Terwijl Rusland alles uit de kast haalt om enkele meters terreinwinst te boeken in het Westen, wint China sneller en slinkser terrein in Centraal-Azië. Vorige week riep het de leiders van Kazachstan, Kirgizië, Tadzjikistan, Turkmenistan en Oezbekistan samen voor topoverleg in Xian.
Die stad was niet willekeurig gekozen. Xian was ooit de uitvalsbasis van Zhang Qian, de diplomaat en reporter die meer dan tweeduizend jaar geleden op missie werd gestuurd naar de regio. Toen al was China bekommerd over de veiligheid langs de Zijderoute. Wat de top vandaag boeiend maakt, is dat hij plaatsvindt zonder Rusland. En ook zonder de Shanghai Cooperation Organisation (SCO) die werd opgericht als forum voor samenwerking in de bredere regio, met inbegrip van Rusland.
China en Rusland zitten vaker apart samen met de Centraal-Aziatische staten, maar nu komt de vergadering op een gevoelig moment. Veel regimes bevonden zich het afgelopen jaar in grote onzekerheid. Eerst waren ze bang dat de plannen van het Kremlin voor gebiedsuitbreiding niet beperkt zouden blijven tot Oekraïne. Nu gaat het vooral over wat Rusland zal doen met de enorme kosten van de invasie. Vanuit die onzekerheid wordt China omarmd als een voorspelbare partner.
Die toenadering laat Peking zich welgevallen. Het wil nog meer grondstoffen en energie uit het hart van Eurazië halen. Bovendien wil China de hinderlijke verwerking van grondstoffen ook steeds meer verplaatsen naar die regio. Daarmee slaat het twee vliegen in één klap: het bouwt de binnenlandse vervuiling én de afhankelijkheid van kwetsbare zeeroutes af.
China is steeds zichtbaarder in Centraal-Azië. Veel bewoners hekelen er de Chinese invloed, maar hun leiders zien geen andere keuze. De Chinese economie is onmisbaar. De Europese Unie, traditioneel de belangrijkste handelspartner, kan niet meer overtuigen, ondanks nieuwe beloften en projecten. Het afgelopen jaar steeg het aandeel van China in hun uitvoer van 16 naar 23 procent, dat van de EU daalde van 36 naar 26 procent.
‘De staten van het Westen konden overgehaald worden om zich aan het hof te onderwerpen als buitenlandse vazallen’, observeerde Zhang Qian in de tweede eeuw voor Christus. Zo ver zijn we vandaag nog niet. Maar nu Rusland en Europa het laten afweten, is China de lachende derde in deze belangrijke regio. En hoe sterker China staat in Centraal-Azië, hoe beter het zijn belangen kan verdedigen tegenover de VS, Japan en Taiwan in Oost-Azië.
