‘Negeren, provoceren, manipuleren en mobiliseren: de perverse strategie van Hamas’

Oud-kolonel Roger Housen staat stil bij de strategie die Hamas toepast in het conflict met Israël.

Napoleon zei: ‘Als je Wenen wilt innemen, neem Wenen dan in’. De Franse veldheer-keizer bedoelde hiermee dat er geen substituut is voor de overwinning: wie wilt zegevieren moet er helemaal voor gaan. Na Hamas’ brutale aanval van 7 oktober heeft het er alle schijn van dat Israël ‘Wenen’ wil innemen. In de woorden van Tel Aviv moet de terreurbeweging ‘van de aardbodem geveegd worden’ en de ‘volledige en ondubbelzinnige nederlaag toegediend worden, tegen elke prijs’.

Het doel van Israëls strategie is dus helder en van de middelen die het daarvoor wil gebruiken en de manier waarop – een grondinvasie met zijn leger – vernemen we iedere dag in de media. Maar hoe zit het met Hamas? Heeft Hamas ook een strategie en hebben we hier enigszins zicht op?

Hamas kan geen regelrechte overwinning behalen tegen een militair superieure tegenstander als Israël. Tegelijk kan Hamas het conflict niet opgeven omdat het niet in staat is de legitimiteit van Israël te aanvaarden. De groep blijft bijgevolg onverminderd zijn fundamenteel doel nastreven: de vernietiging van de staat Israël.

Willekeurig en disproportioneel

Hamas heeft hiervoor een perverse strategie ontwikkeld die binnen het Israëlisch leger soms omschreven wordt als ‘(Israëls) Dood door duizend (onschuldige) slachtoffers’. De centrale idee achter deze aanpak is: wanneer er genoeg onschuldige burgers het leven laten, zal Israël noodgedwongen zijn beleid tegenover ons (Hamas) en de Palestijnen moeten aanpassen en zal het steeds moeilijker zijn eigen veiligheid kunnen verzekeren.

Hamas hanteert vier manieren om dit doel te behalen: negeren, provoceren, manipuleren en mobiliseren.

Hamas minacht de veiligheid van burgers en aarzelt niet om ze opzettelijk in gevaar te brengen. Het negeert hierbij flagrant de bescherming die het humanitair oorlogsrecht voor hen voorziet en gebruikt de Geneefse verdragen als ‘wapen’ om Israël internationaal in diskrediet te brengen door zijn militaire operaties af te schilderen als willekeurig en disproportioneel.

(Lees verder onder de preview.)

Hamas neemt gewone burgers als gijzelnemer, wat flagrant in strijd is met het humanitair recht, en twijfelt niet om moedwillig commandoposten, vuurposities en militaire voorraden onder of in de onmiddellijke nabijheid van infrastructuur te plaatsen, waarvan het weet dat ze een wettelijk beschermd statuut hebben. Het gaat onder meer over ziekenhuizen, scholen, moskeeën en huizencomplexen. Hamas vuurt de meeste van zijn raketten, mortieren en antitankraketten af van stellingen tegen en dicht bij opeengepakte burgerwoningen en appartementen, waarbij het willens en wetens het risico op bijkomende burgerslachtoffers vergroot.

Ten tweede probeert Hamas Israël te provoceren tot een contraproductieve overreactie, die een eventueel diplomatiek momentum in de richting van een mogelijke normalisatie van de toestand op het terrein of van de betrekkingen in het Midden-Oosten kan omkeren. De beelden van uitgehongerde en gedode Gaza-inwoners doen nu al de sentimenten van de wereldopinie tegen Israël keren. Een overdreven reactie van Israël vergroot daarnaast ook de kans dat Hezbollah en zijn beschermheer Iran zich in de strijd werpen.

Op zijn beurt vertaalt Hamas deze burgerslachtoffers in een goed georkestreerde informatiecampagne om de beeldvorming te manipuleren en het aanzien van Israël in de ogen van de Arabische en moslimwereld en de internationale gemeenschap naar zijn hand te zetten. Tel Aviv wordt aldus afgeschilderd als de brutale bullebak die zijn militaire macht misbruikt en zou wel eens onder internationale druk en verontwaardiging zijn aanpak noodgedwongen moeten bijsturen.

Hamas’ strategische manipulatie wordt ondersteund door zijn vermogen om via zijn mediakanalen desinformatie en onjuiste juridische argumenten te verspreiden. De groep beheert een reeks websites en sociale media-accounts die telkens afgestemd zijn op een specifiek publiek. De Arabische inhoud is gericht op het verheerlijken van de jihad tegen Israël en het opsommen van het aantal raketten dat op Israël afgevuurd werd. Westerse websites benadrukken daarentegen de agressie van Tel Aviv en de dood van onschuldige burgers.

Tot slot gebruikt Hamas Israëls reacties om te mobiliseren. Ze worden gebruikt om aandacht te trekken, rekruten te werven en bondgenoten te verzamelen voor zijn zaak. Hamas heeft gedreigd elke keer een gijzelaar te doden als Israël ‘mensen die veilig in hun huizen zitten aanvalt zonder voorafgaande waarschuwing’. De groep suggereert verder ook om deze executies te gaan uitzenden, waarschijnlijk via sociale media. De leiders van Hamas rekenen er wellicht op dat dergelijke ultragewelddadige spektakels hun zaak nog meer onder de aandacht brengen en steun mobiliseren – niet alleen onder Palestijnen, maar ook onder sympathisanten en antisemitische extremisten in de hele regio en over de hele wereld.

(Lees verder onder de preview.)

Kortom, het is Hamas’ overtuiging dat het een manier gevonden heeft om de onvermijdelijke nederlagen op het slagveld te vertalen in strategische overwinningen. De gewapende strijd en het voortdurende terrorisme zullen in zijn visie de gevraagde opofferingen om de veiligheid van de Joodse staat te blijven verzekeren boven de tolerantiedrempel van vele Israëlische burgers verheffen. Israël zal immers steeds zwaardere inspanningen moeten leveren om zijn bevolking veilig te houden, iets wat op termijn economisch en politiek onhoudbaar wordt.

Dat een dergelijke strategie steeds ten koste gaat van vele onschuldige burgerslachtoffers, zowel langs Palestijnse als Israëlische kant, betekent voor Hamas niets anders dan respectievelijk ‘martelaarschap’ en ‘nevenschade van ondergeschikt belang’. Voor deze groepering is elk nieuw conflict met Israël slechts één veldslag in de grotere politieke, ideologische en informatieve oorlog, waarbij de bevolking niets anders is dan een middel om zijn lange-termijn oogmerk te verwezenlijken: de verdwijning van de Joodse staat.