‘Netanyahu speelt met de toekomst van zijn land’

Israël blijft betogen tegen zijn zeer rechtse en orthodox-religieuze regering. Het land blijkt ideologisch diep verdeeld.

Israel, we have a problem. Dat stond op een bordje van een van de tienduizenden manifestanten die al weken protesteren tegen de plannen van de nieuwe regering van Benjamin ‘Bibi’ Netanyahu. Dat Israël een probleem heeft, vindt niet alleen de politieke oppositie. Dat vinden ook de Israëlische zakenwereld, voormalige hoge officieren en chefs van de veiligheidsdiensten. President Isaac Herzog waarschuwde in een opgemerkte interventie voor chaos en ook de Amerikaanse president Joe Biden is niet opgezet met wat deze regering van zins is.

Netanyahu leidt sinds kort een ploeg waarin uiterst rechtse en orthodox-religieuze partijen de toon zetten. Met haar plan om de rechterlijke macht te hervormen, wil ze vooral meer greep op het Hooggerechtshof. Ze wil een stevige hand in de benoeming van rechters en ze wil dat het Israëlische parlement uitspraken van dat Hof kan terugdraaien. Volgens de rechterzijde is het Hooggerechtshof een links en seculier bastion, dat uiterst rechtse en religieuze partijen belet om het beleid te voeren waarvoor ze werden verkozen.

Zolang Israël alleen tegenover een vijandige Arabische wereld stond, sprak het met één stem.

Zowel de betogers als de regering zeggen dat ze opkomen voor meer democratie. De regering houdt vol dat een meerderheid in het parlement altijd de uitdrukking is van de wil van het volk. De oppositie vreest dat de regering een meerderheidssysteem wil, waarbij het noodzakelijke evenwicht tussen de staatsmachten zoek is. Zonder checks-and-balances geen democratie. Bovendien komt het Hooggerechtshof ook op voor de rechten van minderheden, zoals de Israëlische Arabieren, die twintig procent van de bevolking uitmaken. De oppositie verwijst naar landen zoals Hongarije en Turkije, waar de uitholling van de democratie ook met een minder onafhankelijke magistratuur begon.

Critici zijn bang dat Netanyahu met deze hervorming ook af wil van de corruptieprocessen die hem boven het hoofd hangen. Maar ook: het protest gaat lang niet meer alleen over het Hooggerechtshof, dat overigens best enige bijsturing kan verdragen. Het gaat, onder meer, ook over de plannen van de regering met het onderwijs en de bezette Westelijke Jordaanoever. Zolang Israël alleen tegenover een vijandige Arabische wereld stond, sprak het met één stem. Nu het met alvast een deel van die wereld akkoorden sloot, blijkt hoe diep verdeeld het intern is. Door uiterst rechtse en religieuze fanatici hun gang te laten gaan, speelt Netanyahu met de toekomst van zijn land.