Noodroep vanuit een ziekenhuis in Rome: ‘Jullie kunnen leren uit de fouten die hier gemaakt zijn. Vergooi die kans niet’

Ondanks de maatregelen die sinds vrijdagnacht van kracht zijn in ons land, dringt bij veel mensen de ernst van de coronacrisis nog onvoldoende door, getuige daarvan de zogenaamde lockdownfeestjes. Ilaria Figliuzzi, arts in het Ospedale Sant’Andrea in Rome, ziet met eigen ogen welke risico’s dit gedrag inhoudt: ‘Mensen zetten misschien niet hun eigen leven, maar wel dat van anderen op het spel.’

‘We lopen tien dagen achter op Italië en die dagen moeten we ongelofelijk goed benutten,’ aldus epidemioloog Pierre Van Damme (Universiteit Antwerpen) donderdagavond tijdens de uitzending van Terzake. Enkele uren later kondigt de federale regering een reeks nieuwe en ongeziene maatregelen aan om de verspreiding van Covid-19, het zogenaamde coronavirus, tegen te gaan. Zo moet de horeca al zeker tot 3 april de deuren sluiten en worden lessen opgeschort.

Een volledig overzicht van die nieuwe maatregelen en richtlijnen vindt u hier.

Waar dient die reeks ongeziene maatregelen toe? Dat het virus zich verder zal verspreiden onder onze bevolking is al lang duidelijk, maar we kunnen volgens experts wel nog beïnvloeden hoe dit precies gebeurt. Alles draait om het afvlakken van de besmettingscurve en het beheersbaar houden van de situatie. Het is volgens dokters cruciaal dat het aantal mensen dat (intensieve) verzorging nodig heeft de capaciteit van de ziekenhuizen niet overschrijdt. Onderstaande grafiek vat die doelstelling eenvoudig samen. Zonder maatregelen om de besmetting te vertragen belanden we in de eerste curve, met een onbeheersbaar hoog aantal patiënten. Wanneer er wel maatregelen zijn en wanneer die ook worden opgevolgd, is er sprake van een minder bruusk en meer controleerbaar verloop.

Belangrijk om die doelstelling te bekomen is dat ook mensen die geen symptomen vertonen of minder bezorgd zijn, toch hun verantwoordelijkheid opnemen en zich zo veel mogelijk isoleren. Gebeurt dat niet, dan dreigt een Italiaans scenario.

Fouten

België loopt volgens experts dus ongeveer tien dagen achter op Italië, het Europese land dat op dit moment het hardst door het virus wordt getroffen. In de laars van Europa werden tot op zaterdag bijna 18 000 bevestigde besmettingen geteld en lieten al 1441 mensen het leven ten gevolge van het virus. Dat we een korte ‘achterstand’ hebben op de Italianen geeft ons een beetje ruimte om te leren uit hun situatie. Ilaria Figliuzzi, cardiologe aan het Romeinse Ospedale Sant’Andrea, heeft een duidelijke boodschap: ‘Jullie hebben de mogelijkheid om te leren uit de fouten die hier gemaakt zijn. Vergooi die kans niet.’

Figliuzzi werd enkele weken geleden, net zoals veel van haar collega’s, opgetrommeld om mee te vechten tegen het oprukkende coronavirus. Hoewel ze uit voorzorg en op basis van de berichtgeving uit China al redelijk vroeg haar persoonlijk gedrag had aangepast, herinnert ze zich hoe de algemene wake-up call (veel) te lang uitbleef. Als ze vrijdagavond om 21u thuiskomt van haar shift, doet ze haar verhaal.

‘Zelfs toen het virus al wijdverspreid was in Lombardije, dachten veel mensen, ook onder het ziekenhuispersoneel, dat het probleem zich niet verder zou verspreiden. De ernst van de situatie drong pas echt door toen bleek dat de afdelingen van intensieve zorgen in de ziekenhuizen in het Noorden van Italië verzadigd raakten en materiaal zoals beademingstoestellen van de andere afdelingen werd weggehaald om het coronavirus het hoofd te bieden. Vanaf dan werden ook elders in Italië alle niet-dringende activiteiten opgeschort en werd alles zo goed mogelijk in gereedheid gebracht voor de noodsituatie.’

In het ziekenhuis waar Figliuzzi werkt, is de situatie momenteel min of meer onder controle. Maar er kondigen zich enkele cruciale dagen aan. ‘We hebben een beetje achterstand op Noord-Italië, waardoor we ons iets beter hebben kunnen voorbereiden. Alles zal echter afhangen van hoe succesvol de isolatiemaatregelen in Italië zijn geweest. En dat zal de volgende dagen duidelijk worden.’

Figliuzzi houdt haar hart vast. Terwijl het medisch personeel er alles aan deed om de toestroom aan patiënten op te vangen, bleven delen van de Italiaanse bevolking zich gedragen alsof er niets aan de hand was. ‘In Italië is de bewustwording van de bevolking heel traag op gang gekomen. Zelfs toen de regering al had verboden om nog zonder gegronde reden (werk, gezondheid of aankoop van voeding) buiten te komen, waren er nog steeds veel mensen – vooral jongeren – die zich hier niets van aantrokken en op sociale media bleven opscheppen dat ze niet bang waren van de ziekte. Mensen moeten echt begrijpen dat het niet naleven van maatregelen verregaande gevolgen heeft: ze zetten zo misschien niet hun eigen leven, maar wel dat van anderen op het spel.’

Ook in België handelen veel mensen nog steeds naar de letter, in plaats van naar de geest van de maatregelen, getuige daarvan de lockdownfeestjes op vrijdag en zaterdag. ‘Zo’n gedrag is egoïstisch en totaal onverantwoord. Toen werd aangekondigd dat Noord-Italië in quarantaine ging, zijn nog veel mensen snel uit de getroffen regio weggevlucht naar familie in het Zuiden. Beseffen mensen dan niet dat ze het virus op die manier juist verspreiden en onze inspanningen teniet doen?’

‘Onmogelijke beslissing’

En dus vreest Figliuzzi dat zijzelf en haar collega’s, net zoals in Lombardije, zullen worden geconfronteerd met een oncontroleerbaar aantal zieken. ‘De infrastructuur kan de vele patiënten nu nauwelijks aan: als dat aantal nog toeneemt, zullen we mensen in de gangen moeten verzorgen en zal ons personeel de onmogelijke beslissing moeten nemen over wie beademing krijgt en wie niet.’

Een bijkomend probleem is de gezondheidstoestand van het personeel zelf: ‘Er is veel te weinig beschermende kledij, waardoor dokters en verplegers voortdurend zelf zijn blootgesteld aan het virus. Zelf vertoon ik geen symptomen en blijf ik werken, maar ik acht het waarschijnlijk dat ik ook zelf besmet ben. Doordat veel dokters zelf te ziek zijn of in quarantaine verblijven, wordt nu al beroep gedaan op studenten. We zitten op het einde van onze capaciteit.’

Het kan volgens Figliuzzi daarom niet voldoende herhaald worden: ‘De algemene maatregelen worden genomen met het oog op zo weinig mogelijk fysiek contact tussen mensen. Streef die doelstelling dus ook als individu na, ook wanneer het echt onvermijdelijk is om toch je huis te verlaten. Was je handen voor je naar de supermarkt gaat en respecteer een afstand van 1 à 2 meter met anderen. Het is zeker niet onverstandig om in 1 keer een beetje meer te kopen om zo het aantal winkelbezoeken te beperken, maar hamsteren is echt nergens voor nodig: ook in Italië zijn er absoluut geen voedseltekorten. Bovendien is lang met anderen in een rij staan contraproductief met het oog op het terugdringen van het aantal besmettingen.’