‘Donald Trump opnieuw president: dit zijn de vijf grootste risico’s voor onze economie’

Bart Vancraeynest (Voka) staat stil stil bij wat de gevolgen zullen zijn van een nieuwe ambstermijn voor president Donald Trump.

De verkiezingen van 5 november in de Verenigde Staten kwamen neer op een keuze tussen meer van hetzelfde en een doorgeslagen populisme. President Kamala Harris zou vooral de lijn van haar voorganger doortrekken, terwijl president Donald Trump al de hele campagne uitpakt met verregaande ‘ideeën’.

Afhankelijk van de mate waarin president Trump die ideeën kan doorvoeren, dreigt dat laatste uit te monden in chaos op economisch, politiek en internationaal vlak. Een nieuwe president Trump houdt zelfs belangrijke risico’s in voor onze economie.

Hieronder de vijf belangrijkste van die risico’s:

1. Wereldhandel onder druk

De wereldhandel staat al een aantal jaar onder druk, gezien het aantal handelsbarrières de jongste jaren spectaculair toegenomen is. Hoewel Harris zeker ook geen grote verdediger is van meer internationale vrijhandel, wil Trump op dat vlak nog heel wat verder gaan. Trump wil de invoerheffingen op alle invoer verhogen met 10 procentpunt, en die op invoer uit China met 60 procentpunt. Tegenzetten vanuit China vallen dan te verwachten.

Sowieso zal dit het internationale handelsklimaat (verder) verzuren. Verschillende internationale banken ramen het effect van die invoerheffingen op een daling van de economische activiteit in de eurozone met 1 à 1,5%. Voor Vlaanderen dat sowieso meer afhankelijk is van de internationale handel dan gemiddeld in de eurozone, en dat belangrijke linken heeft met de Amerikaanse economie (o.m. in farma), zou dat negatieve effect nog groter zijn.

2. Toenemende geopolitieke spanningen

In het al weinig stabiele geopolitieke klimaat zou de chaos die president Trump kan toevoegen niet helpen. Hij dreigde al eerder om de steun aan Oekraïne stop te zetten. In combinatie met zijn toegeeflijke houding tegenover Poetin zet dat de deur open voor bijkomende Russische druk op Europa. Ook de relaties met China dreigen verder onder druk te komen, met een escalerende handelsoorlog (zie hierboven) als zeer waarschijnlijk scenario.

En ook in het Midden-Oosten is het zeer de vraag tot wat de aanpak van Trump zou kunnen leiden. Op z’n minst zou dat allemaal de geopolitieke spanningen en onzekerheid verder opdrijven, terwijl veel ergere scenario’s eveneens tot de mogelijkheden behoren. Dat soort onzekerheid is ook geen goed nieuws op economisch vlak, met o.m. impact op de wereldhandel, op internationale toeleveringsketens, op de positionering van China in de wereldeconomie… En dus ook geen goed nieuws voor een kleine, open economie als Vlaanderen.

3. Naar een Europese defensie?

Al tijdens zijn eerste termijn zette Trump druk op de NAVO-samenwerking. En de situatie waarbij veel NAVO-leden minder bijdragen dan afgesproken is er nog altijd (hoewel er op dat vlak wel een inhaalbeweging bezig is). Trump dreigde al eerder om de NAVO de facto te ontmantelen. Een scenario waarbij Europa veel meer op zichzelf aangewezen zal zijn voor haar defensie is niet denkbeeldig. Op z’n minst zullen de NAVO-leden hun defensie-inspanningen moeten opvoeren. En dat geldt zeker voor notoir slechte leerlingen als België die systematisch te weinig uitgeven aan defensie.

Beloftes om de doelstelling van 2% van het bbp te halen tegen 2035 zullen weinig indruk maken. Zo goed als zeker zullen we veel sneller naar die doelstelling moeten. Op Belgisch niveau impliceert dat zo’n 5 miljard euro per jaar meer voor defensie.

4. Zwakkere Amerikaanse economie weegt op de internationale conjunctuur

Veel van de economische maatregelen die Trump voorstelt, dreigen de inflatie hoger te duwen. Een migratiestop en deportaties, forse invoerheffingen en stevige belastingverlagingen zouden voor hogere inflatie zorgen, en wegen op de groei van de Amerikaanse economie. Dat impliceert dat de Amerikaanse centrale bank de beleidsrente hoger zou moeten zetten dan zonder dat soort maatregelen.

De combinatie van zwakkere groei en hogere rentes in de VS zou een negatieve weerslag hebben op de hele wereldeconomie, en dus ook op Europa en België. Vage dreigementen van Trump om dit tegen te gaan door de onafhankelijkheid van de centrale bank uit te hollen, zou die situatie nog verergeren. Zulke stappen zouden het hele financiële systeem onder druk kunnen zetten.

5. Kiemen voor een nieuwe schuldencrisis?

Zowel de plannen van Harris als die van Trump zouden de Amerikaanse overheidsschuld hoger duwen. Maar Trump zou daarin veel verder gaan. Volgens ramingen van het Committee for a responsible federal budget zou de overheidsschuld met de plannen van Trump oplopen van zo’n 100% van het bbp vandaag naar 142% tegen 2035, en in een risicoscenario zelfs naar 160%. Dat tegen een achtergrond van toenemende schulden op wereldvlak. Volgens het IMF gaan we dit jaar naar een totale overheidsschuld op wereldvlak van meer dan 100 biljoen (of 93% van het bbp). Zeker in combinatie met meer politieke inmenging bij de Fed verhoogt zo’n toename van de Amerikaanse overheidsschuld het risico op een nieuwe schuldencrisis.

In zo’n klimaat dreigen ook andere landen met een hoge en toenemende overheidsschuld (hallo België) al snel in het vizier te komen.

Langs verschillende wegen dreigt een tweede termijn van Trump onze economie te raken. De beste manier om ons daar tegen te wapenen, is via een sterkere economie op Europees, Belgisch en Vlaams niveau. Vandaag laten we een enorm potentieel liggen doordat de Europese markt te gefragmenteerd blijft, we te weinig ruimte laten voor ondernemerschap en we de marktwerking belemmeren met te veel regulitis.

Hervormingen die dat soort beperkingen wegwerken, zouden resulteren in een sterkere economie, die ook beter bestand zou zijn tegen externe schokken. Daarnaast wordt het ook hoog tijd om op Europees en Belgisch niveau een ernstige strategie voor defensie uit te werken. Dat soort ingrepen zouden we sowieso moeten doen, maar bij een herverkiezing van Trump worden die nog allemaal nog veel dringender.

Bart Van Craeynest is hoofdeconoom bij Voka en auteur van ‘België kan beter’.