Rusland boekt vooruitgang aan het front: ‘Oekraïne kan de slijtageslag niet winnen’

Ondanks de inzettende winter blijven Russische troepen onophoudelijk de Oekraïense verdedigingslijn bestoken. ‘De inval in Koersk was een enorme strategische fout.’

Dreigt stilaan een Russische doorbraak? De voorbije weken voerde Rusland het aantal aanvallen op Oekraïense verdedigingslinies gevoelig op. Zo zouden Russische soldaten volgens recente berichten al doorgedrongen zijn in de buitenwijken van de strategische stad Koepiansk. Zelfs als het voorlopig slechts om een handvol eenheden gaat, plaatst het de Oekraïense kant voor enorme problemen.

Koepiansk is sinds het begin van de grootschalige invasie een van de cruciale strijdplekken. Het stadje in de regio werd aan het begin van de invasie veroverd door het Russische leger, en werd vervolgens weer bevrijd door het Oekraïens leger in september 2022. ‘Koepiansk is cruciaal als logistieke hub,’ zegt Marina Miron, militair expert bij King’s College London. ‘Het is een van de steunpilaren van de Oekraïense verdediging. Als Koepiansk terug in Russische handen valt, zal het Oekraïense leger het heel moeilijk krijgen om bevoorraad te worden. Zelfs voedsel dreigt dan een probleem te worden.’

Uitputtingsslag

De aanval op Koepiansk maakt deel uit van een patroon dat zich al enkele maanden voltrekt. Russische legereenheden vallen over zowat de hele frontlijn aan; Oekraïense verdedigers hebben het steeds moeilijker om de aanvallen af te slaan. Vaak gaat het over beperkte infanterieaanvallen, waarbij soldaten – soms met een handvol voertuigen – proberen om terreinwinst te boeken. ‘Het Russisch leger probeert de Oekraïners van het kastje naar de muur te sturen’, zegt Tom Simoens, militair expert bij de Koninklijke Militaire School. ‘Het zijn nooit enorme operaties, maar alles samen put het de Oekraïense verdedigingslijnen wel uit. De Oekraïense legerstaf moet voortdurend keuzes maken waar ze versterkingen naartoe sturen.’

De vraag is hoelang de Russen die aanpak kunnen volhouden. Zelfs als er aan Oekraïense kant vaak overdreven wordt, is het duidelijk dat het Russische leger grote verliezen lijdt. Toch kun je alleen vaststellen dat de Russen het voorlopig gewoon volhouden, stelt Simoens. ‘De intensiteit van de artilleriebeschietingen en de aanvallen neemt niet af, en Oekraïne verliest sneller terrein dan voorheen. Op een bepaald moment wordt het te veel. Het is eigenlijk een wonder dat er het voorbije jaar geen grote bressen in de Oekraïense verdedigingslijn zijn geslagen.’

De snellere Russische vorderingen zijn opmerkelijk omdat het Oekraïense modderseizoen ondertussen is aangebroken. Tijdens die befaamde bezdorizjzjja (‘wegloosheid’) zijn de wegen in het Oosten moeilijk begaanbaar, wat militaire manoeuvres bemoeilijkt. Dat zorgt vooral aan Oekraïense kant voor logistieke uitdagingen, omdat het westerse militaire materieel vaak zwaarder is dan het Russische.

Bovendien krijgt Rusland sinds eind oktober steun van Noord-Koreaanse troepen. Die zullen naar alle waarschijnlijkheid ingezet worden op Russisch grondgebied, voor eerder logistieke taken. Miron is sceptisch over hun meerwaarde op het slagveld. ‘Het zijn troepen die geen enkele ervaring hebben met moderne oorlogsvoering. Maar zelfs als logistieke hulptroepen kunnen ze interessant zijn. Door die taken over te nemen, kan Rusland meer van zijn eigen soldaten naar het front sturen.

Koersk

De situatie voor de Oekraïners wordt extra bemoeilijkt door de inval in Koersk waarmee Oekraïne eind augustus uitpakte. Waar de aanval aanvankelijk voor een morele boost zorgde, roept die nu logistieke vraagtekens op. ‘Het was een briljant uitgevoerde operatie, maar een enorme strategische fout,’ zegt Miron. ‘Het Oekraïense leger hoopte de sterkere Russische troepen uit de Donbas weg te lokken, om de Russische opmars daar te stuiten. Dat is niet gebeurd. Integendeel: de Russische opmars is sindsdien juist versneld.’

Dat zorgt voor de opmerkelijke situatie waarbij Rusland er een objectief voordeel bij heeft om een deel van zijn eigen grondgebied door de Oekraïners te laten bezetten. ‘De beste Oekraïense brigades met het meeste westerse materiaal zitten vast in Koersk,’ zegt Miron. ‘Door de Oekraïense aanval is de frontlijn langer geworden, terwijl ze véél minder manschappen hebben dan de Russen. Vanuit een militair oogpunt moeten de Russen hopen dat de Oekraïners zo lang mogelijk in Koersk blijven.’

Mankracht

Het voornaamste probleem aan Oekraïense kant is het gebrek aan mankracht. Het is enorm moeilijk om nieuwe rekruten voor het leger te vinden. Eind oktober kondigde Kiev aan dat het nog eens 160.000 rekruten hoopt te mobiliseren. Die rekrutering heeft zware economische gevolgen, omdat het arbeidskrachten ontneemt aan de Oekraïense economie. Bovendien slaagde Volodymyr Zelensky er de voorbije maanden niet in om nog grote militaire steunpakketten binnen te halen. Het ‘overwinningsplan’ waarmee hij extra steun hoopte te vinden, werd vrijwel volledig genegeerd. Ook het aantreden van Donald Trump is een vooruitzicht dat het voor jonge Oekraïners niet bepaald aantrekkelijk maakt om dienst te nemen.

Zelfs als Oekraïne morgen de toelating krijgt om met westerse langeafstandswapens bases in Rusland aan te vallen, zal dat niet voor een kentering zorgen, vermoedt Simoens. ‘Rusland heeft zich eigenlijk al aangepast. Op hun luchtmachtbases verplaatsen de Russen nu al om de vier uur hun vliegtuigen, om droneaanvallen moeilijker te maken.’

‘Het enige wat het Westen kan doen, is een ernstig trainingsprogramma voor Oekraïense soldaten opstellen,’ zegt Simoens. ‘Geen samengepropt programma van een tweetal maanden zoals we dat nu doen, maar een intensieve opleiding waarbij Oekraïense soldaten een jaar lang leren om zich de westerse mindset eigen te maken. Dat is een van de enige mogelijkheden om de slijtageslag met Rusland te doorbreken. Dat moet dringend gebeuren. Oekraïne kan op deze manier niet winnen tegen Rusland.’