Net als acht jaar geleden stemde de burger voor verandering, voor Change

Donald Trump is de nieuwe president van de Verenigde Staten, de machtigste man ter wereld. Hij is de president die het land wil en verdient. En de kloof tussen burger en politiek is eindelijk gedicht, of toch al in gedachten.

Op voorhand afgeschilderd als een nar, geen ernstige kandidaat – en nu plots, hoewel het recht op ons afstevende, president. Zonder Donald Trump het compliment te gunnen, is een vergelijking met Ronald Reagan meer dan ooit aan de orde. Net als aan het begin van de jaren tachtig lijkt de kloof tussen burger en politiek nu gedicht. Althans in gedachten, want de invulling van het ambt door Donald Trump moet nog aantonen of hij de hoge verwachtingen kan inlossen.

Waarom zijn al onze politicologen en analisten niet tevreden, en zelfs angstig? Omdat achter de uitdrukking ‘de kloof met de burger dichten’ steeds het verlangen schuilging de burger op de een of andere manier dichter bij de politiek te brengen, en niet omgekeerd. De kloof dichten was mooie taal maar betekende eigenlijk dat de burger gevraagd werd mee te stappen in een vaak genuanceerde, en complexe realiteit.

Maar zoals afgelopen nacht opnieuw bewezen werd, zijn er meer dan genoeg burgers die zich niet thuisvoelen in die realiteit, en ze zelfs verachten. Mensen voor wie globalisering, diversiteit en immigratie bedreigend overkomen en voor ze dat misschien – ik leef niet in die realiteit en u misschien ook niet – effectief zijn. Net die gevoelens van onzekerheid en angst waren een meer dan vruchtbare voedingsbodem voor Donald Trump. Inclusief alle tegenstrijdige, racistische en seksistische uitspraken die er blijkbaar bijhoren. De burger verandert niet graag, en al zeker niet als hij of zij het gevoel krijgt dat dat op bevel gebeurt van wat zij het establishment noemt.

Wie is verantwoordelijk voor deze uitkomst? Los van het feit dat de uitslag van een democratisch proces geen schuldvraag zou mogen oproepen, is er maar een verantwoordelijke: het Amerikaanse kiespubliek. Dit is het resultaat van een kiessysteem dat vele fouten kent, maar geen enkel voldoende groot om de overwinning van Trump er ook maar een klein deel aan te wijten. De teerlingen zijn geworpen, en de Amerikanen moeten vier jaar verder met hun keuze. Of Trump de hooggespannen verwachtingen zal kunnen inlossen van de kiezers die tot voor kort het gevoel hadden dat hun stem niet gehoord werd, is de belangrijkste vraag. Want hoezeer hij politieke tegenstanders op stang wist te jagen, en dat misschien zal blijven doen, met een even grote intensiteit wist hij mensen te enthousiasmeren. Mensen met verwachtingen van hem, de grote anti-politicus.

Heeft de media Trump teveel gratis zendtijd geschonken? Misschien: maar dan alleen als het correct duiden van racistische en walgelijke uitspraken ook als public relations kan meetellen. In de VS duidden verschillende analisten dat media te lang naar Trump gekeken hebben als een entertainmentfiguur, en te lang gewacht hebben om hem naar zijn beleid te vragen en daarop af te rekenen. Maar dit zijn geen afdoende verklaringen voor zijn ongestoorde opmars. Blijkbaar vonden miljoenen mensen het schofferen van de ouders van een gesneuvelde soldaat, seksistische opmerkingen en veel meer simpelweg geen obstakel om iemand in het Witte Huis te stemmen, integendeel misschien. Net als acht jaar geleden stemde de burger voor verandering, voor Change. Hoe die er dan moet uitzien, is meteen de eerste uitdaging voor president Donald Trump.