‘Nigel Farage ontregelt Britse politiek met pint en peuk’

Of Nigel Farage een zetel gaat halen is maar de vraag, campagnevoeren kan hij in ieder geval als de beste. Dat schrijft  Robbert de Witt (EW).

Bijna was Nigel Farage om het leven gekomen door zijn eigen partij. Op 6 mei 2010, de dag waarop miljoenen Britten gingen stemmen, raakte een vlag met daarop de verkiezingsslogan ‘Stem voor je land – stem Ukip’ verstrikt in de staartpropeller van het vliegtuigje waarin Farage zat. De piloot moest uit het toestel worden gezaagd. Farage zelf, de felste en bekendste criticus van de Europese Unie, raakte bij de crash buiten bewustzijn maar verder niet ernstig gewond.

De verkiezingen dat voorjaar veertien jaar geleden, werden ook geen succes voor Ukip (de United Kingdom Independent Party). Slechts 3 procent van de kiezers stemde op de ­partij die maar één doel had: het Verenigd Koninkrijk zo snel mogelijk uit de EU, zodat het zijn onafhankelijkheid zou herwinnen.

Farage herstelde zich, zijn partij herstelde zich en gaf de Conservatieve Partij in 2014 een enorm pak rammel. Dat was het signaal voor premier David Cameron dat hij de anti-EU-sentimenten in zijn land niet langer kon negeren. Dus beloofde hij een referendum om de kwestie voor eens en altijd op te lossen.

Dat die gok rampzalig uitpakte, is welbekend. Tegen alle verwachtingen en peilingen in, stemde een nipte meerderheid in de zomer van 2016 ervoor om Brussel farewell te zeggen.

Absolute meerderheid

Op het Europese vasteland wordt de Brexit vooral Cameron en zijn latere opvolger Boris Johnson kwalijk genomen. Maar Farage speelde een bepalende, vaak onderschatte rol. Al in 1993 had hij de Conservatieve Partij verlaten uit onvrede over de Britse handtekening onder het Verdrag van Maastricht. Hij was datzelfde jaar een van de oprichters van Ukip.

Het lukte hem vervolgens dertig jaar lang niet om een zetel te winnen in het Britse Lagerhuis. In het Britse kiesstelsel moet je daarvoor de absolute meerderheid halen in een kiesdistrict. En daarvoor bleken Ukip en de standpunten van Farage keer op keer te extreem. Farage werd gezien als een (te) gevaarlijke populist met racistische opvattingen.

Ironisch is dat voor Europese verkiezingen andere regels gelden, en het Farage en zijn partij wél lukte om een plekje in dat verfoeide Europees Parlement te veroveren. Van 1999 tot 2016 – met onderbrekingen – zorgde hij voor verbaal vuurwerk in het vaak eensgezinde parlement in Brussel. In zijn eerste toespraak daar verklaarde Farage dat hij er alles aan zou doen om de Britten los te koppelen van de EU, omdat de Britse belangen niet zijn gediend bij het lidmaatschap van ‘deze club’.

Farage introduceerde in Brussel de Britse kunst van het provocerende retorische spel. Tot verontwaardiging van zijn collega’s zei hij in 2010 dat voorzitter Herman Van Rompuy van de Europese Commissie ‘het charisma heeft van een natte doek en het uiterlijk van een tweederangs bankmedewerker’. In zijn speeches in het hol van de leeuw veegde hij telkens de vloer aan met de ‘eurocrats’. Farage is een politieke ster op YouTube.

Opnieuw lijsttrekker

Toen Brexit een feit was, vertrok hij: zijn werk zat erop. Maar uit onvrede over de halfslachtige manier waarop opeenvolgende Conservatieve regeringen Brexit uitvoerden, richtte Farage in 2019 opnieuw een partij op, die eerst Brexit Party heette, en vervolgens Reform UK. Farage (60) is sinds kort weer lijsttrekker, nadat hij even opperde de Amerikaanse presidentskandidaat Donald Trump te helpen.

Maar het Britse parlement blijft lonken. Tot ergernis van zijn tegenstanders – zeker op links – brengt hij nog altijd drommen aanhangers in vervoering als hij opduikt in een pub: in tweed, een pint ale in de ene hand, een sigaret in de andere. En maar fulmineren tegen de elite.

De afgelopen weken kwam hij vooral in het nieuws als er weer eens een milkshake over hem werd gegooid, een recente onaangename Britse traditie die bekendstaat als ‘milkshaking’. Ogenschijnlijk onschuldig, maar bedoeld om te intimideren.

Welbespraakte clown

In dit geval zonder succes. Nigel Farage liet zich al eens lachend filmen met een McDonalds-milkshake, op weg naar een campagnebijeenkomst. Ja, hij vindt de aanvallen bedreigend, maar dit gebeurt nu eenmaal als je kiezers opzoekt – vilein eraan toevoegend dat het premier Rishi Sunak daarom nooit overkomt.

Met zijn roep om eindelijk echt afscheid te nemen van Brussel, lokt Farage veel kiezers weg bij de Conservatieven. Alle aandacht zal op 4 juli uitgaan naar de verwachte historische nederlaag van de Conservatieven.

Nigel Farage zelf kan, volgens de peilingen, een parlementszetel beter uit zijn hoofd zetten. De welbespraakte clown van de Britse politiek is veroordeeld tot de pub – of moet terug naar dat vreselijke Brussel.