Leopard-tanks aan Oekraïne, en dat was belangrijk.In ruil daarvoor zei Biden in het openbaar dat de VS ook tanks wilden leveren.

In het Midden-Oosten lijkt Biden minder succesvol te zijn in de omgang met een bondgenoot: De Israëlische premier Benjamin Netanyahu. Waarom was de regering-Biden niet in staat om hem te overtuigen van een meer terughoudende aanpak in Gaza, vooral met betrekking tot de burgers daar?

Woodward: Omdat Netanyahu is wie hij is. Hij zal niet veranderen. President Biden en zijn minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken vertelden hem al vroeg dat hij ervoor moest zorgen dat Gaza geen humanitaire catastrofe zou worden. Wat antwoordde Netanyahu? Hij zei: ‘Ik doe wat ik wil.’

U schrijft dat er veel frustratie is in de Amerikaanse regering. Er wordt achter de schermen gevloekt, ook omdat Biden vindt dat Netanyahu hem niet altijd de waarheid vertelt over zijn plannen.

Woodward: Op een gegeven moment was Biden zo boos dat hij tegen naaste medewerkers zei dat ‘Bibi’ een ‘fucking leugenaar’ was. En later zei hij dat 18 van de 19 mensen die voor hem werkten ook leugenaars waren. Biden is pro-Israël, de relatie tussen de Verenigde Staten en Israël houdt stand, maar hij is niet pro-Netanyahu.

Vicepresident Kamala Harris positioneert zich iets anders dan Biden.

Woodward: Ze is aanwezig bij alle vergaderingen en discussies, ze loopt als het ware stage bij de president en leert elke dag nieuwe dingen bij. Afgelopen zomer was er een ontmoeting tussen haar en Netanyahu. Ze legde uit dat er een humanitaire ramp plaatsvond in Gaza. Ze is duidelijker over het onderwerp dan Biden.

Na de dood van Hamasleider Haniyeh: wat drijft Benjamin Netanyahu?

Zou Harris het buitenlands en veiligheidsbeleid van Joe Biden voortzetten als zij de verkiezingen zou winnen?

Woodward: Tot op zekere hoogte denk ik van wel. Maar ze heeft duidelijk een zekere onafhankelijkheid van denken en wordt geadviseerd door ervaren mensen.

De uitkomst van de verkiezingen lijkt onbeslist. Trump kan nog steeds winnen, ondanks al zijn vergrijpen. Vraagt u zich vaak af: hoe kan het dat mensen überhaupt nog op die man stemmen?

Woodward: Trump heeft een zekere aantrekkingskracht. Ik heb hem goed leren kennen in het laatste jaar van zijn presidentschap. Ik heb negentien interviews met hem gehad over zijn aanpak van de coronacrisis. Toen werd duidelijk hoe hij met crisissen omgaat: hij ontkende gewoon dat het een crisis was. Hij was alleen maar bezig met zijn herverkiezing en niet met het beschermen van de mensen. Het is een tragedie voor dit land dat honderdduizenden mensen zijn gestorven. Dat verhaal is een van de lelijke hoofdstukken in het presidentschap van Trump. Vandaag weten we: hij heeft geen plan. Hij heeft geen behoorlijke omkadering die hem steunt. Hij heeft geen team. Hij staat er alleen voor. Niemand weet wat hij zal zeggen en, nog belangrijker, wat hij zou kunnen doen als hij opnieuw president wordt.