Niet zo vrolijke vrienden: hoe de top tussen Poetin en Xi Jinping een muis baarde

Ondanks de warme woorden en de enorme vlaggen tijdens Xi Jinpings driedaagse bezoek aan Rusland, blijven de concrete resultaten voorlopig uit.

In nood kent men zijn vrienden. Nadat het Internationaal Strafhof een arrestatiebevel tegen Vladimir Poetin had uitgevaardigd, kwam het driedaagse staatsbezoek van Xi Jinping als geroepen. Niet dat Poetin sinds afgelopen vrijdag in acute nood verkeert. Het is uiterst onwaarschijnlijk dat hij ooit in Den Haag voor de rechter zal verschijnen. Maar tegelijk is er geen beter moment om te tonen dat hij nog steeds machtige vrienden heeft.

Op voorhand hadden beide leiders elkaar al per editoriaal bloemetjes toegeworpen. In een artikel in Rossijskaja Gazeta schreef Xi dat de Chinees-Russische vriendschap ‘dag na dag groeit’. Ook Poetin verzekerde het Chinese publiek in het Volksdagblad ervan dat de Chinees-Russische relaties zelden beter waren. Naarmate de vriendschap groeit, groeien ook de vlaggen die de ceremonies opluisteren. Tijdens een groots opgezette plechtigheid in het Kremlin, waarbij beide autocraten poseerden onder een enorme vlag, werden de warme woorden tussen de twee ‘oude vrienden’ niet geschuwd. In vergelijking met hun eerste ontmoeting tien jaar geleden, toen beide presidenten het bij een bescheiden broodmaaltijd en een glaasje wodka hielden, zijn de tijden wel degelijk veranderd.

Afdingen

Toch lijken de resultaten van het driedaagse staatsbezoek niet bepaald spectaculair. Vooral China lijkt zijn slag te hebben thuisgehaald. In de slotteksten staat onder andere te lezen dat Rusland voor zijn transacties in Afrika, Zuid-Amerika en Azië voortaan de yuan zal gebruiken. Rusland heeft ook aangegeven dat het zijn landbouwsector in de oostelijke provincies zal openstellen voor China. China zal voortaan ook gemakkelijker de activa van westerse bedrijven die Rusland verlaten hebben kunnen opkopen.

Aan Russische kant is dan weer minder positiefs te merken. Over eventuele grootschalige Chinese investeringen werd met geen woord gerept. Ook over de nieuwe Power of Siberia 2-pijplijn blijft het goede nieuws voorlopig uit. Met die nieuwe pijplijn wil Rusland meer aardgas aan China verkopen. Voor Rusland is het project urgent: sinds de oorlog heeft het een groot deel van zijn Europese afzetmarkt verloren. China kan rustig afwachten en afdingen op de prijs.

Oekraïne

Een andere mogelijke twistappel is de oorlog in Oekraïne. China is tijdens de Russische invasie een absolute steunpilaar gebleken. Xi zette de oorlog weg als ‘een tijdelijk incident’ dat de goede relaties niet in de weg zit, en herhaalde zijn kritiek op de NAVO. Hoewel China niet per se opgezet is met de gang van zaken in de oorlog, lijkt dat een stilzwijgende toelating om het conflict voort te zetten. Sowieso wil China absoluut vermijden dat Rusland verpletterend verslagen wordt.

Tegelijk bewees Poetin lippendienst aan het twaalfpuntenplan dat China een maand geleden presenteerde. Dat plan, verkeerdelijk aangezien voor een vredesplan, is een oplijsting van twaalf zeer algemene en dubbel interpreteerbare principes die China naar voren schuift. Poetin schaarde zich wel achter het Chinese principe dat een kernoorlog moet worden vermeden. Natuurlijk blijven veel onderlinge akkoorden ook onder de radar, en is het in theorie mogelijk dat China zijn steun aan Rusland zal opvoeren. Maar tegelijk sprak de Amerikaanse president Joe Biden al zijn vertrouwen uit dat China niet over zou gaan tot wapenleveringen aan Rusland.

Ellebogenwerk

Tegelijk is het duidelijk dat de vriendschap tussen China en Rusland nog niet van harte verloopt. Zo lijken beide kanten elkaar zelfs tijdens het eigen bezoek te stangen. Zo beweerde Poetin tijdens het gezamenlijke persmoment dat Rusland zal reageren als het Verenigd Koninkrijk munitie met verarmd uranium aan Oekraïne zou leveren. Volgens Poetin gaat het om wapens ‘met nucleaire component’. Voor Xi, die even daarvoor de garantie had gekregen dat Rusland zijn nucleair gestook zou staken, was dat een enigszins gênant moment.

Tijdens de top raakte ook bekend dat China in mei voor het eerst een top zal houden met de leiders van Kazachstan, Oezbekistan, Kirgizië en Tadzjikistan. Centraal-Azië is een regio waar Rusland traditioneel veel invloed heeft als bewaker van de veiligheid. Door de oorlog ziet China zijn kans om zijn invloed in de ex-Sovjetstaten uit te breiden. Het is een realiteit die Rusland knarsetandend zal moeten aanvaarden. Van je vrienden moet je het hebben.