‘Ondanks gemopper over loslaten schuldenrem, bieden Duitse uitgaven ook kansen voor de buurlanden’

Friedrich Merz wil 1.000 miljard euro investeren in infrastructuur en defensie. Ondanks gemopper over de plotselinge uitgaven, biedt deze ongekende kapitaalinjectie niet alleen voordelen voor Duitsland, maar ook voor buurlanden, stelt Robbert de Witt (EW).

Voor autoliefhebbers is Duitsland al lang niet meer het beloofde snelwegparadijs. Je mág er heus nog wel lekker scheuren, maar dat is op veel snelwegen praktisch onmogelijk. Vrijwel overal wordt ogenschijnlijk gewerkt aan de weg.

‘Ogenschijnlijk’, want meestal zie je na de aankondiging ‘Baustelle’ helemaal niemand de boel asfalteren. Wel is er vaak een rijstrook afgesloten met rood-witte paaltjes en zijn de overige banen heel smal gemaakt – inhalen op eigen risico. De staat van de befaamde Autobahn is erbarmelijk.

Maar dat gaat allemaal veranderen, hopelijk. Want de beoogde nieuwe bondskanselier Friedrich Merz (CDU) wil 500 miljard euro uittrekken om verouderde infrastructuur te renoveren. Daarbovenop kondigde hij aan dat extra investeringen in defensie grotendeels buiten de begroting zullen vallen en de komende jaren kunnen oplopen tot wel 400 miljard euro extra.

Ook dat is dringend nodig. Vorig jaar gaf Duitsland weliswaar een knallend bedrag van 86 miljard euro uit aan de Bundeswehr. Maar slechts 50 miljard euro komt uit de lopende begroting, de rest uit een speciaal fonds van 100 miljard euro dat vertrekkend SPD-kanselier Olaf Scholz had opgericht om tot 2027 extra te kunnen investeren in het leger.

De Duitsers komen niet in actie omdat zij zelfstandig tot nieuwe inzichten zijn gekomen. Nee, Scholz kondigde een ‘Zeitenwende’ aan – de 100 miljard euro voor defensie – omdat ­Vladimir Poetin Oekraïne aanviel en zo de Europese vrede bedreigde. En nu is het Donald Trump die Merz tot actie aanzet.

De Duitsers gaven weliswaar heel veel financiële en militaire steun aan de Oekraïners, maar inmiddels is het wel een beetje op in de wapendepots. Dus nu Trump Oekraïne voor de bus gooit en niets meer wil geven, beseffen de Duitsers dat het roer om moet. Hoe wrang ook, het is dus aan Poetin en Trump te danken dat Duitsland ontwaakt uit een vredige winterslaap.

Duitsland waande zich lange tijd omringd door vrienden

Sinds de val van de Muur waande Duitsland zich omringd door vrienden, nergens was enige oorlogsdreiging. De economische reus in het hart van Europa kon zich zonder zorgen richten op de herculestaak van de hereniging. Tientallen, honderden miljarden gingen van het welvarende Westen naar het verarmde, voormalig communistische Oosten.

Dertig jaar lang was Duitsland een geoliede economische machine die koppig doorstampte om het verleden goed te maken. Dat zij werd gevoed met goedkope Russische energie, daar zagen de Duitsers geen gevaar in.

Integendeel, de nauwe zakelijke banden met Moskou pasten juist heel goed bij de bezwering dat zakendoen nieuwe oorlogen voorkomt. De tijd van vijandschap was voorbij, was de overtuiging in Berlijn. Het geld dat de Exportweltmeister verdiende, hoefde dus niet naar tanks en raketten, maar ging naar de voormalige DDR.

Alle hens aan dek in Berlijn

Hoewel er in Duitsland vaak werd gemopperd op die oorlogszuchtige Amerikanen (toen de Verenigde Staten ten strijde trokken in Irak en Afghanistan was de weerzin hiertegen in Duitsland bijzonder groot) werd tegelijk voor vanzelfsprekend aangenomen dat diezelfde Amerikanen met tienduizenden militairen in Duitsland verbleven en zo de Duitse veiligheid garandeerden.

Totdat de Duitsers in korte tijd drie klappen kregen: Poetin bleek een onbetrouwbare en zelfs wraakzuchtige partner, Trump bleek helemaal geen partner, en de kloof met het oostelijke deel van Duitsland bleek niet gedicht, maar nog altijd enorm. Onlangs werd in de voormalige DDR massaal op de zeer onfrisse partij AfD gestemd.

Dus is het alle hens aan dek in Berlijn.

Is het verstandig om ineens bijna 1.000 miljard euro te lenen?

Natuurlijk wordt hier en daar wel gemopperd over de plotse spilzucht. Is het wel verstandig ineens te praten over het lenen van bijna 1.000 miljard euro, terwijl het land er altijd trots op was dat het zo goed op de centjes let? Maar dat is een achterhoedegevecht, de creditcard is al getrokken.

Duitsland en Europa gaan een onzekere tijd tegemoet. Ook buiten Duitsland is het de vraag of honderden miljarden lenen zonder eerst het uitgavenpatroon aan te passen niet al te roekeloos is. Maar we moeten eerlijk zijn: met een ingedut en angstig Duitsland in ons midden zakt heel Europa steeds verder weg.

Wie weet geeft deze ongekende kapitaalinjectie de wankelende Duitse industrie een geweldige slinger waarvan ook de buurlanden profiteren. Wie weet schaffen ze het.