‘Netanyahu stuurt Israël richting versplintering’

Is Israël op weg om een nieuw Libanon te worden? Dat is de nachtmerrie die Thomas Friedman ons voorhoudt.

Op 12 september beslist het Opperste Gerechtshof in Israël over zijn toekomst. Het zal zich dan uitspreken over de poging van de regering van Benjamin Netanyahu om greep te krijgen op zijn werking. Netanyahu dankt zijn kleine meerderheid in het parlement aan de steun van enkele joods-extremistische en ultraorthodoxe partijtjes. Er wordt in Israël al maandenlang fel gemanifesteerd tegen de plannen van de regering. Als het hof vindt dat die plannen niet legaal zijn of als Netanyahu de beslissing niet aanvaardt, belandt Israël in een constitutionele crisis.

Een crisis is sowieso onvermijdelijk, argumenteerde columnist Thomas Friedman vorige week in The New York Times. Als het over het Midden-Oosten gaat, heeft zijn stem tot in het Witte Huis gezag. Hij gelooft dat de regering, onder meer door het onafhankelijke Opperste Gerechtshof aan banden te willen leggen, meer schendt dan een juridisch proces. Ze treedt volgens hem het ongeschreven sociale contract met voeten dat de zeer diverse Israëlische samenleving al driekwart eeuw bij elkaar houdt. En dat is: leven en laten leven.

In de krant vergelijkt Friedman Israël met Libanon: twee kleine landen met een zeer verscheiden bevolking. Hij kent ze allebei omdat hij er heeft gewoond en gewerkt. Na alle conflicten vond Libanon telkens opnieuw een fragiel evenwicht. Tot de pro-Iraanse Hezbollah, de ‘partij van God’, alle andere groepen haar wil kon opleggen. Netanyahu heeft, schrijft Friedman, nu zijn eigen ‘partij van God’.

Er ging meteen na het aantreden van de regering meer geld naar ultraorthodoxe religieuze scholen, er werden ministers aangesteld met een crimineel verleden en er wordt kolonisten niets in de weg gelegd bij de illegale uitbreiding van nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever.

De manier waarop gemeenschappen in Israël met elkaar omgaan, is altijd slim en creatief geweest. Elke groep kende haar grenzen. Seculiere Joden accepteerden, bijvoorbeeld, dat de ultraorthodoxe gemeenschap geen legerdienst doet. Met zijn kleine meerderheid, die steunt op extremistische politici, haalt Netanyahu een delicaat evenwicht overhoop.

Friedman verwijst in zijn analyse ook naar de Verenigde Staten, die politiek net zo gepolariseerd zijn. Gaan burgers straks stemmen met het idee dat zelfs bij een klein verlies hun hele manier van leven op het spel staat? Dat is, vreest hij, geen democratie meer, maar een recept voor een burgeroorlog.